Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
Christus vergelijckt hem selven by eenen Wijnstock, ende sijne Discipelen by de rancken, die in hem blijvende, door hem vele vruchten voortbrengen. 9 Betuyght van sijne bysondere liefde tegen haer, ende vermaentse tot onderhoudinge sijner geboden, ende onderlinge liefde. 13 welcke sijne liefde hy daer mede betoont, dat hy sijn leven voor haer stelt. 14 ende haer sijne vrienden ende uytverkorene noemt. 18 Troost’se tegen den haet der wereldt met sijn eygen exempel. 22 Toont dat door sijn woort ende wercken den Ioden alle voorwendinge van onschult benomen is. 26 ende dat den Heyligen Geest van hem sal getuygen, ende sy Apostelen mede. |
|
1 1 ICk ben de ware wijn-stock, ende mijn Vader is de 2 landt-man. |
| 1 D. Ick mach met waerheyt by een wijnstock vergeleecken worden, mijn Vader by een wijngardenier, ende ghy mijne Discipelen by wijnrancken vers 5. Het schijnt dat Christus in ’t uytgaen, eenige wijngaerden voor by ofte doorgaende, oorsake daer uyt genomen heeft dese gelijckenisse voor te stellen: gelijck hy meermaels gedaen heeft, by diergelijcke gelegentheden. Siet Ioan. 4.10, 32, 35. |
| 2 D. de wijngaerdenier, die my daer toe geordineert, ende gelijck als geplant heeft, ende die de rancken besnoeyt, ende daer op acht heeft. |
|
2 a 3 Alle rancke die in my geen 4 vrucht en draeght, die 5 neemt hy wech: ende alle die vrucht draeght, die 6 reynight hy, op dat sy meer vrucht drage. |
| 3 Gr. alle rancke in my geen vrucht dragende. D. een yegelick die my uyterlick alleen belijdt, ende evenwel van herten niet en gelooft. |
| a Matth. 15.13. |
| 4 N. des geloofs in sijn leven niet voort en brenght. |
| 5 D. hy snijdt’se af, ende werpt’se uyt sijne gemeenschap. |
| 6 D. hy suyvert’se, namelick door sijn woort ende Geest, ende oock door kruys ende lijden. |
|
3 b Ghy-lieden zijt nu 7 reyn, om het woort, dat ick tot u 8 gesproken hebbe. |
| b Ioan. 13.10. |
| 7 Ofte, reyn door het woort. dat is, gereynight. |
| 8 N. ende ghy met waren geloove hebt aengenomen. |
|
4 9 Blijvet in my, ende 10 ick in u. Gelijckerwijs de rancke geen vrucht en kan dragen 11 van haer selven, so sy niet in den wijnstock en blijft: also oock ghy niet, so ghy in my niet en blijvet. |
| 9 N. met waren geloove my stantvastelick aenhangende. |
| 10 D. ick sal in u blijven: ende volgens dien u meer ende meer mededeelen het sap des geestelicken levens, om te konnen vruchten voortbrengen. |
| 11 D. uyt hare eygen kracht ofte natuere. |
|
5 Ick ben de wijnstock, [ende] ghy de rancken: die in my blijft, ende ick in hem, die draeght veel vrucht: want 12 sonder my, en kont ghy 13 niets doen. |
| 12 D. van my afgesondert zijnde, ofte sonder mijne kracht. |
| 13 Gr. niet yets, dat is, gantschelick niet, namelick dat ter saligheydt vereyscht wort. |
|
6 c So yemant in my niet en blijft, d die is 14 buyten geworpen gelijcker-wijs 15 de rancke, ende 16 is verdorret: ende men 17 vergadert deselve, ende men werptse in’t 18 vyer, ende sy worden verbrandt. |
| c Ezech. 15.2. etc. |
| d Matth. 3.10. ende 7.19. Coloss. 1.23. |
| 14 N. buyten den wijngaert, dat is, buyten de gemeenschap der ware geloovige. |
| 15 D. de onvruchtbare rancke. |
| 16 D. van de geestelicke gaven meer ende meer ontbloot. 2.Pet. 2.20. |
| 17 Dese vergaderinge sal geschieden door de Engelen, Matth. 13.41. uyt alle hoecken der werelt. |
| 18 Daer door wort afgebeeldt het helsche vier. |
|
7 Indien ghy in my blijvet, ende mijne woorden 19 in u blijven, e so 20 wat ghy wilt, sult ghy 21 begeeren, ende het sal u geschieden. |
| 19 D. indien ghy mijner geboden niet alleen gedachtich zijt, maer deselve oock geduerichlick onderhoudt. 1.Ioan. 3.versen 21, 22. |
| e Ierem. 29.12. Matth. 7.7. ende 21.22. Marc. 11.24. Luc. 11.9. Ioan. 14.13. ende 16.24. Iac. 1.5. 1.Ioan. 3.22. ende 5.14. |
| 20 N. tot uwen troost ofte salicheydt noodigh. |
| 21 Ofte, bidden, Namel. nae Godes wille. 1.Ioan. 5.14. |
|
8 Hier in is mijn Vader verheerlickt, dat ghy veel 22 vrucht draeght: ende ghy sult mijne discipelen 23 zijn. |
| 22 N. des geloofs, welcke zijn de goede wercken daer door Godt vereert wort. Matth. 5.16. Rom. 6.4. |
| 23 D. metter daet betoonen, dat ghy het zijt. Ioan. 13.35. |
|
9 Gelijckerwijs de Vader my lief gehadt heeft, hebbe ick oock u lief gehadt: blijft in dese 24 mijne liefde. |
| 24 N. die ick u toedrage. |
|
10 f Indien ghy mijne geboden 25 bewaert, so sult ghy in mijne liefde blijven: gelijckerwijs ick de geboden mijns Vaders bewaert hebbe, ende blijve in sijne liefde. |
| f Ioan. 14.15, 21, 23. 1.Ioan. 5.3. |
| 25 D. onderhoudt. |
|
11 Dese dingen hebbe ick tot u gesproken, op dat 26 mijne blijdschap in u 27 blijve, ende 28 uwe blijdtschap 29 vervult werde. |
| 26 D. daer mede ick over u verblijdt ben. |
| 27 D. niet vermindert ofte verandert worde, maer dat ick my over u altijdt mach verblijden. |
| 28 D. daer mede ghy u in my verheught, als in uwen salichmaker. Ioan. 17.13. 1.Pet. 1.8, 9. |
| 29 D. meer ende meer toeneme, ende hier nae volkomen werde. |
|
12 g Dit is mijn 30 gebodt, dat ghy malkanderen lief hebt, gelijckerwijs ick u lief gehadt hebbe. |
| g Levit. 19.18. Matth. 22.39. Ioan. 13.34. Ephes. 5.2. 1.Thess. 4.9. 1.Pet. 4.8. 1.Ioan. 3.23. ende 4.21. |
| 30 N. ’t welck ick u voornamelick wil bevolen ofte ingeprent hebben. |
|
13 h Niemant en heeft meerder liefde als dese, dat yemant 31 sijn leven 32 sette voor sijne vrienden. |
| h Rom. 5.7. Ephes. 5.2. 1.Ioan. 3.16. |
| 31 Gr. sijne ziele. |
| 32 D. vrywillichlick overgeve. |
|
14 33 i Ghy zijt mijne vrienden, so ghy doet wat ick u gebiede. |
| 33 D. ghy sult in mijne vrientschap blijven. |
| i Matth. 12.50. 2.Corinth. 5.16. Galath. 5.6. ende 6.15. Coloss. 3.11. |
|
15 Ick en 34 heete u niet meer dienstknechten: want de dienst-knecht 35 en weet niet wat sijn heere 36 doet: maer ick hebbe u vrienden genoemt, k want al wat ick van mijnen Vader 37 gehoort hebbe, [dat] hebbe ick u bekent gemaeckt. |
| 34 Gr. segge: dat is, ick en houde u voortaen niet als dienstknechten alleen, maer oock als vrienden. |
| 35 D. en pleeght niet te weten. |
| 36 D. voor heeft te doen: alsoo de heeren hare secreten niet en plegen aen hare dienstknechten te openbaren. |
| k Ioan. 8.26. |
| 37 D. al wat my van den Vader bevolen is den menschen tot hare salicheyt te leeren ende openbaren. |
|
16 l Ghy en hebt my niet 38 uytverkoren, maer ick hebbe u 39 uytverkoren, ende ick hebbe u 40 gestelt m dat ghy soudt 41 henen gaen ende vrucht dragen, ende [dat] uwe vrucht blijve: op dat soo 42 wat ghy van den Vader begeeren sult in mijnen name, hy u [dat] geve. |
| l Ioan. 10.13. Ephes. 1.4. |
| 38 Namel. eerst, om uwen Heere ende salighmaker te zijn. |
| 39 Namel. uyt de werelt om mijne vrienden te zijn, ende saligh te maken, vers 19. |
| 40 D. daer toe geroepen. |
| m Matth. 28.19. Marc. 16.15. Coloss. 1.6. |
| 41 N. door de gantsche werelt, om met leeren ende goede exempelen de menschen te bekeeren. |
| 42 N. noodigh ende dienstich tot voortbrenginge deser vruchten. |
|
17 Dit gebiede ick u, 43 op dat ghy malkanderen lief hebt. |
| 43 Ofte, dat ghy. |
|
18 n Indien u 44 de werelt haet, so 45 weet dat sy my 46 eer dan u gehaet heeft. |
| n 1.Ioan. 3.13. |
| 44 D. de wereltsche menschen. |
| 45 Ofte, ghy weet. |
| 46 Ofte, den eersten, D. den oversten van ulieden. |
|
19 o Indien ghy 47 van de werelt waert, so soude de werelt 48 het hare lief hebben: Doch om dat ghy 49 van de werelt niet en zijt, maer ick u uyt de werelt hebbe 50 uytverkoren, daerom haet u de werelt. |
| o Ioan. 17.14. Gal. 1.10. |
| 47 Gr. uyt. |
| 48 Gr. het eygene. D. dat haer eygen is, ofte, gelijck is. |
| 49 Gr. uyt. |
| 50 D. afgesondert om my gelijck te zijn, ende my te volgen. Rom. 8.29. |
|
20 Gedenckt des woorts dat ick u 51 geseght hebbe, p Een dienst-knecht en is niet meerder dan sijn heere. q Indien sy my vervolght hebben, sy sullen oock u vervolgen: indien sy mijn woort bewaert hebben, sy sullen oock het uwe bewaren. |
| 51 N. te voren. Ioan. 13.16. |
| p Matth. 10.24. Luc. 6.40. Ioan. 13.16. |
| q Matth. 24.9. Ioan. 16.2. |
|
21 r Maer alle 52 dese dingen sullen sy doen 53 om mijns naems wille, om dat sy hem niet en kennen 54 die my gesonden heeft. |
| r Rom. 16.3. Matth. 10.22. |
| 52 N. haten, vervolgen, ’t woort verachten. |
| 53 D. uyt haet van my ende mijne leere. |
| 54 D. den Vader. |
|
22 s Indien ick niet gekomen en ware, ende tot haer gesproken en hadde, sy en hadden 55 geen sonde: maer nu en hebben sy 56 geen voorwendsel voor hare sonde. |
| s Rom. 4.15. ende 5.20. |
| 55 D. soo swaren sonde niet, als sy nu hebben: maer souden haer eenichsins op hare onwetentheyt konnen ontschuldigen. Ioan. 9.41. |
| 56 Ofte, geenen deck-mantel. |
|
23 Die my haet, die haet oock mijnen Vader. |
24 t Indien ick 57 de wercken onder haer niet en hadde gedaen, die 58 niemandt anders gedaen en heeft, sy en hadden 59 geen sonde: maer nu hebben syse gesien, ende beyde my ende mijnen Vader gehaet. |
| t Ioan. 10.37. |
| 57 D. de wonder-wercken, ofte mirakelen. |
| 58 N. der gene die haer uytgegeven hebben voor den Messias: ofte, oock selfs niet der vorige Propheten. |
| 59 Gelijck te voren vers 22. |
|
25 Maer [dit geschiet] op dat het woort vervult worde, dat in hare 60 Wet geschreven is, v Sy hebben my 61 sonder oorsaecke gehaet. |
| 60 D. in de schriften des Ouden Testaments, gelijck Ioan. 10.34. want dit staet geschreven in den Psal. 35.19. ende 69.5. het welck van David als een voorbeeldt Christi gesegt zijnde, in Christo vervult wort. |
| v Psal. 35.19. ende 69.5. |
| 61 Gr. om niet. |
|
26 x Maer wanneer de Trooster sal gekomen zijn, y dien 62 ick u senden sal van den Vader, [namelick] de Geest der waerheyt, die van den Vader 63 uytgaet, die sal van my 64 getuygen. |
| x Ioan. 14.26. ende 16.7. Actor. 5.32. |
| y Luc. 24.49. |
| 62 Namel. als de eenich geboren Sone Godts, wiens Geest hy oock is ende genaemt wort, Rom. 8.9. Galat. 4.6. |
| 63 Namel. soo ten aensien sijns persoons, welckers eygenschap is van den Vader ende van den Sone van eeuwigheyt uyt te gaen, als ten aensien van sijne kracht ende werckinge. |
| 64 N. door sijne wonderbaerlicke gaven, ende inwendige overtuyginge, dat ick de ware Salighmaker ben. |
|
27 z Ende ghy sult oock 65 getuygen, want ghy zijt van den 66 beginne met my geweest. |
| z Actor. 1.8, 21. ende 5.32. |
| 65 Namel. met uwe leere, ende wonderwercken, die ghy in mijnen name doen sult. |
| 66 N. mijnes predick-ampts. Matth. 4. versen 17, 18. hebt ghy mijne leere gehoort, ende mijne wonder-wercken gesien. |