Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Verscheydene wetten, als van liefde ende getrouwicheyt aen den naesten, als yets van ’t sijne verdwaelt, verloren, ofte andersins in perijckel is, vers 1, etc. Van verwisselinge der manlicke ende vroulicke kleederen, 5. Van een vogels nest, 6. Van lenen op het dack, 8. Van verscheydene vermenginge ongelijcker dingen, 9. Van snoerkens aende kleederen, 12. Van de straffe des genen, die sijn wijf met valsche geruchten beswaert, 13. Vande straffe eener jonge-dochter, die in hares vaders huys te vooren gehoereert heeft, 20. Van straffe des overspeelders, 22. ende in ’t bysonder, als eene ondertrouwde jonge-dochter inder stadt by yemant ligt, 23. Item, alsse in ’t velt verkracht wort, 25. Item, als yemant ligt by eene vrye dochter, 28. Van bloetschande, 30. |
| |
| 1 GHy sult uwes broeders a 1 osse ofte kleyn vee niet sien 2 afgedreven, ende u van die 3 verbergen: ghy sultse uwen broeder 4 gantschelick weder toe stieren. |
| a Exod. 23.4. |
| 1 D. groot vee. |
| 2 T.w. van den wech, ofte, van hare kudde, ende dien volgens doolende. |
| 3 D. ontrecken, u houdende, als oft ghyse niet gesien en hadt, latende de selve voorts doolen. alsoo ond. versen 3, 4. |
| 4 Hebr. wederstierende wederstieren. |
| |
| 2 Ende indien uwe broeder 5 niet nae by u is, ofte ghy hem niet en kent; 6 so sult ghyse 7 binnen in u huys vergaderen, datse by u zijn, tot dat uwe broeder die soecke, ende ghyse hem wedergevet. |
| 5 D. te verre van u woont. |
| 6 Hebr. soo sult ghy hem, te weten, den osse, daer by het cleyn vee mede verstaen wort, ende soo in de volgende woorden. |
| 7 Hebr. in ’t midden van u huys vergaderen. dat is, in u huys innemen, niet buyten laten blijven. Vergel. Iud. 19.15. |
| |
| 3 Alsoo sult ghy oock doen aen sijnen esel, ende alsoo sult ghy doen aen sijne kleedinge, ja alsoo sult ghy doen aen al 8 ’t verlorene uwes broeders, dat van hem verloren sal zijn, ende dat ghy sult hebben gevonden; 9 ghy sult u niet mogen verbergen. |
| 8 Hebr. ’t verlies. |
| 9 Ofte: het en sal niet mogen verborgen worden. |
| |
| 4 Ghy en sult uwes broeders esel ofte sijnen osse niet sien vallende op den wege, ende u van die verbergen: ghy sultse met 10 hem 11 gantschlick oprichten. |
| 10 T.w. uwen broeder, dien ghy sult helpen in ’t oprichten. |
| 11 Hebr. oprichtende oprichten. |
| |
| 5 Het 12 cleet eenes mans en sal niet zijn aen eene vrouwe, ende een man en sal geen vrouwen-kleet aentrecken: want al wie sulcx doet, 13 is den HEERE uwen Godt een grouwel. |
| 12 Hebr. tuych, gereetschap, in ’t Hebr. is een woordeken waer van te sien is Levit. 15.4. |
| 13 Hebr. een grouwel des HEEREN uwes Godts. Siet bov. cap. 17. op vers 1. |
| |
| 6 Wanneer voor u aengesicht een vogels-nest op den wege voorkomt, in eenigen boom, ofte op de aerde, met jongen, ofte eyeren, ende de moeder 14 sittende op de jongen, ofte op de eyeren; so en sult ghy de moeder met de 15 jongen niet nemen. |
| 14 Hebr. liggende. |
| 15 Hebr. kinderen: ende alsoo in ’t volgende vers. |
| |
| 7 Ghy sult de moeder 16 gantschlick vrylaten, maer de jongen sult ghy voor u nemen: op dat het u wel gae, ende ghy de dagen verlenget. |
| 16 Hebr. vrylatende vrylaten. |
| |
| 8 Wanneer ghy een nieuw huys sult bouwen, so sult ghy op u dack een 17 lene maken: op dat ghy geene 18 bloetschult op uwen huyse en legget, wanneer yemant vallende, daer van afviele. |
| 17 Om dat de daken in’t Ioodsche lant so plat waren, datmen daer op wandelen konde. Siet Iud. 16.27. 1.Sam. 9.25, 26. 2.Sam. 11.2. Nehem. 8.16. Ier. 19.13. Matt. 10.27. ende 24.17. Marc. 2.4. Actor. 10.9. |
| 18 Hebr. bloeden. |
| |
| 9 Ghy en sult uwen wijngaert niet met 19 tweederley b bezaeyen: op dat de 20 volheyt des zaets, dat ghy sult gezaeyt hebben, ende d’inkomste des wijngaerts niet 21 ontheylicht en worde. |
| 19 Gelijckmen in die landen gewoon was tusschen de wijnstocken allerley te zaeyen, als rogge, weyte, gerste, etc. |
| b Levit. 19.19. |
| 20 D. de volrijpe vruchten. Siet Exo. 22.29. |
| 21 Ofte, verontreynicht. And. geheylicht. T.w. den Heere, ende over sulckx den Priesteren te deele valle, so dat ghy voor u daer van niet moget genieten, om dat ghy tegen het bevel des Heeren gedaen sult hebben. Siet bov. cap. 20. op vers 6. |
| |
| 10 Ghy en sult niet ploegen met eenen osse ende met eenen esel te gelijck. |
| 11 22 Ghy sult geen kleet van gemengde stoffe aentrecken; wollen ende lijnen te gelijck. |
| 22 Siet Lev. 19.19. |
| |
| 12 c 23 Snoeren sult ghy u maken aen de vier 24 hoecken uwes 25 opper-kleets, daer ghy u mede bedeckt. |
| c Num. 15.38. Matth. 23.5. |
| 23 Vergel. Num. 15.38, 39. ende Matth. 23.5. And. zoomen, boorden, frangien, bandekens. |
| 24 Hebr. vleugelen. |
| 25 Hebr. decksels. |
| |
| 13 Wanneer een man eene vrouwe sal genomen hebben, ende tot haer ingegaen zijnde alsdan haer sal haten: |
| 14 Ende haer 26 oorsaken van nasprake sal opleggen, ende eenen quaden naem over haer uyt brengen, ende seggen: Dese vrouwe heb ick genomen, ende ben tot haer genaedert, maer en hebbe den maechdom aen haer niet gevonden. |
| 26 Ofte, stucken, daden, vonden, versierselen. |
| |
| 15 Dan sullen de vader van dese jonge dochter ende haer moeder nemen, ende tot de Outsten der stadt aende poorte uytbrengen den 27 maechdom deser jonge-dochter. |
| 27 D. de merckteeckenen hares maechdoms: ende alsoo in’t volgende. Siet naerder verklaringe van dit, vers 17. |
| |
| 16 Ende de vader vande jonge dochter sal tot de Outsten seggen: Ick heb mijne dochter aen desen man gegeven tot eene vrouwe, maer hy heeftse gehaett. |
| 17 Ende siet, hy heeft oorsaken van opsprake gegeven, seggende; Ick en heb den maechdom aen uwe dochter niet gevonden; dit nu is de maechdom mijner dochter: ende 28 sy sullen het kleet voor het aengesichte van de Outsten der stadt uytbreyden. |
| 28 Vader ende Moeder. |
| |
| 18 Dan sullen de Outsten der selver stadt dien man nemen, ende kastijden hem. |
| 19 Ende sy sullen hem eene boete opleggen van hondert 29 silverlingen, ende gevense aen den vader vande jonge dochter; om dat 30 hy eenen quaden naem heeft uytgebracht over eene jonge dochter van Israël: voorts salse hem ter vrouwe zijn, hy salse niet mogen gaen laten, alle sijne dagen. |
| 29 D. silvere sikels, wat meer als 25 Rijcxdalers. Siet Genes. 20. op vers 16. ende 23. op vers 15. |
| 30 De man van de jonge dochter. |
| |
| 20 Maer indien 31 dit selve woort 32 waerachtich is, [dat] de maechdom aen de jonge dochter niet gevonden en is: |
| 31 Ofte deselve sake. |
| 32 Hebr. waerheyt. |
| |
| 21 So sullen sy dese jonge dochter uytbrengen tot de deure van haers vaders huys, ende de lieden harer stadt sullense met steenen steenigen, dat sy sterve, om dat sy eene dwaesheyt in Israël gedaen heeft, hoererende in haers vaders huys: so sult ghy het boose uyt het midden van u wech doen. |
| 22 d 33 Wanneer een man gevonden sal worden, liggende by eenes mans getrouwde vrouwe, so sullen sy oock beyde sterven, de man, die by de vrouwe gelegen heeft, ende de vrouwe: so sult ghy het boose uyt Israël wech doen. |
| d Levit. 20.10. |
| 33 D. alst bevonden wort, dat yemant by eene getroude vrouwe gelegen heeft. |
| |
| 23 Wanneer eene jonge dochter sal zijn, die eene maecht is, ondertrouwt aen eenen man; ende een man haer inde stadt sal gevonden, ende by haer gelegen hebben: |
| 24 So sult ghyse beyde uytbrengen tot de poorte der selver stadt, ende sultse met steenen steenigen, datse sterven; de jonge dochter, ter oorsake datse niet geroepen en heeft inde stadt, ende den man, ter oorsake dat hy sijns naesten wijf 34 vernedert heeft: so sult ghy het boose uyt het midden van u wech doen. |
| 34 Als bov. cap. 21.14. ende ond. vers 29. |
| |
| 25 Ende indien een man eene ondertrouwde jonge dochter in ’t velt gevonden, ende de man haer verkracht, ende by haer gelegen sal hebben; so sal de man, die by haer gelegen heeft, alleen sterven: |
| 26 Maer de jonge dochter sult ghy 35 niets doen; de jonge dochter en heeft 36 geene sonde des doots: want gelijck of een man tegens sijnen naesten opstont, ende 37 sloech hem doot aen ’t leven, 38 alsoo is dese sake. |
| 35 Hebr. geen dinck, geen woort. |
| 36 D. geene schult, die doot weerdich is. Verg. bov. cap. 21. op vers 22. |
| 37 Hebr. sloech hem de ziele doot. dat is, sloech hem (gelijck de heylige Schrift dickwijls spreeckt) aen ’t leven, dat is, sloech hem alsoo, dat hy hem ’t leven benam. |
| 38 D. met dese sake ist oock alsoo gelegen. Gelijck de man onschuldich is, die met gewelt vermoort wort, alsoo oock de jonge dochter, die met gewelt verkracht wort. |
| |
| 27 Want hy heeftse in ’t velt gevonden: de ondertrouwde jonge dochter riep, ende daer was niemant, die haer verloste. |
| 28 Wanneer een man eene jonge dochter sal gevonden hebben, die eene maecht is, dewelcke niet ondertrouwt en is, ende salse gegrepen, ende by haer gelegen hebben; ende sy 39 gevonden sullen zijn: |
| 39 D. ontdeckt, haer misdaet bevonden. |
| |
| 29 So sal de man, die by haer gelegen heeft, den vader vande jonge dochter e vijftich 40 silverlingen geven: ende sy sal hem ter vrouwe zijn, voor dat hyse vernedert heeft; hy salse niet mogen gaen laten, alle sijne dagen. |
| e Exod. 22.16. |
| 40 Siet bov. op vers 19. |
| |
| 30 Een man sal sijns vaders wijf niet nemen: ende hy en sal sijns 41 vaders slippe niet ontdecken. |
| 41 D. het kleet sijner stiefmoeder. Siet Levit. 18. op vers 7, 8. ende ond. cap. 27.20. De sin is, ghy sult by uwe stiefmoeder niet liggen. |
