Statenvertaling.nl

sample header image

Johannes 6 – Statenvertaling editie 1637

Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)

Edities SV:    

Bijbelboek:    

Hoofdstuk: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
Inleiding Bijbelboek
Weergave: Met kanttekeningenZonder kanttekeningen

Johannes 6

1 Christus spijsight met vijf brooden ende twee visschen vijf duysent mannen. 14 die hem daer over tot eenen Coninck willen maken, maer hy ontwijckt haer. 16 Wandelt in den nacht op de zee, ende komt tot sijne Discipelen in ’t schip. 22 Wort van de schare gesocht, ende te Capernaum gevonden. 26 welcke hy vermaent te soecken de onverganckelicke spijse, die door’t geloove te vinden is. 41 Waer over de Ioden murmureren. 43 Welcken Christus antwoort, dat het geloove in hem van den Vader komt, ende leert dat sijn vleesch de ware spijse, ende sijn bloet de ware dranck is, die men eten ende drincken moet om het eeuwige leven te verkrijgen. 59 Aen welcke leere vele sijner Discipelen te Capernaum haer stooten. 61 Waerom Christus haer onderrecht van den rechten sin sijner woorden. 66 Vele sijner Discipelen verlaten hem. 67 Petrus ende d’andere Apostelen bekennen dat hy de woorden des levens heeft, ende blijven by hem. 70 Doch Christus verklaert, dat een van haer een Duyvel was.
 
1 NA desen vertrock Iesus 1 over de zee van Galilea, welcke is [de 2 zee] van Tiberias.
1 D. over eenen schoot ofte inham des meers: want Betsaida lagh de selve zijde des meers daer Tiberias aen lagh. Siet Matth. 14.13. Luc. 9.10.
2 Van dese zee siet breeder Matt. 4.18. Luc. 5.1.
 
2 Ende hem 3 volghde een groote schare, om dat sy sijne teeckenen sagen, die hy dede aen de krancke.
3 N. te lande. Siet Matth. 14.13.
 
3 Ende Iesus ginck op 4 den bergh, ende sat aldaer neder met sijne discipelen.
4 N. die by Betsaida lagh.
 
4 Ende 5 het Pascha, a het feest der Ioden, was na by.
5 Dit was het derde Pascha nae den doop Christi. Van het eerste siet, Ioan. 2.13. ende van het tweede, Ioan. 5.1.
a Exod. 12.18. Levit. 23.5, 7. Num. 28.16. Deut. 16.1.
 
5 b Iesus dan de oogen opheffende, ende siende dat een groote schare tot hem quam, seyde tot Philippum, 6 Van waer sullen wy brooden koopen op dat dese eten mogen?
b Matth. 14.14. Marc. 6.34. Luc. 9.13.
6 Ofte, waer van.
 
6 (Doch dit seyde hy hem beproevende: want hy 7 wist selve wat hy doen soude.)
7 D. hadde nu al by hem selven besloten.
 
7 Philippus antwoordde hem, Voor twee hondert 8 penningen broodt en is dese niet genoech, op dat een yegelijck van haer een weynich neme.
8 Gr. denarien, dat is, schellingen ofte realen. Siet Matt. 18.28.
 
8 Een van sijne discipelen, [namelijck] Andreas, de broeder Simonis Petri, seyde tot hem,
9 Hier is een jonghsken, dat vijf gersten brooden heeft, ende twee 9 vischkens: maer c wat zijn dese onder so vele?
9 Gr. eygentlick, gebraden viskens.
c 2.Reg. 4.43.
 
10 Ende Iesus seyde, Doet de menschen 10 nedersitten: ende daer was veel 11 gras in die plaetse. So saten dan de mannen neder, ontrent 12 vijf duysent in’t getal.
10 Gr. nedervallen, nae ’t gebruyck der oude, die op den elleboge liggende aten.
11 N. groen gras. Marc. 6.39.
12 Namel. boven de vrouwen ende kinderen Matth. 14.21.
 
11 Ende Iesus nam de brooden, d ende 13 gedanckt hebbende deylde hyse den discipelen, ende de discipelen den genen die nedergeseten waren: desgelijcks oock van de vischkens, so vele 14 sy wilden.
d 1.Sam. 9.13.
13 D. met dancksegginge die gesegent hebbende. Siet Luc. 9.16.
14 N. de scharen, gelijck uyt het volgende blijckt.
 
12 Ende als sy 15 versadight waren seyde hy tot sijne discipelen, Vergadert de overgeschotene brocken, op datter niets verloren en gae.
15 Gr. vervult.
 
13 Sy vergaderden’se dan, ende vulden twaelf korven met brocken van de vijf gersten brooden, welcke overgeschoten warenden genen die gegeten hadden.
14 De menschen dan gesien hebbende het teecken dat Iesus gedaen hadde, seyden, e Dese is waerlijck 16 de Propheet, die inde werelt 17 komen soude.
e Luc. 7.16. ende 24.19. Ioan. 4.19.
16 N. van de welcke Moses gepropheteert heeft Deut. 18. versen 15, 18.
17 Gr. komt.
 
15 Iesus dan wetende dat sy soude komen, ende hem met gewelt nemen op dat sy hem 18 Coninck maeckten, 19 ontweeck wederom op den bergh, hy selve alleen.
18 N. een wereltsch Coninck, hoedanich sy verkeerdelic meenden, dat de Messias moeste zijn.
19 N. om te toonen dat sijn Coninckrijck van dese wereldt niet en was. Ioa. 18.36.
 
16 f Ende als het avondt geworden was, gingen sijne discipelen af na de zee.
f Matth. 14.23. Marc. 6.47.
 
17 Ende in het schip gegaen zijnde quamen sy 20 over de zee na Capernaum. Ende het was alreede 21 duyster geworden, ende Iesus en was tot haer niet gekomen.
20 N. voor by Betsaida, gelijck Christus haer bevolen hadde, Marc. 6.45.
21 Gr. duysternisse.
 
18 Ende de zee verhief haer, overmits daer een groote windt waeyde.
19 Ende als sy ontrent vijf ende twintigh ofte dertigh 22 stadien 23 gevaren waren, sagen sy Iesum 24 wandelende op de zee, ende komende by het schip, ende sy wierden bevreest.
22 Een stadium is een lengte van hondert ende vijf en twintigh schreden Siet Luc. 24.13.
23 Ofte, geroeyt.
24 N. sijn lichaem door sijne Godtlicke kracht ondersteunende.
 
20 Maer hy seyde tot haer, Ick ben’t en zijt niet bevreest.
21 25 Sy hebben dan hem gewillichlijck in het schip genomen: ende terstont quam het schip aen het landt, daer sy na toe voeren.
25 Gr. sij wilden dan hem in het schip nemen. N. nae datse hem wierden kennende. Siet Matth. 14.32. Marc. 6.51.
 
22 Des anderen daeghs de schare, die aen 26 d’andere zijde der zee stondt, siende dat aldaer geen ander scheepken en was dan dat eene, daer sijne discipelen ingegaen waren, ende dat Iesus met sijne discipelen in dat scheepken niet en was gegaen, maer [dat] sijne discipelen alleen wechgevaren waren:
26 D. aen d’ ander zijde van dien schoot des meers, tusschen Betsaida ende Capernaum. siet vers 24.
 
23 (Doch daer quamen andere scheepkens van Tiberias na by de plaetse daer sy het broodt gegeten hadden, als de Heere 27 gedanckt hadde.)
27 D. gesegent hadde. Siet vers 11.
 
24 Doe dan de schare sagh dat Iesus aldaer niet en was, noch sijne discipelen, so gingen sy oock inde schepen, ende quamen te Capernaum, soeckende Iesum.
25 Ende als sy hem gevonden hadden 28 over de Zee, seyden sy tot hem, Rabbi, wanneer zijt ghy hier gekomen?
28 Siet vers 22. ende 59.
 
26 Iesus antwoordde haer ende seyde, Voorwaer voorwaer segge ick u, ghy soeckt my, 29 niet om dat ghy teeckenen gesien hebt, maer 30 om dat ghy van de brooden gegeten hebt, ende versadight zijt.
29 D. niet om dat ghy door de teeckenen, die ghy van my gesien hebt, in my gelooft.
30 D. om dat ghy hoopt, dat ick u noch meer op sulcker wijse sal versadigen.
 
27 g 31 Werckt niet [om] de spijse die vergaet, maer [om] 32 de spijse die blijft tot in het eeuwige leven, welcke de Sone des menschen ulieden geven sal: h want desen heeft Godt de Vader 33 versegelt.
g Ioan. 3.16. ende 4.14. ende 6.40, 54.
31 D. doet neerstichheyt om te bekomen, Philip. 2.12.
32 Welcke dese spijse zy, wort verklaert versen 51, 55.
h Matth. 3.17. ende 17.5. Marc. 1.11. ende 9.7. Luc. 3.22. ende 9.35. Ioan. 1.33. ende 5.37. ende 8.18. 2.Pet. 1.17.
33 D. geordineert, ende op menigerley wijse geopenbaert ende bevestight, dat hy de ware Messias is, ende van hem gesonden was, gelijck de Princen met versegelde credentien bevestigen de authoriteyt der gene die van haer gesonden worden. Ephes. 4.30.
 
28 Sy seyden dan tot hem, Wat sullen wy doen, op dat wy 34 de wercken Godts mogen wercken?
34 D. die Godt van ons eyscht om salich te worden, alsoo oock in het volgende vers siet diergelicke wijse van spreken Psal. 51.19.
 
29 Iesus antwoordde ende seyde tot haer, i Dit is het werck Godts, dat ghy geloovet in hem, dien hy gesonden heeft.
i 1.Ioan. 3.23.
 
30 Sy seyden dan tot hem, 35 Wat k teecken doet ghy dan, op dat wy het mogen sien, ende u gelooven? Wat werckt ghy?
35 N. dat wat bysonders ofte groots is, daer uyt wy sekerlick connen verstaen, dat ghy de Messias zijt.
k Matth. 12.38. ende 16.1. Marc. 8.11. Luc. 11.29. 1.Corinth. 1.22.
 
31 l Onse vaders hebben het 36 manna gegeten inde woestijne: gelijck geschreven is, m Hy gaf haer ’t broodt 37 uyt den hemel te eten.
l Exod. 16.4, 14. Num. 11.7.
36 Van dit manna siet Exod. 16.15, 32. ende Num. 11.7, 8.
m Psal. 78.24. 1.Corinth. 10.3.
37 D. dat uyt de lucht nederviel.
 
32 Iesus dan seyde tot haer, Voorwaer voorwaer segge ick u, Moses en heeft u niet gegeven het broodt uyt den hemel: maer mijn Vader geeft u dat 38 ware broodt uyt den hemel.
38 D. het recht geestelick ende hemelsch broot, waer van het manna maer een figure ofte schaduwe geweest en is: gelijck waerheyt dickwijls tegen figuren gestelt wort. Ioan. 1.17. Hebr. 8.2.
 
33 Want 39 het broot Godts is 40 hy die uyt den hemel 41 nederdaelt, ende die 42 der werelt het leven geeft.
39 D. dat Godt de menschen geeft om eeuwelick te leven.
40 Namel. de Sone Godts.
41 D. neder gedaelt is, dat is, die van den Vader tot een Middelaer is gesonden in de wereldt, ende tot dien eynde de menschelicke nature op der aerden heeft aengenomen. Phil. 2.6, 7. ende 1.Tim. 3.16.
42 D. de uytverkorene ende geloovige door de geheele werelt, soo wel Heydenen als Ioden. Ioan. 11.52.
 
34 Sy seyden dan tot hem, Heere geeft ons 43 altijt dit broodt.
43 D. alle dage, gelijck eertijts Moses het Manna gaf. verstaende dit van het tijdtlick broodt.
 
35 Ende Iesus seyde tot haer, Ick ben het broodt 44 des levens: n 45 die tot my komt, 46 en sal geensins hongeren, ende die in my gelooft, en sal nimmermeer dorsten.
44 D. dat het geestelick ende eeuwight leven geeft.
n Iesai. 55.1. Ioan. 4.14. ende 7.37.
45 D. die in my gelooft, gelijck Christus in het tweede lidt van dit vers selver verklaert.
46 D. sal met alle geestlick goet versadight worden, hier met vasten troost, ende namaels met eeuwige vreughde.
 
36 Maer ick hebbe u geseght, dat ghy my oock gesien hebt, ende ghy en gelooft niet.
37 47 Al wat my de Vader geeft sal tot my komen: ende die tot my komt, en sal ick geensins 48 uytwerpen.
47 D. alle de gene die de Vader van eeuwicheyt uytverkoren, ende my als Middelaer heeft gegeven, om haer saligh te maken. Ioan. 10.28. ende 17.6.
48 Gr. buyten uytwerpen: dat is, niet verstooten, maer eeuwichlick behouden. Ioan. 17.12.
 
38 Want ick ben 49 uyt den hemel nedergedaelt, o niet op dat ick 50 mijnen wille soude doen, maer den wille des genen die my gesonden heeft.
49 Siet hier van de verklaringe vers 33.
o Matth. 26.39. Marc. 14.36. Luc. 22.42. Ioan. 5.30.
50 D. ’t gene my alleen soude behagen, ende niet den Vader.
 
39 Ende dit is de wille des Vaders die my gesonden heeft, p dat al wat hy my gegeven heeft, ick daer uyt 51 niet en verliese, maer het selve 52 opwecke ten uytersten dage.
p Ioan. 10.28. ende 17.12. ende 18.9.
51 D. niet en late verloren gaen.
52 N. tot de eeuwige salicheyt. Want de andere sullen oock opgeweckt worden, maer ter verdoemenisse. Ioan. 5.29. ende 2.Corinth. 5.10.
 
40 Ende dit is de wille des genen die my gesonden heeft, q dat een yegelijck die den Sone aenschouwt, ende in hem gelooft, het eeuwige leven hebbe: ende ick sal hem opwecken ten uytersten dage.
q Ioan. 3.16. ende 4.14. ende 6.27, 54.
 
41 De Ioden dan murmureerden 53 over hem, om dat hy geseght hadde, Ick ben het broodt dat uyt den hemel nedergedaelt is.
53 Ofte, daer over.
 
42 Ende sy seyden, r Is dese niet Iesus de sone Iosephs, wiens vader ende moeder wy kennen? 54 Hoe seght dese dan, Ick ben uyt den hemel nedergedaelt?
r Matth. 13.55. Marc. 6.3.
54 D. hoe kan ’t dan waer zijn dat dese seght?
 
43 Iesus antwoordde dan, ende seyde tot haer, En murmureert niet onder malkanderen.
44 s Niemant en kan tot my komen, ten zy dat de Vader die my gesonden heeft, hem 55 trecke: ende ick sal hem opwecken ten uytersten dage.
s Cant. 1.3. Ioan. 6.65.
55 D. ten zy dat hy den genen, die van naturen onbequaem ende onwilligh is, door de krachtige werckinge sijns Heyligen Geests, daer toe bequaem ende willich maeckt. Act. 16.14. Phil 2.13.
 
45 Daer is geschreven 56 inde Propheten, t Ende sy sullen alle 57 van Godt geleert zijn. Een yegelijck dan die [het] van den Vader gehoort, ende 58 geleert heeft, die komt tot my.
56 D. in dit deel der Schriftuere, het welck de boecken der Propheten vervat.
t Iesai. 54.13. Ierem. 31.33. Hebr. 8.10. ende 10.16.
57 Gr. geleerde van Godt, ofte, Godtsgeleerde, ghelijck 1.Thess. 4.9. dat is, alle die tot my komen vers 44. ofte gelijc Iesaias spreeckt, cap. 54.13. alle kinderen van ’t geestelick Ierusalem, sullen geleert worden van Godt, die door sijnen Heyligen Geest, de predicatie des Godtlicken woorts in haer krachtigh maeckt.
58 D. alsoo gehoort heeft, dat hem oock het herte van den Vader is verlicht ende geopent, om ’t selve wel te verstaen ende aen te nemen. Act. 16.14.
 
46 v Niet dat yemant den Vader gesien heeft 59 dan die 60 van Godt is: 61 dese heeft den Vader gesien.
v Matth. 11.27. Luc. 10.22. Ioan. 1.18. ende 7.29. ende 8.19.
59 Gr. ten zy.
60 N. de Vader.
61 N. Sone, die in den schoot des Vaders is. Ioan. 1.18.
 
47 Voorwaer voorwaer segge ick u, x die in my gelooft, heeft het eeuwige leven.
x Ioan. 3.16, 36.
 
48 Ick ben het broodt des levens.
49 y Uwe vaders hebben het manna gegeten inde woestijne, 62 ende sy zijn gestorven.
y Exod. 16.4. Num. 11.7. Psal. 78.24.
62 D. hoewel sy het manna gegeten hebben, zijn evenwel gestorven, niet alleen den tijdtlicken doot, maer sommige oock, om haers ongeloofs wille, den eeuwigen doot. Siet 1.Corint. 10.5. Hebr. 3.16, 19.
 
50 Dit is het broodt dat uyt den hemel nederdaelt, op dat 63 de mensche daer van ete, ende niet en sterve.
63 Gr. yemant.
 
51 Ick ben dat 64 levende broodt, dat uyt den hemel nedergedaelt is: z so yemant van dit broodt eet, die sal inder eeuwigheyt leven. a Ende het broodt dat ick geven sal, is 65 mijn vleesch, het welck ick geven sal voor het leven der werelt.
64 D. levendigh makende. siet vers 35.
z Ioan. 11.26.
a Hebr. 10.5, 10.
65 D. mijne menschelicke nature, die ick aen ’t kruys sal overgeven, tot een versoen-offer voor de sonden der uyverkorene van de geheele werelt, op dat de selve daer door de vergevinge der sonden ende het eeuwige leven verkrijgen.
 
52 De Ioden dan 66 streden onder malkanderen, seggende, b Hoe can ons dese [sijn] vleesch te eten geven?
66 N. met woorden, dat is, twisteden.
b Ioan. 3.9.
 
53 Iesus dan seyde tot haer, Voorwaer voorwaer segge ick u lieden, 67 ten zy dat ghy het vleesch des Soons des menschen etet, ende sijn bloedt drincket, so en hebt ghy geen leven in u selven.
67 D. ten zy dat ghy in my gelooft, die mijn lichaem aen het cruys inden doot sal overgeven, ende mijn bloedt storten tot vergevinge der sonden. Siet vers 35. Want Christus en spreeckt hier niet van het uyterlick eten, dat in ’t Avontmael geschiet, also ’t selve doe noch niet en was ingestelt, maer van het geestelick eten, dat is, Christum met waren geloove aennemen, ende daer door met hem vereenicht worden, ’t welck door het uyterlick eten in het Avontmael beteeckent wort.
 
54 68 c Die mijn vleesch eet, ende mijn bloedt drinckt, die 69 heeft het eeuwige leven: ende ick sal hem opwecken ten uytersten dage.
68 D. die in my gelooft, gelijck boven verklaert wort vers 47.
c Ioan. 3.16. ende 4.14. ende 6.27, 40.
69 Siet Ioan. 5.24.
 
55 Want mijn vleesch is 70 waerlick spijse, ende mijn bloedt is waerlick dranck.
70 Siet vers 32.
 
56 Die mijn vleesch eet, ende mijn bloet drinckt, die 71 blijft in my, ende ick in hem.
71 D. wort ende blijft met my geestlijck vereenight, ende ick met hem. Ephes. 3.17.
 
57 Gelijckerwijs my de levende Vader gesonden heeft, ende ick 72 leve door den Vader, [alsoo] die 73 my eet, de selve sal leven door my.
72 Siet Ioan. 5.26.
73 D. in my gelooft. vers 53.
 
58 Dit is het d broodt dat uyt den Hemel nedergedaelt is. Niet gelijck uwe vaders het manna gegeten hebben, ende zijn 74 gestorven: die dit broodt eet sal inder eeuwicheyt leven.
d Ioan. 3.13.
74 Siet vers 49.
 
59 Dese dingen seyde hy in de Synagoge, leerende te Capernaum.
60 Vele dan van sijne Discipelen [dit] hoorende, seyden, 75 Dese reden is hardt: wie can de selve hooren?
75 Dit seggen sy, om datse Christi woorden niet geestelijck maer vleeschelijck verstonden. Want soo verstaen zijnde soude het in der daet een harde reden zijn, gelijck oock Nicodemus de woorden Christi van de weder-geboorte alsoo verstont, Ioan. 3.4.
 
61 Iesus nu wetende 76 by hem selven dat sijne Discipelen daer over murmureerden, seyde hy tot haer, Ergert u lieden dit?
76 Gr. in hem selven, namelijck als een kenner der herten ende gedachten.
 
62 77 [Wat soud’et] dan [zijn] e so ghy den Sone des menschen saget 78 opvaren 79 daer hy te voren was?
77 D. hoe soudt ghy dan mijne woorden verstaen ende gelooven.
e Marc. 16.19. Luc. 24.50. Ioan. 3.13. Actor. 1.9. Ephes. 4.8.
78 N. gelijck daer na geschiet is.
79 N. inden hemel, na sijne Godtlijcke nature, eer hy mensche geworden is.
 
63 80 f De Geest is’t die levendigh maeckt: 81 het vleesch en is niet nut. De woorden die ick tot u spreke 82 zijn geest ende zijn leven.
80 D. het gene ick met de voorgaende woorden wil te kennen geven, moet geestelijck verstaen worden, van een geestlijck eten: het welck door de kracht mijnes Geests te wege gebracht wort, ende dat selve brenght het leven voort.
f 2.Cor. 3.6.
81 N. vleeschlijck gegeten zijnde.
82 D. moeten geestelijck verstaen worden, ende so zijn het woorden des levens.
 
64 Maer daer zijn sommige van u lieden 83 die niet en gelooven. g Want Iesus wist 84 van den beginne wie sy waren die niet en geloofden, h ende wie hy was die hem verraden soude.
83 Ende daerom ergert ghy u aen mijne woorden.
g Ioan. 2.25.
84 D. van dat hy haer begonnen heeft te prediken.
h Ioan 13.11.
 
65 Ende hy seyde, i Daerom hebbe ick u geseght, dat niemant tot my komen en kan, ’t en zy dat het hem gegeven zy 85 van mijnen Vader.
i Ioan. 6.44.
85 Gr. uyt. D. door ofte van.
 
66 Van doen af gingen vele sijner Discipelen te rugge, ende en wandelden niet meer met hem.
67 Iesus dan seyde tot de twaelve, 86 Wilt ghy lieden oock niet wech gaen?
86 Dit vraeght hy niet om dat hy daer van onwetende was, maer op dat hy uyt haer een oprechte belijdenisse daer van soude trecken.
 
68 Simon Petrus dan antwoordde hem, Heere, 87 tot wien sullen wy henen gaen? ghy hebt de woorden 88 des eeuwigen k levens:
87 N. anders als tot u.
88 Dat is, die ons aenwijsen den rechten wech ten eeuwigen leven.
k Actor. 5.20.
 
69 Ende wy hebben gelooft ende bekent, l dat 89 ghy zijt de Christus, de Sone des levendigen Godts.
l Matth. 16.16. Marc, 8.29. Luc. 9.20. Ioan. 11.27.
89 Van dese belijdenisse siet Matth. 16.16.
 
70 Iesus antwoordde haer, m En hebbe ick niet u twaelve 90 uytvercoren, ende een uyt u is 91 een duyvel?
m Luc. 6.13.
90 N. tot het Apostelschap.
91 D. een kindt des duyvels hem gelijck. Ioan. 8.44.
 
71 Ende hy seyde [dit van] Iudas Simonis Iscarioth. Want dese soude hem verraden, zijnde een 92 van de twaelve.
92 Gr. uyt.

Einde Johannes 6