Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 D’Apostel wijst aen de weerdigheyt der geloovige, datse nu kinderen Godts zijn, hoewel hare heerlickheyt in de toekomste Christi eerst ten vollen sal geopenbaert worden. 3 ende vermaent haer, datse haer selven reynigen. 5 tot welcken eynde Christus geopenbaert is. 7 Dat daer door de kinderen Godts, ende de kinderen des Duyvels onderscheyden worden. 9 Om dat de kinderen Godts haer tot sondigen niet en begheven. 11 Hy vermaent haer oock malkandren lief te hebben. 12 ende het exempel Cains te vlieden. 14 Leert dat de liefde een recht ken-teecken is dat wy van de doodt verlost zijn, ende dat de gene die sijnen naesten haet, een doodt-slager is voor Godt. 16 Stelt voor de liefde Christi tegen ons, ende vermaent ons die nae te volghen, 17 niet met woorden alleen, maer met de daet ende waerheyt. 19 Leerende dat wy daer door meer ende meer versekert worden dat wy rechte Christenen zijn, 22 ende dat onse gebeden van Godt sullen verhoort worden. 23 Dat dit de somma is van Christi geboden, in hem te gelooven ende sijnen naesten lief te hebben. 24 ’t welck als wy doen so hebben wy gemeynschap met hem ende worden daer van door sijnen Geest versekert. |
| |
| 1 a SIet 1 hoe groote liefde ons de Vader gegeven heeft, [namelick] dat wy 2 kinderen Godts 3 genaemt souden worden. Daer om en 4 kent ons 5 de werelt niet, om dat sy 6 hem niet en kent. |
| a Ioan. 1.12. |
| 1 Ofte, hoedanigen. dat is, hoe grooten weldaet sijner liefde tegen ons. Hy spreeckt also om aen te wijsen de eerste oorsaecke onser ghelucksaligheydt. 1.Ioan. 4. vers 10. |
| 2 N. door genadige aenneminge tot kinderen ende erfgenamen Godts, daer wy te voren kinderen des toorns waren. Siet Hos. 1.10. Rom. 8. versen 14, 15. 16, 17. Siet oock Ephes. 1.5. ende 2.3. |
| 3 D. souden zijn. Namel. alsoo dat wy den name met de sake hebben. vers 2. Siet diergelijcke Luc. 1.32. |
| 4 N. voor kinderen Godts. |
| 5 Dat is, de wereltsche ende ongheloovighe menschen: de menichte der ghene die buyten Christum zijn. |
| 6 Namelick, Godt, die onse Vader is. Ioan. 16.3. |
| |
| 2 Geliefde, b 7 nu zijn wy kinderen Godts, c 8 ende het en is 9 noch niet geopenbaert 10 wat wy zijn sullen. d Maer wy weten, dat als 11 [hy] sal geopenbaert zijn, wy hem sullen 12 gelijck wesen: want wy sullen hem sien 13 gelijck hy is. |
| b Esai. 56.5. Ioan. 1.12. Rom. 8.15. Galat. 3.26. ende 4.6. |
| 7 Dat is, in dit leven, hebben wy alreede het recht des kindtschap Godts, ende de versekertheyt van dien. Ioan. 1.12. |
| c Matth. 5.12. Rom. 8.18. 2.Corinth. 4.17. |
| 8 Dat is, doch. |
| 9 D. dese heerlickheydt, die den kinderen Godts bereydt is, en is noch aen ons niet volkomelick bekent gemaeckt, hoe wel daer van eenige beschrijvingen hier ende daer in de Schriftuere gedaen worden. |
| 10 D. met hoe grooten heerlickheydt wy sullen aengedaen worden. |
| d Philip. 3.21. Coloss. 3.4. |
| 11 Namel. Christus, gelijck blijckt uyt cap. 2.28. ende Coloss. 3.4. Andere verstaen daer op het, Namelick, dat wy wesen sullen. |
| 12 Namel. in heerlickheydt nae lichaem ende nae ziele: alsoo nochtans dat Christus het hooft, gelijck betamelick is, boven sijne ledematen in heerlickheydt verre sal uyt steken. Siet de aenteeckeninge op Philip. 3.21. |
| 13 Namel. in sijne volle heerlickheydt, sittende ter rechter-handt sijns Vaders: het welck een groot deel van onse gelucksalicheydt sal zijn. Psal. 16.11. Apocal. 22.5. |
| |
| 3 Ende een yegelick die 14 dese hope 15 op hem heeft, die 16 reynight hem selven, gelijck 17 hy reyn is. |
| 14 Namel. dat hy de heerlickheydt der kinderen Godts sal genieten. |
| 15 D. op Christum, dat hy hem dese heerlickheydt in sijne toekomste sal toe-brengen, als de selve voor hem verdient hebbende. |
| 16 D. die en misbruyckt dese hope niet om daer op te vryer te sondigen, maer tracht daer na dat hy sijn lichaem ende ziele, die beyde soo uytnemende verheerlickt sullen worden, in reynicheydt ende heerlickheyt besitte. 1.Corinth. 6.20. 1.Thess. 4.4. |
| 17 Namel. Christus. Siet vers 5. Dat is, het exempel Christi hem selven voorstellende, als een patroon van reynicheydt, om het selve nae te volgen, hoe wel sulcks in dit leven niet volmaecktelick en kan geschieden. |
| |
| 4 Een yegelick die 18 de sonde doet, die 19 doet oock de ongerechticheyt: e Want de sonde is 20 de ongerechticheyt. |
| 18 Dat is, die hem tot een sondigh leven begeeft, ende de sonde over hem laet heerschen: ghelijck oock vers 8, ende eenige volgende. Namel. hoedanigh die oock zy, ende hoe kleyn die oock van de menschen soude mogen geacht worden. |
| 19 D. die begaet de overtredinge der Wet, ofte die verbreeckt de Wet. |
| e Ioan. 5.17. |
| 20 Gr. anomia, waer door beteeckent wordt al wat met de Wet niet over een en komt, tegen de Wet strijdt, ofte de Wet verbreeckt. |
| |
| 5 f Ende ghy weet dat 21 hy 22 geopenbaert is, op dat hy onse sonden soude 23 wech nemen: g ende geen sonde en is in hem. |
| f Iesai. 53.12. 1.Timoth. 1.15. |
| 21 Namel. Christus. |
| 22 Namel. door sijne eerste toekomste in den vleesche. Siet capit. 1.2. |
| 23 Ofte, op hem nemen om wegh te dragen. Siet de aenteeck. op Ioan. 1.29. |
| g Iesai. 53.9. 2.Cor. 5.21. 1.Petr. 2.22. |
| |
| 6 Een yegelick 24 die in hem blijft, 25 die en sondight niet: een yegelick die sondight, die en heeft hem niet 26 gesien, noch en heeft hem niet gekent. |
| 24 D. die door een waer geloove met hem gemeynschap heeft. |
| 25 D. die en begeeft hem niet tot een quaet ende sondigh leven: die en laet de sonde over hem niet heerschen. Want andersins soo vallen oock de ware geloovige somwijlen wel in sonden. 1.Reg. 8.46. Psal. 19.13. Prov. 20.9. Iacob. 3.2. 1.Ioan. 1.8. Door het woordt sondigen ende de sonde doen, verstaet dan hier Ioannes het gene Paulus noemt wandelen nae den vleesche, Rom. 8.1. ende dienstknechten der sonde zijn. Rom. 6.17. Siet oock Ioan. 8.34 |
| 26 Namel. met de oogen des waren gheloofs, dat is, niet recht gekent, gelijck de volgende woorden verklaren. |
| |
| 7 Kinderkens, dat u niemandt 27 en verleyde. h Die 28 de rechtveerdicheyt doet, die is 29 rechtveerdich, 30 gelijck hy rechtveerdich is. |
| 27 Namel. u wijsmakende dat een waer geloove soude konnen bestaen met een quaet ende sondigh leven. |
| h 1.Ioan. 2.29. |
| 28 Dit wordt gestelt tegen de sonde doen, ende beteeckent over sulcks een Godtsaligh ende rechtveeerdigh leven leyden, ende hem in alle goede wercken bevlijtigen ende oeffenen. |
| 29 D. een vroom ende godsalich mensche, gelijck dit woort alsoo doorgaens genomen wort. Siet 1.Petr. 3.12. ende 4.18. ende 2.Petr. 2. versen 7, 8. |
| 30 Dit en wort niet verstaen van sulcken evengelijckheyt die in alles soude over een komen, want so en is niemandt Christo gelijck onder de menschen: maer sodanige een gelijckheyt, als daer is tusschen een volmaeckt patroon, ende tusschen een werck daer na gemaeckt, hoe wel niet volkomelick het patroon uyt-druckende. |
| |
| 8 31 Die de sonde doet, is 32 uyt den Duyvel: want de Duyvel 33 sondight van den beginne. Hier toe is de Sone Godts 34 geopenbaert, op dat hy 35 de wercken des Duyvels 36 verbreken soude. |
| 31 D. die sijn werck maeckt van sondigen. Siet de verclaringe over vers 6. |
| 32 D. die aerdt na den Duyvel, gelijck de kinderen na hare vaders. Siet Ioan. 8.44. |
| 33 D. gelijck hy terstont na dat hy goet was geschapen, hem tot sondigen heeft begeven, ende daer in geduerichlick blijft ende voort gaet, so en doen oock de onwedergeborene ende ongoddelicke menschen niet dan sondigen. |
| 34 Namelick, inden vleesche. Siet vers 5. |
| 35 Dat is, de sonden, waer van de Duyvel de eerste auteur is. |
| 36 Gr. ontbinden, ofte, ontdoen: het welck hy ghedaen heeft als hy de straffe der selve voor de geloovige heeft geleden. Hebr. 2.14, 15. ende doet dat oock als hy haer wederbaert door sijnen Geest, waer door hy haer verlost van de heerschappye ende slavernye der sonde, ende van haer maeckt een volck dat yverich is in goede wercken. Tit. 2.14. |
| |
| 9 i Een yegelick 37 die uyt Godt geboren is, 38 die en doet de sonde niet: k want 39 sijn zaedt 40 blijft in hem: ende hy en can 41 niet sondigen, 42 want hy is uyt Godt geboren. |
| i 1.Ioan. 5.18. |
| 37 D. weder-geboren door het woort ende den Geest Gods Siet Ioan. 1.13. |
| 38 Siet de aenteeck. op vers 6. |
| k 1.Petr. 1.23. |
| 39 D. Godts zaedt, waer door hy wedergeboren is, Namel. het woordt Godts, 1.Petr. 1.23. Ioan. 3. versen 5, 6. |
| 40 Dat is, en vergaet niet gantschelick, maer blijft al voorts werckende de vruchten der weder-geboorte, die eens in haer begonnen is. Philip. 1.6. |
| 41 Dat is, hem tot een sondigh leven begeven: gelijck te voren versen 6, 8. |
| 42 Ofte, om dat hy uyt Godt geboren is. Want door de genade der weder-geboorte wordt de heerschappye der sonde in hem wechgenomen. Soo dat t’samen niet bestaen en kan, weder-geboren te zijn, ende een sondigh leven te leyden. |
| |
| 10 Hier in zijn de kinderen Godts ende de kinderen des Duyvels 43 openbaer. Een yegelick 44 die de rechtveerdigheyt niet en doet, die en is niet 45 uyt Godt, ende die sijnen broeder niet lief en heeft. |
| 43 Dat is, kenlick, om de eene van de andere te onderscheyden, ende onderkennen. |
| 44 Siet vers 7. |
| 45 Namel. geboren, ofte weder-geboren. vers 9. |
| |
| 11 Want dit is 46 de vercondinge, die ghy van den beginne gehoort hebt, l dat wy malcanderen souden liefhebben. |
| 46 Ofte, boodtschap die ghy, etc. Siet capit. 1.5. |
| l Ioan. 13.34. ende 15.12. 1.Ioan. 3.23. |
| |
| 12 Niet gelijck m Cain 47 [die] uyt den boosen was, ende 48 sijnen broeder 49 dootsloegh. Ende om wat oorsake sloegh hy hem doodt? n 50 Om dat sijne wercken boos waren, ende sijns broeders, rechtveerdich. |
| m Genes. 4.8. |
| 47 D. een kint des Duyvels. Siet vers 10. ende Ioan. 8.44. |
| 48 Namel. Abel. |
| 49 Gr. slachtede. |
| n Hebr. 11.4. |
| 50 Dat is, uyt enckelen nijdt ende afgunsticheyt, om dat hy niet en konde verdragen dat Godt Abel die Godtsalighlick leefde, getuygenisse gaf dat hy hem aengenaem was, ende dat Cains offerande hem mishaeghde, alsoo hy een quaet leven leyde. Siet Hebr. 11.4. |
| |
| 13 o 51 En verwondert u niet, mijne broeders, so u 52 de werelt haetet. |
| o Ioan. 15.18. |
| 51 Namel. als oft een vremde ende ongehoorde sake ware. Want dat het terstont van den beginne der werelt alsoo geweest is, leert het exempel van Cain en Abel, in het voorgaende vers. |
| 52 Dat is, de wereltsche ende onwedergeborene menschen. |
| |
| 14 p Wy weten dat wy 53 overgegaen zijn 54 uyt de doot in het leven, 55 dewijle wy de broeders lief hebben. Die [sijnen] broeder niet lief en heeft, blijft in de doot. |
| p 1.Ioan. 2.10. |
| 53 Dat is, overgebracht, overgevoert: Namel. van Godt. Ioan. 5.24. Coloss. 1.13. |
| 54 D. uyt de geestelicke ende uyt de eeuwige doodt. |
| 55 Daer mede en wordt niet aengewesen de verdienende oorsake des levens, maer het kenteecken, waer uyt wy van het leven versekert worden. Siet Luc. 7.47. |
| |
| 15 Een yegelick die sijnen broeder haet, is 56 een doodtslager. q Ende ghy weet dat geen dootslager het eeuwige leven en heeft in hem 57 blijvende. |
| 56 Gr. een menschen-dooder: Namelick voor Godt, alsoo hy in sijn herte, het welck Godt voornamelick aensiet, sijnen naesten soo veel in hem is, alreede doot geslagen heeft. Siet Mat. 5.22. |
| q Matth. 5.21. Galat. 5.21. |
| 57 D. zijnde. dat is, en is in hem niet. |
| |
| 16 r Hier aen hebben wy 58 de liefde 59 gekent, dat 60 hy 61 sijn leven voor ons gestelt heeft: ende wy zijn 62 schuldigh voor de broeders 63 het leven te stellen. |
| r Ioan. 15.13. Ephes. 5.2. |
| 58 D. de kracht ende grootheydt der liefde. |
| 59 In sommige boecken wordt gelesen de liefde Godts gekent. |
| 60 Namel. Iesus Christus. |
| 61 Gr. sijn ziele. Siet Matth. 20.28. Ioan. 10. vers 15. Dat is, voor ons ghestorven is. |
| 62 Namel. wanneer de eere Godts, ende de stichtinge der Gemeynte, ende de noodt der broederen sulcks vereyscht. |
| 63 Gr. de zielen, gelijck te voren. |
| |
| 17 s So wie nu 64 het goet der werelt heeft, ende siet sijnen broeder gebreck hebben, ende 65 sluyt 66 sijn herte toe 67 voor hem, hoe 68 blijft de liefde 69 Godts in hem? |
| s Deuter. 15.7. Luc. 3.11. Iacob. 2.15. |
| 64 Gr. het leven. Dat is, de leeftocht. Marc. 12.44. Luc. 8.43. ende 21.4. |
| 65 Namel. dat hy het selve niet en opent tot behulpsaemheyt ende weldadigheyt. |
| 66 Gr. sijne ingewanden. Siet Luc. 1.78. 2.Corinth. 7.15. Philip. 2.1. Philem. vers 7. |
| 67 Gr. van hem. Dat is, dat hy hem niet by en staet in sijnen noodt. |
| 68 D. is, ofte kan wesen. |
| 69 Hy noemt hier de liefde Godts, ende niet des naesten, hoe wel hy hier van de selve spreeckt, om dat wy Godt niet en konnen lief hebben als wy onsen naesten niet lief en hebben. Siet capit. 4.20, 21. |
| |
| 18 Mijne kinderkens, en laet ons niet liefhebben 70 met den woorde, noch met de tonge, maer 71 met de daet ende 72 waerheyt. |
| 70 Namelick, alleen: gelijck Rom. 2.28. |
| 71 D. met de wercken der liefde aen den naesten dadelick te betoonen. |
| 72 D. oprechtigheydt des herten, sonder geveynstheyt, ofte eergierigheydt om van de menschen gesien te worden. Siet Matth. 6.1, etc. |
| |
| 19 Ende 73 hier aen kennen wy dat wy 74 uyt de waerheyt zijn, ende wy sullen 75 onse herten 76 versekeren 77 voor hem. |
| 73 Namel. aen de betooninge van oprechte liefde aen onsen naesten. |
| 74 D. rechte ende ongeveynsde Christenen zijn die de waerheyt des Euangeliums recht verstaen, gelooven ende beleven. |
| 75 D. onse conscientie. |
| 76 D. gerust stellen: ons uyt dit ken-teecken versekerende, dat wy ware kinderen Godts zijn. Siet Mat. 5.45. 2.Pet. 1.10. ende 1. vers 10. ende cap. 4. 6. 17. |
| 77 N. Iesu Christo, die ons richten sal, om voor hem in sijne toecomste vrymoedelijck te mogen bestaen, ende niet beschaemt te worden. Siet cap. 2.28. |
| |
| 20 Want indien 78 ons’ herte [ons] 79 veroordeelt, 80 Godt is 81 meerder dan ons’ herte, ende 82 hy kent alle dingen. |
| 78 Dat is, onse conscientie, een yegelick de sijne. |
| 79 D. beschuldight, overtuyght, ende veroordeelt dat wy Godt ende onsen naesten niet oprechtelick lief en hebben, ende over sulcks geen rechte Christenen en zijn. |
| 80 Ofte, Godt is waerlick meerder, etc. |
| 81 D. machtiger om ons te veroordeelen. |
| 82 Dat is, hy weet alle dingen ende veel beter hoe het met ons ghestelt is, als onse eygene conscientie. Siet Iob 9.4. ende 11.6, etc. ende 28.23, 24. Psal. 94.7, etc. Iesa. 40.13, etc. Actor. 1.24. ende 15.8. Hebr. 4.13. |
| |
| 21 Geliefde, indien ons’ herte ons 83 niet en veroordeelt, so hebben wy 84 vrymoedicheyt 85 tot Godt: |
| 83 Namel. dat wy huychelaers zijn: maer dat de Heylige Geest met onsen Geest getuyght dat wy oprechte kinderen Godts zijn. Rom 8.16. |
| 84 D. een vrymoedich vertrouwen. Hebr. 4.6. |
| 85 Namel. dat hy ons sal voor sijne oprechte kinderen erkennen. |
| |
| 22 t Ende 86 so wat wy bidden, ontfangen wy van hem: dewijle wy sijne geboden bewaren, ende doen ’t gene behagelick is voor hem. |
| t Ierem. 29.12. Matth. 7.8. ende 21.22. Marc. 11.24. Luc. 11.9. Ioan. 14.13. ende 16.24. Iacob. 1.5. 1.Ioan. 5.14. |
| 86 Namel. dat ons ter salicheyt noodigh is, ende met sijnen wille over een komt. Siet cap. 5.14. |
| |
| 23 v Ende dit is sijn gebodt, 87 dat wy gelooven 88 in den name sijns Soons Iesu Christi, x ende malcanderen liefhebben, gelijck hy ons een gebodt gegeven heeft. |
| v Ioan. 6.29. ende 17.3. |
| 87 D. dat wy moeten gelooven, etc. |
| 88 Dat is, in sijnen Sone Iesum Christum. Siet capit. 2.12. |
| x Levit. 19.18. Matth. 22.39. Ioan. 13.34. ende 15.12. Ephes. 5.2. 1.Thess. 4.9. 1.Petr. 4.8. 1.Ioan. 4.21. |
| |
| 24 y Ende die sijne geboden bewaert, 89 blijft in hem, ende hy in den selven. Ende hier aen kennen wy dat hy in ons blijft, [namelick] 90 uyt den Geest dien hy ons gegeven heeft. |
| y Ioan. 14.23. ende 15.10. 1.Ioan. 4.12. |
| 89 D. heeft met hem innerlicke gemeynschap. Siet capit. 1.3. |
| 90 D. uyt het getuygenisse, de werckinge, ende drijvinge des H. Geests. Siet Rom. 8. versen 9, 14, 15, 16. |
