Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 Christus geneest een mensche die een verdorde hant hadde, ende bewijst dat den Sabbath daermede niet en wort ontheylight. 6 De Phariseen ende Herodianen houden tegen hem raet, welcker lagen hy ontwijckt, ende heeft eenen grooten toeloop des volcx van alle kanten, onder welcke hy vele geneest, gebiedende de Duyvelen, die hy uytwerpt, hem niet openbaer te maken. 13 Verkiest twaelf Apostelen. 16 Welcker namen verhaelt worden. 21 Sijne magen houden hem voor uytsinnich. 22 De Schrift-geleerde lasteren sijne wonder-wercken, dat hy die door Beelzebul soude doen: welcke lasteringe hy met verscheyden gelijckenissen wederlegt. 28 Leert dat de lasteringe tegen den H. Geest nimmermeer en wort vergeven. 31 ende verklaert wie sijn moeder, broeder, ende suster is. |
| |
| 1 a ENde hy ginck wederom in de 1 Synagoge, ende aldaer was een mensche hebbende een verdorrede 2 handt. |
| a Matth. 12.9. Luc. 6.6. |
| 1 Want de Ioden op alle Sabbathen in hare Synagogen vergaderden om de wet te hooren verklaren. Siet Actor. 15. vers 21. |
| 2 Luc. 6.6. blijckt dattet sijn rechter-hant was. |
| |
| 2 Ende 3 sy namen hem waer, of hy op den 4 Sabbath hem genesen soude, op dat sy hem beschuldigen mochten. |
| 3 N. de Schrift-geleerde ende Phariseen, Luc. 6.7. |
| 4 Gr. Sabbathen. |
| |
| 3 Ende hy seyde tot den mensche, die de verdorrede handt hadde, Staet op in het midden. |
| 4 Ende hy seyde tot haer, Is het geoorloft op sabbath-dagen goet te doen, ofte quaet te doen? 5 een mensche te behouden, ofte te dooden? Ende sy swegen stille. |
| 5 Gr. Een ziele, het welck oock somtijts voor het leven, somtijts voor den geheelen mensch genomen wort. |
| |
| 5 Ende als hy’se 6 met toorne rontom aengesien hadde, met eenen bedroeft zijnde over de 7 verhardinge van haer herte, seyde hy tot den mensche, Streckt uwe handt uyt. Ende hy strecktese uyt, b ende sijne handt wiert herstelt, gesont gelijck de andere. |
| 6 Dese toorne is geweest een yverige beweginge des gemoets tegen de sonde, ende verhardinge deses volcks: welcke in haer selven goet is, blijvende binnen de behoorlicke palen. Ephes. 4.26. |
| 7 Het Griecksch woort beteeckent eygentlick sulck een hardicheyt, als aen handen ende voeten komt, door weer ofte eelt, waer doorse hart ende ongevoelich worden. |
| b 1.Reg. 13.6. |
| |
| 6 c Ende de Phariseen uytgegaen zijnde, hebben terstont met den 8 Herodianen t’samen raedt gehouden tegen hem, hoe sy hem souden dooden. |
| c Matth. 12.14. Ioan. 10.39. ende 11.53. |
| 8 Van de Herodianen, siet Matth. 22.16. |
| |
| 7 Ende Iesus 9 vertrock met sijne discipelen na de zee, d ende hem volghde een groote menichte van Galilea, ende van Iudea. |
| 9 N. om hare lagen te ontgaen. Matth. 12.15. |
| d Matth. 4.25. Luc. 6.17. |
| |
| 8 Ende van Ierusalem, ende van 10 Idumea, ende [van] over den Iordaen: ende die [van] ontrent 11 Tyrus ende Sidon, 12 een groote menichte, gehoort hebbende hoe groote dingen hy dede, quamen tot hem. |
| 10 Daer de nakomelingen van Esau, ofte de Edomiten woonden, Num. 20. vers 14. |
| 11 Van dese twee steden, siet Matth. 11.21. |
| 12 Ofte, met groote menichte, ofte makende te samen een groote menichte. |
| |
| 9 Ende hy 13 seyde tot sijne discipelen, dat een schipken stedes ontrent hem blijven soude, om der scharen wille, op dat sy hem niet en souden verdringen. |
| 13 D. beval, gelijck Matth. 8.8. |
| |
| 10 Want hy hadder vele genesen, alsoo dat hem alle de gene die [eenige] 14 qualen hadden, overvielen: op dat sy hem mochten aenraken. |
| 14 Gr. geessels, met welck woort de sieckten ende gebreken der menschen genaemt worden, om dat Godt door de selve de menschen straft ofte tuchtight. Marc. 5.29. Hebr. 12.6. |
| |
| 11 Ende de onreyne geesten als sy hem sagen, 15 vielen voor hem neder ende riepen, seggende, Ghy zijt de Sone Godts. |
| 15 N. in de menschen die sy beseten hadden. |
| |
| 12 Ende hy 16 geboot haer scherpelick, dat sy hem niet en souden openbaer maken. |
| 16 De reden hier van siet te voren cap. 1.25. |
| |
| 13 e Ende hy 17 klam op den berch, ende riep tot hem die hy wilde, ende sy quamen tot hem. |
| e Matth. 10.1. Marc. 6.7. Luc. 6.13. ende 9.1. |
| 17 N. om te bidden, ende daer na sijne Apostelen te kiesen. |
| |
| 14 Ende hy 18 stelder twaelve, op datse met hem souden zijn, ende op dat hy de selve soude uytsenden om te prediken: |
| 18 Gr. maeckte, namelick tot sijne Apostelen, Luc. 6.13. |
| |
| 15 Ende om macht te hebben, de sieckten te genesen, ende de Duyvelen uyt te werpen. |
| 16 Ende 19 Simoni gaf hy den [toe]-naem 20 Petrus. |
| 19 Sommige hebben, namelick, Simon, dien hy den toenaem gaf van Petrus. |
| 20 D. steen. Ioh. 1.43. De reden hier van wort verklaert, Matth. 16.18. |
| |
| 17 Ende Iacobum den [sone] Zebedei, ende Ioannem den broeder Iacobi, ende gaf haer [toe-]namen 21 Boanerges, ’t welck is, sonen des donders. |
| 21 Dit is een gebroken Hebreeusch ofte Syrisch woort beteeckenende, gelijck hier verklaert wort, sonen des donders: ende wort haer desen name gegeven van wegen haren bysonderen yver ende doordringende kracht in ’t prediken, gelijck men noch sien kan inde schriften Ioannis. |
| |
| 18 Ende Andream ende Philippum, ende Bartholomeum, ende Mattheum, ende Thomam, ende Iacobum, den [sone] Alphei, ende 22 Thaddeum, ende Simonem 23 Cananiten: |
| 22 Anders genaemt Lebbeus. siet Matt. 10.3. |
| 23 Siet Matth. 10.4. gelijck oock van de andere. |
| |
| 19 Ende Iudam Iscarioth, die hem oock verraden heeft. |
| 20 Ende sy quamen 24 in huys, ende daer vergaderde wederom een schare, also dat sy oock selfs f niet en konden 25 broot eten. |
| 24 Naeml. te Capernaum, daer hy woonde. Mat. 4.13. om voortaen hem te volgen, ende hem ten dienste te staen. |
| f Marc. 6.31. |
| 25 D. Hare spijse ofte nootdruft op sijnen tijdt nemen. |
| |
| 21 Ende als de gene 26 die hem bestonden, [dit] hoorden, gingen sy uyt om hem vast te houden, want sy seyden, Hy is 27 buyten sijne sinnen. |
| 26 Gr. Die van hem, ofte, van de sijne waren. want oock vele van sijne bloedt-verwanten in hem niet en geloofden, Ioh. 7. vers 5. |
| 27 Gr. Buyten hem selven gestelt. |
| |
| 22 Ende 28 de Schriftgeleerde, die van Ierusalem afgekomen waren, seyden, g Hy heeft Beelzebul, ende door den oversten der Duyvelen werpt hy de Duyvelen uyt. |
| 28 Siet hier van Matth. 10.25. |
| g Matth. 9.34. ende 12.24. Luc. 11.15. Iohan. 8.48. |
| |
| 23 Ende haer tot hem geroepen hebbende, h seyde hy tot haer in gelijckenissen, Hoe kan de Satan den Satan uytwerpen? |
| h Matth. 12.25. |
| |
| 24 Ende indien een Coninckrijck tegen hem selven verdeelt is, soo en kan dat Coninckrijck niet bestaen. |
| 25 Ende indien een huys tegen hem selven verdeelt is, soo en kan dat huys niet bestaen. |
| 26 Ende indien de Satan tegen hem selven opstaet, ende verdeelt is, soo en kan hy niet bestaen, maer 29 heeft een eynde. |
| 29 D. het is met hem ende met sijn rijck gedaen. |
| |
| 27 i Daer en kan niemant in 30 eens stercken huys ingaen ende sijne vaten ontrooven, k indien hy niet eerst den stercken binde: ende alsdan sal hy sijn huys berooven. |
| i Matth. 12.29. |
| 30 Siet de verklaringe Matth. 12.29. |
| k Col. 2.15. |
| |
| 28 Voorwaer ick segge u, l dat alle de sonden 31 den kinderen der menschen sullen vergeven worden, ende allerley lasteringen daermede sy sullen gelastert hebben: |
| l Matth. 12.31. Luc. 12.10. 1.Ioan. 5.16. 1.Sam. 2.25. |
| 31 D. den menschen. Een maniere van spreken by de Hebreen seer gebruyckelick. |
| |
| 29 m Maer soo wie gelastert sal hebben 32 tegen den Heyligen Geest, die en heeft geen vergevinge in der eeuwicheyt, maer hy is schuldich des eeuwigen 33 oordeels. |
| m 1.Ioan. 5.16. |
| 32 Van dese lasteringe tegen den heyligen Geest, siet Mat. 12.31. |
| 33 D. verdoemenisse, die hy niet alleen verdient heeft, maer oock sekerlick sal onderworpen zijn. |
| |
| 30 Want sy seyden, Hy heeft eenen onreynen geest. |
| 31 n Soo quamen dan sijne 34 broeders ende sijne moeder: ende buyten staende sonden sy tot hem, ende riepen hem. |
| n Matth. 12.46. Luc. 8.19. |
| 34 D. bloedt-verwanten. Siet inde aenteeck. Matt. 12.46. ende 13.55. |
| |
| 32 Ende de schare sat rontom hem: ende sy seyden tot hem, Siet, uwe moeder ende uwe broeders daer buyten soecken u. |
| 33 Ende hy antwoordde haer, seggende, 35 Wie is mijne moeder, ofte mijne broeders? |
| 35 Christus en wil hier mede sijn moeder niet verachten, maer toonen dat het geestelick maeghschap in saken der salicheyt gestelt moet worden voor het vleesschelick. |
| |
| 34 Ende rontom oversien hebbende die om hem saten, seyde hy, Siet mijne moeder, ende mijne broeders. |
| 35 o Want soo wie 36 den wille Godts doet, die is mijn broeder, ende mijne suster, ende moeder. |
| o Iohan. 15.14. 2.Corinth. 5.16, 17. |
| 36 Den wille Godts doen, is in Christum gelooven ende heylichlick leven. Ioan. 6. vers 40. 1.Thess. 4.3. |
