Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 Paulus reyst nae Macedonien ende Griecken-lant. 4 met eenige uyt Asien. 6 vaert van Philippis over nae Troas. 7 alwaer hy op den eersten dagh der weke predickt ende broodt-breeckt met de Discipelen, streckende sijne reden uyt tot den middernacht. 9 Een jongelinck Eutychus valt door den slaep uyt de venster doot. 10 ende wort van Paulo opgeweckt. 13 Paulus vervolght sijne reyse nae Ierusalem, ende komt tot Mileten. 17 ontbiedt aldaer by hem d’Ouderlingen van Ephesen. 18 welcken hy voorhoud sijne getrouwigheyt, ende moeyten in sijnen dienst onder haer. 22 Voorseght wat hem te Ierusalem soude overkomen. 26 ende verklaert dat hy haer den geheelen raedt Godts hadde verkondight. 28 Vermaentse acht te nemen op de cudde. 29 ende te waken tegen de sware wolven, die onder haer souden op-staen. 32 Neemt sijn afscheyt van haer, betuygende dat hy hem ende de sijne met sijne handen geneert hadde. 36 Knielt ende bidt met haer, die hem met groote droefheyt geleyden tot aen het schip. |
| |
| 1 NA dat nu den oproer gestilt was, Paulus de discipelen tot hem geroepen ende 1 gegroet hebbende, a ginck uyt om na Macedonien te reysen. |
| 1 N. met omhelsen ende kussen, gelijck de gewoonte van die landen medegebracht. Genes. cap. 31. vers 55. 1.Thess. 5.26. |
| a 1.Timot. 1.3. |
| |
| 2 Ende als hy die deelen doorgereyst, ende haer met vele redenen vermaent hadde, quam hy in 2 Grieckenlandt. |
| 2 N. in dat deel van Grieckenlandt het welck Attica genaemt wiert. |
| |
| 3 Ende als hy [aldaer] dry maenden 3 overgebracht hadde, ende hem van de Ioden lagen geleght wierden, als hy na Syrien soude 4 varen, so wiert hy van 5 sinne weder te keeren door Macedonien. |
| 3 Gr. gemaeckt. siet Actor. 15.33. ende 18.23. |
| 4 Gr. in de hoochte, ofte, diepte, namelick van de zee, gedreven soude worden. |
| 5 Ofte, voornemen, meyninge. |
| |
| 4 Ende hem vergeselschapte 6 tot in Asien 7 Sopater 8 van Bereen: ende van de Thessalonicensen b Aristarchus, ende Secundus, ende c Gajus van Derben, ende d Timotheus: ende van 9 die van Asien e Tychicus ende f Trophimus. |
| 6 Het schijnt dat Paulus niet gewilt en heeft, dat dese hem verder souden vergeselschappen, uytgenomen Throphimus Actor. 21.29. |
| 7 And. Sosipater. waer by sommige doen, Pyrrhi sone. Siet van hem Rom. 16.21. |
| 8 Gr. een Bereer. |
| b Actor. 19.29. ende 27.2. Col. 4.10. |
| c Actor. 19.29. 1.Cor. 1.14. |
| d Actor. 16.1. |
| 9 Waer uyt blijckt, dat ’t gene d’Apostel seght 2.Tim. 1.15. niet van alle, maer van het meeste deel moet verstaen worden. |
| e Ephes. 6.21. Coloss. 4.7. 2.Timot. 4.12. Tit. 3.12. |
| f Actor. 21.29. 2.Timot. 4.20. |
| |
| 5 Dese voor henen gegaen zijnde wachtden ons tot Troas. |
| 6 Wy nu scheepten af van Philippis na de dagen 10 der ongehevelde [brooden], ende quamen 11 in vijf dagen by haer tot Troas, alwaer 12 wy ons seven dagen 13 onthielden. |
| 10 D. is, van Paschen. Matth. 26.17. |
| 11 Ofte, ’t eynde van vijf dagen. |
| 12 N. Paulus ende sijn geselschap, onder welcke Lucas hem selven hier oock begrijpt. |
| 13 Gr. versleten. Namel. den tijdt. |
| |
| 7 Ende op den 14 eersten [dagh] 15 der weke, als de Discipelen by een gekomen waren 16 om broodt te breken, 17 handelde Paulus met haer, sullende des anderen daeghs verreysen: ende hy streckte [sijne] reden uyt tot den middernacht. |
| 14 Gr. eenen. Siet Genes. 1.5. Matth. 28.1. ende vergel. daer mede 1.Corinth. 16.2. welcke dagh de dagh des Heeren genaemt wordt Apoc. 1.10. |
| 15 Gr. der Sabbathen. Siet Matth. 28.1. Luc. 18.12. |
| 16 D. om met malkandren te eten, ende het Avontmael des Heeren te houden. Siet Actor. 2. versen 42, 46. 1.Corinth. 11. versen 20, 21, 22. |
| 17 Namel. van de leere des Euangeliums. |
| |
| 8 Ende daer waren 18 vele lichten inde opper-sale, daer 19 sy vergadert waren. |
| 18 Gr. vele lampen. De geloovige, om te ontgaen het perijkel van vervolginge, vergaderden doe veeltijts by nachte: ende hadden in hare vergaderingen lichten, om niet gelastert te worden (gelijck noch evenwel de godtloose deden) datse yet onbehoorlicks in de selve bedreven. |
| 19 And. wy. |
| |
| 9 Ende een seker jongelinck met name Eutychus, sat in de venster, ende met eenen diepen slaep 20 overvallen zijnde, also Paulus 21 lange [tot haer] sprack, door den slaep 22 neder-stortende, viel van de derde solderinge nederwaert, ende wierdt doodt opgenomen. |
| 20 Ofte, in eenen diepen slaep gevallen zijnde, Gr. henen wechgenomen, af-gevoert. |
| 21 Gr. seer veel handelde. |
| 22 Ofte, nedergestort zijnde. |
| |
| 10 Doch Paulus afgekomen zijnde g viel op hem, ende [hem] omvangende, seyde hy, En weest niet beroert: want sijne ziele 23 is in hem. |
| g 1.Reg. 17.21. 2.Reg. 4.34. |
| 23 De ziele was waerlick van hem gescheyden vers 9. maer dit spreeckt Paulus, om dat hy ten vollen versekert was, dat de selve wederom in hem soude komen, gelijck Matth. 9.24. Ofte, om dat de selve op dien oogen-blick in hem weder quam. |
| |
| 11 Ende als hy [weder] boven gegaen was, ende 24 broodt gebroken, ende [wat] 25 gegeten hadde, ende lange tot den dageraet toe met haer gesproken hadde, vertrock hy 26 alsoo. |
| 24 Siet vers 7. |
| 25 Gr. geproeft hadde, namelick gemeyne spijse, het welck by het gebruyck des Avontmaels plach te geschieden. |
| 26 Siet diergelijck Ioan. 4.6. |
| |
| 12 Ende sy brachten den knecht levende, ende waren boven maten 27 vertroost. |
| 27 D. verblijdt ende verquickt. |
| |
| 13 Maer wy voor uyt na het schip gegaen zijnde, voeren af na 28 Asson, daer wy Paulum souden innemen. Want hy hadde het alsoo 29 bevolen, ende hy selve soude 30 te voete gaen. |
| 28 Een stadt in Mysien, ontrent Troas, anders oock Apollonia genaemt. |
| 29 Gr. verordineert. |
| 30 D. te lande reysen, om onder wege het Euangelium hier ende daer te prediken. |
| |
| 14 Ende als hy hem te Asson by ons gevoeght hadde, namen wy hem in, ende quamen tot 31 Mitylenen. |
| 31 Een eylandt met een stadt van den selven name, niet verre van Asson, gelegen in de Egeische Zee. |
| |
| 15 Ende van daer af-gescheept zijnde quamen wy den volgende [dagh] tegen 32 Chios over, ende des anderen [daeghs] leyden wy aen tot 33 Samos, ende bleven te 34 Trogyllion, ende den [dagh] daer aen quamen wy tot 35 Mileten. |
| 32 Een eylandt tusschen Samos ende Lesbos, in de selve Zee. |
| 33 Een Eylandt daer ontrent, hebbende een stadt van den selven name. |
| 34 Een hoeck des berghs Mycales, uytstekende in de zee, van Samos gelegen 40 stadien. |
| 35 Een stadt aen de zee op het vaste landt van Ionien, niet verre van Ephesen. |
| |
| 16 Want Paulus hadde 36 voorgenomen Ephesen voor by te varen, op dat hy niet en soude den tijdt in Asien verslijten. h Want hy spoedde hem, om (so het hem mogelijck ware) op den 37 Pinckster-dagh te Ierusalem te zijn. |
| 36 Gr. geoordeelt. Dat is, goet gevonden. |
| h Actor. 21.4, 12. |
| 37 Van desen feest-dagh siet Actor. 2.1. Dit dede de Apostel niet om dat hy meynde dat dit Iodisch feest noch moeste onderhoudenworden. Gal. 4.10. Col. 2.16. maer op dat hy door de menichte van het volck, dat op het Feest quam, gelegentheydt soude hebben om het Euangelium te beter te verbreyden. |
| |
| 17 Maer hy sondt van Mileten na Ephesen, ende hy ontboodt de Ouderlingen der Gemeynte. |
| 18 Ende als sy tot hem gekomen waren, seyde hy tot haer, Ghy lieden weet, i van den eersten dagh af dat ick in 38 Asien ben aengekomen, hoe ick by u den ganschen tijdt geweest ben: |
| i Actor. 19.10. |
| 38 Namel. alsoo eygentlick genaemt, zijnde een deel van kleyn Asien, waer van Ephesen de hooft-stadt was. |
| |
| 19 Dienende den Heere met alle 39 ootmoedicheyt, ende vele 40 tranen, ende 41 versoeckingen, die my overgekomen zijn door de lagen der Ioden. |
| 39 Ofte, nedrigheyt, van gemoet, ofte van staet, gelijck Luc. 1.48. |
| 40 Namelick, uyt medelijden over de arme onwetende ofte verleydde menschen. |
| 41 Dat is, verdruckingen. Siet Iacob. capit. 1. vers 2. ende 1.Pet. 1.6. |
| |
| 20 Hoe ick niets 42 achtergehouden hebbe van ’t gene nuttigh was, dat ick u niet en soude verkondight, ende u geleert hebben, in’t openbaer ende 43 by de huysen. |
| 42 Gr. ontogen, dat is, verswegen, ofte door vreese van menschen, ofte om gewins wille. 1.Thess. 2. versen 3, 4. |
| |
| 21 44 Betuygende beyde Ioden ende Griecken k de bekeeringe tot Godt ende het geloove in onsen Heere Iesum Christum. |
| 44 N. al omme ende seer sterckelick, met vaste gronden ende getuygenissen der heyliche Schrifture. |
| k Matth. 3.2. Marc. 1.15. Luc. 24.47. |
| |
| 22 Ende nu siet, ick 45 gebonden zijnde 46 door den Geest, reyse na Ierusalem, 47 niet wetende wat my daer ontmoeten sal: |
| 45 Dat is, als met banden getrocken zijnde. |
| 46 Door stercke aendrijvinge ende bevel des Heyligen Geests: ofte, door mijn gemoet uyt ingeven des Heyligen Geests, Siet Actor. 19.21. |
| 47 Namel. in’t bysonder. |
| |
| 23 Dan dat de heylige Geest 48 van stadt tot stadt 49 betuyght, seggende dat my banden ende verdruckingen 50 aenstaende zijn. |
| 48 D. al omme in alle steden, daer ick door-reyse. Luc. 8.4. |
| 49 N. door de Propheten, dien de Heylige Geest sulcx geopenbaert heeft. Actor. 21. versen 4, 11. |
| 50 Gr. my verwachten. |
| |
| 24 l Maer 51 ick en achte op geen dinck, noch en houde mijn 52 leven niet dierbaer voor my selven, op dat ick 53 mijnen loop met blijdtschap mach volbrengen, ende den dienst, welcken ick m van den Heere Iesu ontfangen hebbe, om te betuygen het Euangelium 54 der genade Godts. |
| l Actor. 21.13. |
| 51 Gr. ick make geen rekeninge van eenigh dinck. |
| 52 Gr. mijn ziele. |
| 53 N. des Christelicken levens, ende insonderheydt mijnes diensts. 1.Corinth. 9.24. 2.Tim. 4.7. |
| m Galat. 1.1. Tit. 1.3. |
| 54 D. waerinne ons de genade Godts verkondight wordt. |
| |
| 25 Ende nu siet, ick weet dat ghy alle, daer ick doorgegaen ben predikende het Coninckrijcke Godts, mijn aengesicht niet meer sien en sult. |
| 26 Daerom betuyge ick u lieden op desen huydigen dagh, dat ick 55 reyn ben van het bloedt van [u] allen. |
| 55 D. onschuldigh aen u verderf, also ick u den wegh der saligheyt getrouwelick heb aengewesen. Siet Ezech. 3. versen 18, 19. Actor. 18.6. |
| |
| 27 Want ick en hebbe niet 56 achtergehouden dat ick u niet en soude verkondight hebben 57 alle den raedt Godts. |
| 56 Siet vers 20. |
| 57 D. al wat Godt besloten ende geopenbaert heeft aengaende de salicheyt der menschen door wien, ende hoe de selve verkregen wort. Luc. 7.30. Ephes. 1.11. |
| |
| 28 n So hebt dan acht 58 op u selven, ende op de geheele cudde, 59 over de welcke u 60 de heylige Geest tot 61 Opsienders gestelt heeft, om de Gemeynte Godts 62 te weyden, welcke 63 hy 64 o verkregen heeft 65 door sijn eygen bloedt. |
| n 1.Pet. 5.2. |
| 58 D. op uwe leere, leven, ende ampt. |
| 59 Gr. in de welcke. |
| 60 Die de voornaemste oorsaecke is van de wettige beroepinge der Dienaren des woorts, hoe wel hy dat door den dienst der menschem doet. Siet Actor. 13. 2, 3. |
| 61 Gr. Episkopous, waer van het woordt Bischop gekomen is. Dese worden vers 17. genaemt Ouderlingen der Gemeynte. waer uyt blijckt dat in de H. Schriftuere tusschen Ouderlingen ende Bischoppen geen onderscheyt gemaeckt en wort. Siet Phil. 1.1. |
| 62 Nam. met de gesonde leere des Godtlicken woordts: door een gelijckenisse genomen van Schaepherders, by welcke het ampt der dienaren des woorts zeer bequamelick wordt vergeleecken. Ierem. 23.4. Ioan. 21.15. Eph. 4.11. 1.Petr. 5.2. |
| 63 N. Godt, dat is, de Sone Godts, die onse menschelicke natuere aengenomen heeft in eenicheyt sijns persoons. |
| 64 Ofte, verworven, gekocht, sijn eygen gemaeckt, |
| o Ephes. 1.7. Colos. 1.14. 1.Pet. 1.19. Apoc. 5.9. |
| 65 N. door ’t welck hy ons heeft verlost, ende niet door ’tbloet van eenige beesten. Hebr. 9.12. Dit bloet wordt Godts eygen bloet genaemt, om dat de Sone Godts, zijnde ende blijvende waerachtigh Godt, menschelick vleesch ende bloedt heeft aengenomen in eenigheydt des persoons. Een wijse van spreken, waer door de persoon Christi, benaemt zijnde van d’ eene natuere, toe-geschreven wort het gene hem eygen is nae de andere natuere. Siet Ioan. 3.13. |
| |
| 29 Want dit weet ick, dat na mijn 66 vertreck p 67 sware 68 wolven tot u inkomen sullen, die de cudde niet en sparen: |
| 66 Namel. van hier uyt dese landen, ofte oock uyt dit leven. |
| p 2.Pet. 2.1. |
| 67 D. grouwelicke, beswaerlicke. |
| 68 D. valsche Leeraers, die de schapen met hare valsche leere vernielen. Matth. 7.15. |
| |
| 30 q Ende 69 uyt u selve sullen mannen op-staen, sprekende 70 verkeerde dingen, om de Discipelen af te trecken 71 van achter haer. |
| q Psal. 41.10. Matth. 26.21. Act. 1.17. 1.Ioan. 2.19. |
| 69 D. uyt de leeraers ende opsienders selve. |
| 70 Ofte, verdraeyde: gelijck de Satan alles verdraeyt om de waerheydt te verduysteren. |
| 71 Namel. om haer ende hare leere te volgen. |
| |
| 31 Daerom waeckt, ende gedenckt dat ick 72 dry jaren [lanck] nacht ende dagh niet opgehouden en hebbe een yegelijck met tranen te vermanen. |
| 72 Vergel. Actor. 19.10. |
| |
| 32 Ende nu, broeders, ick bevele u Gode, ende 73 den woorde sijner genade: 74 die machtigh is [u] op te 75 bouwen, ende u 76 een erfdeel te geven onder alle de 77 geheylighde. |
| 73 D. den Euangelio, om daer mede uw’ geloove te verstercken, ende daer in uwen troost te soecken. Siet Actor. 14.26. |
| 74 Namel. Godt. |
| 75 Namel. de Gemeynte vermeerderende met gaven, ende in’t getal. |
| 76 Namel. des hemelschen vaderlants. |
| 77 Namel. door den Geest der wedergeboorte: ofte, afgesonderde van de wereldt door het geloove. |
| |
| 33 r Ick en hebbe niemants silver, ofte gout, ofte kleedinge begeert. |
| r 1.Corinth. 9.12. 2.Corint. 11.9. ende 12.13. |
| |
| 34 Ende ghy selve weet dat s dese handen tot mijnen noodtdruft, ende den genen die met my waren, gedient hebben. |
| s 18.3. 1.Corinth. 4.12. 1.Thess. 2.9. 2.Thess. 3.8. |
| |
| 35 Ick hebbe u in allen getoont, dat men alsoo arbeydende 78 de swacke moet 79 opnemen, ende gedencken aen de woorden des Heeren Iesu, 80 dat hy geseght heeft, Het is 81 saliger te 82 geven dan te ontfangen. |
| 78 Namel. in het geloove ende kennisse der Christelicke leere. |
| 79 D. ofte onderstutten datse niet en vallen, ofte, gevallen zijnde de handt bieden om op te helpen. Luc. 1.54. |
| 80 Dese woorden en staen in de Euangeliche Historie niet beschreven, gelijck niet alle woorden ende daden Christi geschreven zijn. Ioan. 20. vers 30. ende 21.25. maer konnen evenwel afgenomen worden uyt sommige spreucken Christi. Luc. 6.38. ende 16.9. |
| 81 Want die den armen geeft, die geeft het den Heere op woecker. Prov. 19.17. |
| 82 Namel. de tijdelicke goederen tot onderhoudt des kercken-diensts, ofte der armen. |
| |
| 36 Ende als hy dit geseght hadde heeft hy t nederknielende met haer allen gebeden. |
| t Actor. 25.5. |
| |
| 37 Ende daer wierdt een groot 83 geween van [haer] allen: ende sy vallende om den hals Pauli cusseden hem: |
| 83 Een teecken van hertelicke liefde tot haren Leeraer. |
| |
| 38 Zeer bedroeft zijnde, allermeest over het woort dat hy geseght hadde, dat sy sijn aengesicht niet meer sien en souden: ende sy geleydden hem na het schip. |
