Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
1 Christus sendt sijne Apostelen uyt om te prediken, ende onderrichtse hoe sy haer op den wech souden dragen. 7 Herodes van Christo gehoort hebbende, begeert hem te sien. 10 De Apostelen keeren weder. 11 Christus spijsight ontrent de 5000 met vijf brooden ende twee visschen. 18 Verscheyden gevoelen des volcks van sijnen persoon. 22 Voorseght sijnen doot ende opstandinge, 23 ende vermaent tot volstandige belijdenisse sijns woorts. 28 Wort voor dry van sijne Apostelen op den bergh verheerlijckt in tegenwoordicheyt van Moses ende Elias. 37 Werpt eenen wreeden onreynen geest uyt. 46 Leert wie onder sijne discipelen de grootste sal zijn. 49 Verbiedt dien te beletten, die in sijnen naeme duyvelen uytwierp. 51 Reysende na Ierusalem weygeren hem de Samaritanen herberge, ’t welck d’Apostelen willende wreken, van hem daer over bestraft worden. 57 Drie begeeren Christum te volgen, ende krijgen elck haer bysondere antwoorde. |
|
1 a ENde sijne twaelf Discipelen te samen geroepen hebbende, gaf hy haer kracht ende 1 macht 2 over alle de duyvelen, ende om sieckten te genesen. |
| a Matth. 10.1. Marc. 3.13. ende 6.7. Luc. 6.13. |
| 1 Ofte, authoriteyt. |
| 2 D. tegen alle de duyvelen, om die uyt te werpen. Matth. 10.1. |
|
2 b Ende sond’se henen om te prediken 3 het Coninckrijcke Godts, ende de krancke gesont te maken. |
| b Matth. 10.7. |
| 3 D. het Euangelium vande komste des Coninckrijcks Godts. |
|
3 Ende hy seyde tot haer, c 4 En neemt niets mede tot den wech, noch 5 staven, noch male, noch broot, noch gelt: noch yemant van u en sal twee rocken hebben. |
| c Matth. 10.9. Marc. 6.8. Luc. 22.35. |
| 4 Siet hier van de aenteeck. op Matt. 10.10. |
| 5 And. staf. |
|
4 Ende in wat huys ghy oock sult ingaen, blijvet aldaer, ende 6 gaet van daer uyt. |
| 6 D. blijft daer soo lange tot dat ghy vertreckt, sonder om u gemack van het een huys in het ander te gaen logeren: alsoo u verblijf aldaer niet lange en mach dueren. |
|
5 d Ende soo wie u niet en sullen ontfangen, uytgaende van die stadt, schuddet oock het 7 stof af van uwe voeten, tot een getuygenisse tegen haer. |
| d Matth. 10.14. Marc. 6.11. Luc. 10.11. Actor. 13.51. ende 18.6. |
| 7 Siet de beteeckenisse daer van Matth. cap.10.14. |
|
6 Ende sy uytgaende 8 doorgingen alle de vlecken, verkondigende het Euangelium, ende genesende [de siecken] over al. |
| 8 Ofte, gingen van ’t eene vleck tot het ander. |
|
7 e Ende Herodes de 9 Viervorst hoorde alle de dingen die van hem geschiedden: ende was 10 twijffelmoedigh, om dat van sommige geseght wiert, dat Ioannes van den dooden was opgestaen. |
| e Matth. 14.1. Marc. 6.14. |
| 9 Van de Vier-vorsten siet Matth. 14.1. |
| 10 N. niet wetende wat hy dencken ofte doen soude. |
|
8 Ende van sommige, dat Elias verschenen was: ende [van] andere, dat een Propheet vanden ouden was opgestaen. |
9 Ende Herodes seyde, 11 Ioannem hebbe ick onthooft: wie is nu dese, van welcke ick sulcke dingen hoore? Ende hy socht hem te sien. |
| 11 Siet hier van Mat. 14.10. Mar. 6.27. |
|
10 f Ende de Apostelen wedergekeert zijnde verhaelden hem al wat sy gedaen hadden. g Ende hy nam’se mede ende vertrock alleen in een woeste plaetse der stadt genaemt 12 Bethsaida. |
| f Marc. 6.30. |
| g Matth. 14.13. Marc. 6.31, 32. |
| 12 Was een stadt van Galileen, gelegen aen het Meyr Gennesareth, tegen over Capernaum. Marc. 6.45. Ioan. 12.21. |
|
11 Ende de scharen [dat] verstaende, volghden hem: ende hy ontfingh’se, ende sprack tot haer van het Coninckrijcke Godts: ende die genesinge 13 van noode hadden, maeckte hy gesont. |
| 13 N. die sulcks begeerden. |
|
12 h Ende de dagh begon te dalen: ende de twaelve tot hem komende seyden tot hem, Laet de schare van u, op dat sy henen gaende in de omliggende vlecken ende inde 14 dorpen 15 herberge nemen mogen, ende spijse vinden: want wy zijn hier in een woeste plaetse. |
| h Matth. 14.15. Mar. 6.35. Ioan. 6.5. |
| 14 Gr. velden, dat is, landt-huysen. |
| 15 Gr. uytspannen. |
|
13 i Maer hy seyde tot haer, Geeft ghy haer te eten. Ende sy seyden, Wy en hebben niet meer als vijf brooden, ende twee visschen, ’t en zy dan dat wy henen gaen, ende spijse koopen voor al dit volck: |
| i Matth. 14.16. Marc. 6.37. Ioan. 6.9. |
|
14 Want daer waren ontrent vijf duysent mannen. Doch hy seyde tot sijne Discipelen, Doet haer neder sitten by 16 saten, elcke van vijftich. |
| 16 D. geselschappen, die by een sitten, ofte weerdschappen. Siet Marc. 6.40. |
|
15 Ende sy deden alsoo, ende 17 deden’se alle neder sitten. |
| 17 And. sy saten alle neder. |
|
16 Ende hy de vijf brooden ende de twee visschen genomen hebbende, sach op na den hemel, k ende 18 segende die, ende brack’se, ende gaf’se den Discipelen, om de schare voor te leggen. |
| k 1.Sam. 9.13. |
| 18 Van dese segeninge siet Matt. 14. vers 19. |
|
17 Ende sy aten ende wierden alle versadight: ende daer wiert opgenomen ’tgene haer vande brocken overgeschoten was, twaelf korven. |
18 l Ende het geschiedde, als hy 19 alleen was biddende, dat de Discipelen met hem waren, ende hy vraeghde haer, seggende, Wie seggen de scharen dat ick ben? |
| l Matth. 16.13. Marc. 8.27. |
| 19 N. afgesondert van de schare. |
|
19 Ende sy antwoordende seyden, m Ioannes de Dooper: ende andere Elias: ende andere, dat eenich Propheet van den ouden opgestaen is. |
| m Matth. 14.2. |
|
20 Ende hy seyde tot haer, Maer ghy lieden wie seght ghy dat ick ben? Ende Petrus antwoordende seyde, 20 de n Christus Godts. |
| 20 D. de Messias, ofte Gesalfde, van Godt belooft ende gesonden. |
| n Ioan. 6.69. |
|
21 Ende hy 21 geboodt haer scherpelick ende beval, dat sy dit niemant 22 seggen en souden: |
| 21 Gr. bedreyghde. |
| 22 N. voor dien tijt. |
|
22 Seggende, o de Sone des menschen moet vele lijden, ende 23 verworpen worden van de Ouderlingen, ende Overpriesters, ende Schriftgeleerde, ende gedoodt: ende ten derden dage opgeweckt worden. |
| o Matth. 16.21. ende 17.22. Marc. 8.31. ende 9.31. ende 10.33. Luc. 18.31. ende 24.7. |
| 23 D. niet gekent noch aengenomen worden voor den Messias, maer veroordeelt als een verleyder ende Godts-lasteraer. Siet Matth. 21.42. 1.Petr. 2.4, 7. |
|
23 Ende hy seyde tot allen, p So yemant 24 achter my wil komen, die verloochene hem selven, ende neme sijn 25 kruys dagelijcks op, ende volge my. |
| p Matth. 10.38. ende 16.24. Marc. 8.34. Luc. 14.27. |
| 24 D. mijn Discipel wil zijn. |
| 25 D. lijden ende verdruckinge, hoe swaer die oock soude mogen zijn, ’t welck hy kruyce naemt om dat het lijden des kruyces het swaerste is. |
|
24 q Want so wie sijn 26 leven behouden wil, die sal het verliesen: maer soo wie sijn 27 leven verliesen sal, om mijnent wille, die sal het 28 behouden. |
| q Matth. 10.39. ende 16.25. Marc. 8.35. Luc. 17.33. Ioan. 12.25. |
| 26 . 27 Gr. Ziele. |
| 28 N. hier namaels. |
|
25 Want wat baet het een mensche, die de geheele werelt soude winnen, ende 29 hem selven verliesen, ofte schade [sijns selfs] lijden? |
| 29 D. het eeuwich verderf na ziele ende lichaem over hem selven halen. |
|
26 r Want soo wie hem mijns ende mijner woorden sal geschaemt hebben, diens sal de Sone des menschen hem schamen, wanneer hy komen sal in sijne heerlickheyt, ende [inde heerlickheyt] des Vaders, ende der heylige Engelen. |
| r Matth. 10.33. Marc. 8.38. Luc. 12.9. 2.Timoth. 2.12. 1.Ioan. 2.23. |
|
27 s Ende ick segge u waerlick, daer zijn sommige der gene die hier staen, 30 die den doot niet en sullen smaecken, tot dat sy het Coninckrijcke Godts sullen gesien hebben. |
| s Matth. 16.28. Marc. 9.1. |
| 30 Siet hier van de verklaringe Matt. 16.28. |
|
28 t Ende het geschiedde ontrent 31 acht dagen na dese woorden, dat hy mede nam Petrum ende Ioannem, ende Iacobum, ende klam op den bergh om te bidden. |
| t Matth. 17.1. Marc. 9.2. |
| 31 Mattheus seght cap.17.1. van ses dagen, hoe dit accordeert siet de verklaringe aldaer. |
|
29 Ende als hy badt, wiert de gedaente sijns aengesichts 32 verandert, ende sijne cleedinge wit [ende] seer blinckende. |
| 32 Gr. andere, dat is, verandert, namelick in heerlickheyt. |
|
30 Ende siet, twee mannen spraecken met hem, welcke waren Moses ende Elias. |
31 De welcke gesien zijnde in heerlickheyt, seyden sijnen 33 uytganck, dien hy soude 34 volbrengen te Ierusalem. |
| 33 N. des levens, dat is, spraken met hem van sijn lijden ende sterven, ende opstaen. |
| 34 Gr. vervullen. |
|
32 Petrus nu, ende die met hem [waren], waren met slaep beswaert, ende ontwaeckt zijnde, sagen sy sijne heerlickheyt, ende de twee mannen die by hem stonden. |
33 Ende het geschiedde 35 als sy van hem afscheydden, soo seyde Petrus tot Iesum, Meester, het is goet dat wy hier zijn: ende laet ons drie tabernakelen maecken, voor u eenen, ende voor Moses eenen, ende voor Elias eenen: niet wetende wat hy seyde. |
| 35 D. als sy stonden op het scheyden. |
|
34 Als hy nu dit seyde, quam een wolcke, ende overschaduwde haer: ende sy wierden bevreest, als 36 die in de wolcke ingingen. |
| 36 N. Moses ende Elias. |
|
35 v Ende daer geschiedde 37 een stemme uyt de wolcke, seggende, Dese is mijn geliefde Sone, x hoort hem. |
| v Iesai. 42.1. Matth. 3.17. ende 17.5. Marc. 1.11. ende 9.7. Luc. 3.22. Coloss. 1.13. 2.Petr. 1.17. |
| 37 N. van Godt den Vader, gelijck uyt het volgende blijckt. |
| x Deut. 18.19. Actor. 3.22. |
|
36 Ende als de stemme geschiedde, so wiert Iesus alleen gevonden: ende sy swegen stil, ende en verhaelden 38 in die dagen niemant yet van ’t gene sy gesien hadden. |
| 38 D. in dien tijdt, namelick voor sijne verrijsenisse, alsoo hy haer sulcks verboden hadde, Matth. 17.9. |
|
37 y Ende het geschiedde des daeghs daer aen, als sy van den bergh af quamen, dat hem een groote schare in ’t gemoet quam. |
| y Matth. 17.14. Marc. 9.17. |
|
38 Ende siet een man vande schare riep uyt, seggende, Meester, ick bidde u, 39 siet doch mijnen soon aen, want hy is my een eenigh-geboren. |
| 39 N. met medelijdende oogen. |
|
39 Ende siet 40 een geest neemt hem, ende van stonden aen roept hy, ende hy scheurt hem dat hy schuymt, ende en wijckt nauwelijcks van hem, ende 41 verplettert hem. |
| 40 Namel. een boose ofte onreyne geest. |
| 41 D. poocht hem te verpletteren, gelijck dese dingen oock in sware vallende sieckten plegen te geschieden. |
|
40 Ende ick hebbe uwe Discipelen gebeden, dat sy hem souden uytwerpen, ende sy en hebben niet gekonnen. |
41 Ende Iesus antwoordende seyde, O ongeloovigh ende 42 verkeert geslachte, hoe lange sal ick noch by u lieden zijn, ende u lieden verdragen? Brenght uwen sone hier. |
| 42 Ofte, verdraeyt. datmen niet wel te rechte en kan brengen. Phil. 2.15. |
|
42 Ende noch, als hy [na hem] toequam, scheurde hem de duyvel, ende verscheurde [hem]: maer Iesus bestrafte den onreynen geest, ende maeckte het kint gesont, ende gaf hem sijnen vader weder. |
43 Ende sy wierden alle verslagen over 43 de grootdadigheyt Godts. Ende als sy alle haer verwonderden over alle de dingen, die Iesus gedaen hadde, seyde hy tot sijne discipelen, |
| 43 D. de uytnemende macht Godts, waer door de wonder-wercken geschieden. |
|
44 44 Legget ghy dese woorden in uwe ooren: z Want de Sone des menschen sal overgelevert worden in der 45 menschen handen. |
| 44 D. merckt wel op dese saken, ende onthoutse wel: want sy sullen u konnen dienen tot versterckinge tegen de ergernisse mijns lijdens. |
| z Matth. 17.22. Marc. 9.31. |
| 45 N. der onrechtveerdige. siet Actor. 2.23. |
|
45 a Maer sy en verstonden dit woort niet, ende het was voor haer verborgen, alsoo dat sy het niet en 46 begrepen: ende sy vreesden, van dat woort hem te vragen. |
| a Luc. 2.50. ende 18.34. |
| 46 Gr. gevoelden. |
|
46 b Ende daer rees een 47 overlegginge onder haer, namelijck wie van haer 48 de meeste ware. |
| b Matth. 18.1. Marc. 9.33. Luc. 22.24. |
| 47 Ofte, ’t samensprekinge. siet Marc. 9.33, 34. |
| 48 Gr. grooter, ofte meerder. |
|
47 Maer Iesus siende de overlegginge harer herten, nam een kindeken, ende stelde dat by hem: |
48 c Ende seyde tot haer, So wie dit kindeken ontfangen sal in mijnen name, die ontfanght my: d ende so wie my ontfangen sal, die ontfangt hem die my gesonden heeft. e Want 49 die de minste onder u allen is, die sal 50 groot zijn. |
| c Matth. 18.5. Marc. 9.37. Ioan. 13.20. |
| d Luc. 10.16. Ioan. 13.20. |
| e Matth. 23.11. Luc. 14.11. ende 18.14. |
| 49 Gr. de mindere, D. de nedrichste. |
| 50 N. in het Coninckrijck der hemelen Matth. 18.1, 2. |
|
49 f Ende Ioannes antwoordde ende seyde, Meester, wy hebben eenen gesien, die in uwen name de duyvelen uytwierp, ende wy hebben’t hem 51 verboden, om dat hy [u] met ons niet en volght. |
| f Marc. 9.38. |
| 51 Ofte, verhindert. |
|
50 Ende Iesus seyde tot hem, En 52 verbiet het niet. 53 Want g wie tegen ons niet en is, die is voor ons. |
| 52 Ofte, verhindert. |
| 53 Siet Marc. 9. vers 40. |
| g Matth. 12.30. Luc. 11.23. |
|
51 Ende het geschiedde, als de dagen sijner h 54 opneminge 55 vervult wierden, so 56 richtede hy sijn aengesicht, om na Ierusalem te reysen. |
| h Marc. 16.19. Actor. 1.2. 1.Timoth. 3.16. |
| 54 N. uyt dese werelt na den hemel, Marc. 16.19. Act. 1.11. |
| 55 D. begonnen vervult te worden, ofte te genaken. |
| 56 Gr. bevestighde. D. nam vrymoedelick voor te gaen na Ierusalem, niet tegenstaende hy wiste wat hem daer soude overkomen. |
|
52 Ende hy sondt boden uyt voor sijn aengesicht, ende sy henen gereyst zijnde, quamen in een vleck der Samaritanen, om voor hem [herberge] te bereyden. |
53 Ende sy en ontfingen hem niet, i om dat sijn aengesicht was [als] 57 reysende na Ierusalem. |
| i Ioan. 4.9. |
| 57 N. om daer den Godtsdienst te plegen,’t welcke de Samaritanen deden op den berch Garizim, Ioan. 4.20. Iosephus Antiq. lib. 11. cap. 8. waer uyt grooten haet ende vyantschap tusschen de Ioden ende Samaritanen ontstont, Ioan. 4.9. |
|
54 Als nu sijne Discipelen Iacobus ende Ioannes [dat] sagen, seyden sy, Heere wilt ghy dat wy seggen, dat vyer van den hemel nederdale, ende dese verslinde, gelijck oock k Elias gedaen heeft. |
| k 2.Reg. 1.10, 12. |
|
55 Maer hem omkeerende bestrafte hyse, ende seyde, Ghy en weet niet 58 van hoedanigen geest ghy zijt. |
| 58 D. dat ghy mijnen geest hebbende, niet en behoort der menschen onderganck te begeeren. Ofte, ghy en bedenckt niet dat de geest der wraeck-giericheyt u lieden hier toe aendrijft. |
|
56 l Want de Sone des menschen en is niet gekomen om der menschen zielen te verderven, maer om te behouden. Ende sy gingen na een ander vleck. |
| l Ioan. 3.17. ende 12.47. |
|
57 m Ende het geschiedde op den wech als sy reysden, dat een tot hem seyde, Heere ick sal u volgen, waer ghy oock henen gaet. |
| m Matth. 8.19. |
|
58 Ende Iesus seyde tot hem, 59 De vossen hebben holen, ende de vogelen des hemels nesten: maer de Sone des menschen en heeft niet, waer hy het hooft nederlegge. |
| 59 D. ghy en hebt van my geen gemack ofte rijckdom deses werelts te verwachten, want ick en hebbe die selve niet. |
|
59 n Ende hy seyde tot eenen anderen, Volght my. Doch hy seyde, Heere laet my toe, dat ick henen gae, ende eerst mijnen vader begrave. |
| n Matth. 8.21. |
|
60 o Maer Iesus seyde tot hem, 60 Laet de doode hare dooden begraven: doch ghy, gaet henen ende verkondight het Coninckrijcke Godts. |
| o Matth. 8.22. |
| 60 Siet de verklaringe Matth. 8.22. |
|
61 Ende oock een ander seyde, Heere ick sal u volgen: maer p laet my eerst toe, dat ick afscheydt neme, van de gene die in mijn huys zijn. |
| p 1.Reg. 19, 20. |
|
62 Ende Iesus seyde tot hem, 61 q Niemant die sijne handt aen den ploegh slaet ende siet na het gene achter is, en is bequaem tot het Conickrijcke Godts. |
| 61 Een gelijckenisse genomen van een ackerman, die ploegende altijt moet voorwaerts sien, of hy en can geen rechte voren maken, Phil. 3.14. |
| q Proverb. 26.11. Philip. 3.14. Hebr. 6.5. 2.Petr. 2.20. |