Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 Den Apostel vermaent de dienst-knechten dat sy hare heeren gehoorsamen. 3 Beschrijft de valsche ende bedriechlicke Leeraers, ende beveelt datmen’se vliede. 6 Vermaent tot Godtsalicheyt ende genoechsaemheyt, ende schouwen van giericheyt. 11 ende tot verscheydene andere Christelicke deughden. 13 Betuyght voor Godt ende Iesu Christo, dat hy dit alsoo waerneme. 15 Ende uyt overdenckinge van Christi comste ten oordeele, ende van de heerlickheyt Godts breeckt hy uyt tot Godes lof. 17 Schrijft den rijcken voor hoe sy haer moeten dragen voor Godt ende de menschen. 20 Waerschouwt hem noch eens met grooten ernst voor valsche ende bedriechlicke leere. 21 ende besluyt den brief met de gewoonlicke groete. |
| |
| 1 a DE dienstknechten so vele alser onder 1 het jock zijn, sullen hare heeren aller eere weerdich achten: op dat de name Godts, ende de leere 2 niet gelastert en worde. |
| a Ephes. 6.5. Colos. 3.22. Tit. 2.9. 1.Petr. 2.18. |
| 1 D. slavernye, ofte dienstbaerheyt, welcke een jock wordt genaemt om de swaerheyt ende lastigheydt der selve in die tijden. |
| 2 N. als of de Christelicke Religie de dienstknechten ofte slaven, onder den deckmantel van de Christelicke vryheyt, haren heeren ontrock, ofte van hare gehoorsaemheydt teghen der heeren danck losmaeckte. |
| |
| 2 Ende die geloovige heeren hebben, en sullen’se niet verachten, om dat’se broeders zijn: maer sullen’se te meer dienen om dat sy geloovigh ende gelieft zijn, als die 3 deser weldaet mede deelachtigh zijn. Leert ende vermaent dese dingen. |
| 3 N. der verlossinge door Christum verworven. Andere verstaen dit van de weldaedt welcke de dienstknechten van hare heeren wederom hebben te verwachten, die wanneer sy gheloovigh zijn, niet en sullen nalaten der dienstknechten trouwen dienst met diergelijcke sorghe ende weldaet te beloonen: ende setten het over die dit weldoen weder sullen aennemen, ofte vergelden. |
| |
| 3 Indien yemandt 4 een andere leere leert, ende 5 niet over een en comt met de gesonde woorden onses Heeren Iesu Christi, ende met de leere die na de Godtsalicheyt is, |
| 4 N. als ick geleert hebbe. |
| 5 Gr. niet en komt tot de gesonde woorden. D. hem daer aen niet vast en houdt. |
| |
| 4 Die is opgeblasen, ende 6 en weet niets, maer 7 hy raest ontrent [twist]-vragen ende woorden-strijt: b uyt welcke komt nijdt, twist, lasteringen, quade na-denckingen, |
| 6 Namel. hoe wel hy hem selven wijs houdt, ofte geerne voor wijs soude gehouden worden. |
| 7 Gr. is sieck, ofte kranck, N. van sinnen ofte verstandt, gelijck werre-geesten ende bedrieglicke leeraers plegen, die de eenvoudige leere der Godsalicheyt te slecht achten, ende daerom met hoogher spitsinnigheden ofte nieuwe leeringen voor de Gemeynte soecken te proncken, welcke de Apostel verklaert ongesont van verstant te zijn, om dat sy de gesonde leere verwerpen, ofte voor by gaen. |
| b 1.Tim. 1.4. 2.Tim. 2.23. Tit. 3.9. |
| |
| 5 c 8 Verkeerde crakeelingen van menschen die een verdorven verstant hebben, ende vande waerheyt berooft zijn, meynende dat de Godtsalicheyt 9 een gewin zy. Wijckt af van de sulcke. |
| c 1.Cor. 11.16. |
| 8 Ofte, oeffeningen, disputeringen, waer mede sy hare ende anderer verstanden gelijck als verslijten, sonder dat van sulcke krakeelingen ofte disputeringen eenige vaste nutticheyt tot een oprecht geloove, ende de oprechte Godtsalicheyt, voort komt. |
| 9 D. maer en dient om wereltsche eere ofte gewin daer door te soecken, gelijck de bedrieghlicke Leeraers onder hare Discipelen plegen te doen, daer d’een met nieuwe gevoelens, spitsinnicheden, ende disputen des anders discipelen nae hem soeckt te trecken. |
| |
| 6 d Doch de Godtsalicheyt 10 is een groot gewin 11 met vergenoeginge. |
| d Prov. 15.16. Hebr. 13.5. |
| 10 D. in de Godtsalicheyt selve is het grootste gewin gelegen, dewijle die de belofte heeft des tegenwoordigen ende des toekomenden levens, gelijck hy cap. 4.8. spreeckt. |
| 11 D. met een gemoet dat genoech heeft ende te vreden is met het gene hem de Heere verleent, welcke vergenoeginghe oock selve uyt de Godtsalicheydt spruyt. want die Christum heeft die heeft alles met hem. |
| |
| 7 e Want wy en hebben niets in de werelt gebracht, het is openbaer dat wy oock niet en connen yet daer uyt dragen. |
| e Iob 1.21. ende 27.19. Psal. 49.18. |
| |
| 8 f Maer als wy voedtsel ende decksel hebben, g wy sullen daer mede 12 vergenoeght zijn. |
| f Prov. 27.26. |
| g Psal. 55.23. Matth. 6.25. 1.Petr. 5.7. |
| 12 N. sonder nae andere rijckdommen gierichlick te staen. |
| |
| 9 h Doch die 13 rijck willen worden, vallen in versoeckinge ende 14 [in] den strick, ende [in] vele dwase ende schadelicke begeerlickheden, welcke de menschen doen versincken in verderf ende onderganck. |
| h Prov. 11.28. Matth. 13.22. Iacob. 5.1. |
| 13 D. hare sinnen daer mede te seer bekommeren, of met al te groote begeerte trachten om rijck te worden. |
| 14 N. des Duyvels, die haer door dese begeerte van rijck te worden tot vele onbehoorlicke dingen versoeckt, ende als met eenen strick inde werelt vast houdt. Siet Matth. 6.24. |
| |
| 10 i Want de 15 gelt-giericheyt is een wortel van alle quaet, tot welcke sommige lust hebbende zijn afgedwaelt 16 van het geloove, ende hebben haer selven 17 met vele smerten doorsteken. |
| i Exod. 23.8. Deut. 16.19. Prov. 15.16. |
| 15 Gr. liefde des gelts. |
| 16 D. van de gesonde leere des geloofs. |
| 17 D. hare zielen met angst ende sorge vele quellingen aengedaen om die te vergaderen, ende als sy vergadert zijn, om die te behouden. waerom’se Christus oock by doornen vergelijckt Matth. 13.22. die de menschen quetsen, ende het goede zaet versticken. |
| |
| 11 k Maer ghy, 18 ô mensche Godts, vliedt dese dingen: ende jaeght na gerechticheyt, Godtsalicheyt, geloove, liefde, lijdtsaemheyt, sachtmoedicheyt. |
| k 2.Timoth. 2.22. |
| 18 Aldus noemt de Schrift de gene die door Godts Geest worden geregeert, ende in het bysonder de trouwe Propheten ende Leeraers. Siet 2.Reg. 1.9, etc. 2.Timoth. 3.17. |
| |
| 12 l Strijdt den goeden 19 strijdt des geloofs, 20 grijpt na het eeuwige leven, tot het welcke ghy oock geroepen zijt, ende 21 de goede belijdenisse beleden hebt voor vele getuygen. |
| l 1.Timoth. 1.18. |
| 19 D. beneerstight u met alle vlijt niet alleen in het prediken van het woordt des geloofs, maer oock in ’t beleven van het selve. 2.Tim. 4.7. |
| 20 Een gelijckenisse genomen van de ghene die om prijs loopen, ende al loopende hare handen uytsteken om te grijpen als sy ontrent het perck komen. Siet 1.Cor. 9.24. Phil. 3. versen 13, 14. |
| 21 N. van Christo te sullen ghetrouwelick dienen, doe ghy van my tot een Euangelist in de teghenwoordigheydt der Ouderlingen zijt verkoren. Siet hier voren cap. 4.14. |
| |
| 13 m Ick bevele u voor Godt n die alle dinck 22 levendich maeckt, ende [voor] Christo Iesu, o 23 die onder Pontio Pilato de goede belijdenisse betuyght heeft: |
| m 1.Tim. 5.21. |
| n Deut. 32.39. 1.Sam. 2.6. |
| 22 D. onderhoudt ende alles het leven geeft dat leven heeft. Actor. 17.25. ja oock tot het leven verweckt het gene alreede ghestorven is: het welck Paulus hier by doet, om Timotheum tegen alle ghevaer des doots te verstercken. |
| o Matth. 27.11. Ioan. 18.37. |
| 23 Ofte, die voor. Siet hier van Ioan. 18.37, etc. |
| |
| 14 Dat ghy 24 dit gebodt houdet, onbevleckt [ende] onberispelick, tot op de verschijninge onses Heeren Iesu Christi: |
| 24 D. dese bevelen, die ick u tot hier toe hebbe ghegeven, selve onderhoudt, ende andere beveelt te onderhouden. |
| |
| 15 Welcke tot sijner tijdt 25 vertoonen sal p de salige ende 26 alleen machtige Heere, q de Coninck der coningen, ende Heere der heeren: |
| 25 D. te voorschijn sal brengen uyt den hemel om te oordeelen de levende ende de doode. |
| p 1.Timot. 1.17. |
| 26 Alsoo wort Godt de Vader alleen wijs, 1.Tim. 1.17. ende alleen goet ghenaemt Matt. 19.17. ende in het volgende vers gheseght de onsterflickheydt alleen te besitten, om dat hy die alleen van hem selven ende volmaecktelick heeft. Ende spreeckt de Apostel hier alsoo, niet om Christum hier uyt te sluyten, dien dese tytelen oock worden ghegheven Apocal. 1.8. ende 19.16. ende elders: maer om Godt also van alle schepselen te onderscheyden, ende om aen te wijsen, dat wy geene macht, die ons tegen is, inde werelt en hebben te vreesen, wanneer wy ons beroep trouwelick uytvoeren, ende volgens dien Godt voor ons hebben, die door Christum eenmael alles sal richten. siet oock Ioan. 17.3. |
| q Apoc. 17.14. ende 19.16. |
| |
| 16 Die alleen onsterflickheyt heeft, ende 27 een ontoeganckelick licht bewoont: r den welcken geen mensche 28 gesien en heeft, noch sien en kan: welcken zy eere, ende eeuwige cracht. Amen. |
| 27 D. eene volmaecktheydt ende heerlickheyt in hem selven besit, die niemant en kan begrijpen, gelijck het woort licht oock genomen wort. 1.Ioan. 1.5, etc. |
| r Exod. 33.20. Deut. 4.12. 1.Ioan. 4.12. |
| 28 N. met de ooge des lichaems, dewijle hy een geestelick wesen heeft, gelijck hy daerom oock onsienlick genaemt wort. 1.Tim. 1.17. siet oock Ioan. 1.18. ende 1.Ioan. 4.20. |
| |
| 17 Den rijcken in dese tegenwoordige 29 werelt beveelt dat sy niet hoochmoedigh en zijn, s noch [hare] hope en stellen op de ongestadicheyt des rijckdoms, maer op den levenden Godt, die ons 30 alle dingen rijckelick verleent 31 om te genieten: |
| 29 Gr. eeuwe. |
| s Marc. 4.18. Luc. 8.14. |
| 30 Selfs dan oock de rijckdommen. |
| 31 Gr. tot genietinge. N. met danckbaerheyt ende matigheyt. Siet Deut. 8.10, etc. |
| |
| 18 Dat sy weldadigh zijn, rijcke worden in goede wercken, geerne mededeelende zijn, [ende] 32 gemeensaem: |
| 32 Dese deught van gemeensaemheyt wort gestelt tegen den trots ende ingetogenheyt van sommige rijcke, die de kleyne ende arme verachten, ende selfs niet en willen te sprake staen. Andere nemen het voor een gemeensaemheyt om aen andere geerne alle vrientschap ende hulpe te bewijsen, gelijck de mede-deelsaemheyt, welcke voren gaet, alleen de goederen aengaet. Siet Gal. 6.6. Hebr. 13.16. |
| |
| 19 t Leggende haer selven wech tot eenen schat 33 een goedt fondament tegen het toecomende, op dat sy het eeuwige leven vercrijgen mogen. |
| t Mat. 6.20. Luc. 12.33. ende 16.9. |
| 33 N. van hope: niet dat de weldadigheyt der rijcke sulcx verdient, maer om dat de selve een vrucht is des geloofs, ende Godt belooft heeft de selve uyt genade om Christ wille te beloonen. Siet Hebr. 13.21. ende 1.Petr. 2.5. |
| |
| 20 ô Timothee bewaert 34 het pandt [u] toebetrouwt, v eenen afkeer hebbende van 35 het ongodlick ydel roepen, ende van de 36 tegenstellingen der valschelick ghenaemde wetenschap: |
| 34 D. de gesonde leere des geloofs, welcke u als een pant is te bewaren gegeven, om het selve wel aen te leggen, ende oock anderen te bewaren te geven. |
| v 1.Tim. 1.4. ende 4.7. 2.Tim. 2.16. Tit. 1.14. ende 3.9. |
| 35 Gr. onheylige ydele roepingen: waer door den Apostel wederom de spitsinnige crakeelingen der bedrieghlicke leeraers verstaet, die van haer met groote hevicheyt ende roepen sonder stichtinge worden gevoert. |
| 36 N. so tegen de gesonde leere, als oock selfs tegen malkanderen in saken daer geen saligheyt aen en hanght, gelijck de bedrieghlicke leeraers plegen van d’eene ydele questie tot d’andere te vervallen. |
| |
| 21 De welcke sommige 37 voorgevende, zijn 38 van het geloove 39 af-geweecken. 40 De genade zy met u. Amen. |
| 37 Dat is, daer van professie ofte belijdenisse doende, ende haer selven voor sulcke uytgevende. |
| 38 D. van de gesonde leere des geloofs, gelijck vers 10. |
| 39 Ofte, gemist, gelijck yemant die het wit mist, daer hy scheen na te schieten. Want sulcke menschen komt dit dickmael over, dat sy door hare spitsinnigheyt ende ydele wijsheyt van de ware wijsheyt vervallen. Siet 2.Timoth. 2.18. |
| 40 Siet hier voren het besluyt van de andere brieven. |
| *De eerste Sendt-brief aen Timotheum is geschreven van Laodicea, welcke is de hooft-stadt van Phrygia Pacatiana. |
| * Dat dit onderschrift oock niet vast en gaet, blijckt uyt het gene Paulus seght cap. 1.3. ende capit. 4.13. Siet oock Coloss. 2.1. Daerom meynen andere dat dese brief veel eer van Philippis, ofte eenige andere stadt van Macedonien is geschreven, om Timotheum te onderrichten, hoe hy hem tot Ephesen hadde te dragen, ter wijle hy selve in Macedonien soude blijven, ende weder tot hem soude keeren. |
