Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Godts oordeel over Moab, vers 1, etc. over Iuda, 4. ende over Israel, wiens grouwelicke sonden particulierlick vermelt worden, als, onderdruckinge der vroomen ende armen in’t gerichte, 6, 7. verfoeyelicke onkuysheyt, 7. onbeschaemtheyt in hare schenderie ende afgoderie, 8. ondanckbaerheyt tegen Godts weldadicheyt van outs af, 9. onheylicheyt ende trotz, tegen Nazireen, ende Propheten, 12. dies haer Godt dreycht een hart ende onvermijdelick verderf, 13. |
| |
| 1 ALsoo seyt de HEERE; 1 Om drie ovetredingen Moabs, ende om viere, en sal ick dat niet afwenden: om dat 2 hy de 3 beenderen des Conincks van Edom tot kalck verbrandt heeft. |
| 1 Siet bov. 1. op vers 3. |
| 2 Moab, ende specialick de Coninck der Moabiten. |
| 3 Hier van en wort nergens elders in de H. Schrift vermeldt. Sommige willen ’t duyden op de historie 2.Reg. 3.27. Siet d’aenteeck. aldaer. andere meynen, dat seker Coninck der Moabiten eenen Coninck van Edom hebbe laten verbranden tot assche, ende daer van eenen kalck doen maken, daermede hy de mueren van sijn palleys hebbe laten bestrijcken. In allen gevalle isser eene extraordinare onmenschlicke wreetheyt gepleecht, die Godt niet heeft willen ongestraft laten. |
| |
| 2 Daerom sal ick een 4 vyer in Moab senden; dat sal de palleysen van 5 Kerijot verteeren: ende Moab sal 6 sterven met groot 7 gedruys, met 8 gejuych, met geluyt der basuyne. |
| 4 Als bov. 1.4. ende ond. vers 5. |
| 5 Eene stadt der Moabiten. Siet Ierem. 48.24. |
| 6 D. ondergaen, sijnen staet verliesen. Vergel. Hose. 13.1. met d’aenteeck. doch men kan ’t hier eygentlick verstaen, dat de Moabiten omgebracht sullen worden door den vyant. |
| 7 Van oorloch ende ende vyantlicken overval. |
| 8 Als bov. 1.14. siet aldaer. |
| |
| 3 Ende ick sal den 9 Richter uyt het midden van 10 haer uytroeyen: ende alle hare Vorsten sal ick met 11 hem dooden, seyt de HEERE. |
| 9 Ofte, Regent. |
| 10 Moabs lant, ofte, Kerijoth. |
| 11 Moab, specialick den Moabitischen Coninck. |
| |
| 4 Alsoo seyt de HEERE; Om drie overtredingen van Iuda, ende om viere, en sal ick dat niet afwenden: om dat sy de wet des HEEREN verworpen, ende sijne insettingen niet bewaert en hebben; ende hare 12 leugenen haer verleydt hebben, die hare vaders hebben na-gewandelt. |
| 12 Afgoden, afgoderye, superstitie, ende alle aenklevende ydelheden. |
| |
| 5 Daerom sal ick een vyer in Iuda senden, dat sal Ierusalems palleysen verteeren. |
| 6 Alsoo seyt de HEERE; Om drie overtredingen 13 Israëls, ende om viere, en sal ick dat niet afwenden: om dat sy den 14 rechtveerdigen voor a gelt verkoopen, ende den nootdurftigen om een paer schoenen. |
| 13 Der tien stammen. |
| 14 Den vroomen, onschuldigen, die eene rechtveerdige sake heeft, in’t gerichte verdrucken, ende den armen, die niets en heeft te geven, maer selfs behoeftich is, om eene kleyne gifte der rijcken, verdoemen, ende in de macht sijns wederpartijders overleveren. Siet ond. 8.6. |
| a Amos 8.6. |
| |
| 7 Die daer na hijgen, dat het 15 stof der aerde op het hooft der armen zy, ende den 16 wech der 17 sachtmoedigen 18 verkeeren: ende de 19 man ende sijn vader gaen tot eene jonge dochter, om 20 mijne heyligen Name te 21 ontheyligen. |
| 15 D. die niet en rusten, voor dat sy den armen, die doch bereets uytgeputt is, als in’t stof der aerden onder hare voeten vertreden, ende in d’uyterste nieticheyt als langs der aerden sleypen. Vergel. d’aent. op 1.Reg. 16.2. ende Iob 16.15, etc. item ond. 5.11. ofte, dat d’arme, als schuldige ende misdadige, met aerde op ’t hooft, voor ’t gerichte te mogen staen treuren, den rijcken (die geschencken gaven) te gevalle. |
| 16 D. het voornemen ende doen des genen, die geern in stillicheyt Gode soude gehoorsamen, ten erchsten duyden, verdrayen, hem in alle manieren beletten, lastich vallen ende quellen: Item, heeft hy eene goede sake voor in ’t gerichte, die buygen ende verderven sy, wendende sijn recht van hem. Sommige nemen ’t alsoo, dat sy met haer gewelt ende stouticheyt sulcken schrick onder de lieden maeckten, dat de vroome haer den weg moesten wijcken, als niet dervende onder hare oogen komen. |
| 17 Siet Psal. 10. op vers 17. |
| 18 Ofte, afwenden, buygen. |
| 19 De sone ende de vader. |
| 20 Hebr. Naem mijner heylicheyt. Dat is, mijnen heyligen Naem, nae welcken sy genoemt zijn. |
| 21 Door onbeschaemde onkuysheyt te onteeren, ende verachtelick te maken. |
| |
| 8 Ende sy 22 leggen sich neder by elcken altaer op de 23 verpandde kleederen, ende drincken den wijn der 24 geboeteden, [in] ’t huys harer Goden. |
| 22 Hebr. buygen sich. D. Sy zijn soo onbeschaemt, dat sy alle boosheyt aen den nootdurftigen gepleeght hebbende, dan noch in de Tempelen harer Afgoden derven verschijnen, om aldaer met haer onrechtveerdich gewin te proncken, ende daer van op hare Afgodische Feest-dagen te bancketteren, verswarende haer gewelt door afgoderye, ende d’afgoderye door haer gewelt. |
| 23 Die aen hen versett zijn, die sy te pande hebben genomen. Siet Exo. 22. vers 26. |
| 24 D. dien sy koopen voor de boeten der gener, die sy onschuldich hebben veroordeelt. |
| |
| 9 Ick daer-en-tegen hebbe den b 25 Amoriter voor haer lieder aengesichte verdelcht; 26 wiens hoochte was als de hoochte der cederen, ende hy was sterck als de eycken: maer ick hebbe sijne 27 vrucht van boven, ende sijne wortelen van onderen verdelcht. |
| b Num 21.24. Deut. 2.31. Iosu. 24.8. |
| 25 D. de Canaanitische heydensche volcken, alsoo somtijts genoemt nae de principaelste natie, N. Amoriters. |
| 26 Verbloemde manieren van spreken. Siet Num. 13.29, 33, 34. |
| 27 Maniere van spreken, beteeckenende d’uyterste ruyne. Siet Hose. 9. op vers 16. |
| |
| 10 Oock heb ick ulieden uyt c Egyptenlant opgevoert: ende ick heb u veertich jaer in de woestijne geleydet, op dat ghy des Amoriters lant erflick besatet. |
| c Exod. 12.51. |
| |
| 11 Ende ick hebbe [sommige] uyt uwe sonen tot Propheten verweckt, ende uyt uwe jongelingen tot 28 Nazireen: 29 en is dit niet alsoo, ghy kinderen Israëls, spreeckt de HEERE? |
| 28 Siet Num. 6. op vers 2. |
| 29 Als of Godt seyde: Immers is dit waer, ende ghy en kont het selfs niet ontkennen. |
| |
| 12 Maer ghylieden hebt den Nazireen 30 wijn te drincken gegeven, ende ghy hebt 31 den Propheten d geboden, seggende; 32 Ghy en sult niet propheteren. |
| 30 Tegen Godts uyt-gedruckte bevel, Num. 6.3. om hem te tergen, ende met alle godtsalicheyt te spotten. |
| 31 Hebr. aen, over, ofte, tegen den Propheten geboden. D. hen verboden. alsoo wort het woort gebieden somtijts gebruyckt. Siet Gen. 2.16. Levit. 4.2. Deut. 2.38. ende 4.23. met d’aent. |
| d Amos 7.12, 13. |
| 32 Vergel. Iesa. 30.10. Ierem. 11.21. ond. 7.13. |
| |
| 13 Siet, Ick sal 33 uwe plaetsen drucken: gelijck als een wagen druckt, die vol garven is. |
| 33 D. het lant met de inwoonders, met mijne straffende hant, door den vyant, soo perssen ende benaeuwen, gelijck een vol geladene wagen met koorn druckt ende perst dat gene, ofte den genen, dien de selve overrijdt. Vergel. ond. 6.14. |
| |
| 14 34 So dat de snelle niet en sal ontvlieden, en de stercke sijne kracht niet 35 verkloecken: ende een helt en sal sijne 36 ziele niet bevrijden. |
| 34 Hebr. ende de toevlucht sal van den snellen, ofte, lichten, (T.w. op de voeten, als in ’t volgende vers) vergaen, ofte, verlooren zijn. |
| 35 Hy sal sijne kracht niet konnen gebruycken, ofte, so hyse aenleyt, ’t sal vergeefs zijn. |
| 36 D. leven. Siet Gen. 19. op vers 17. alsoo in ’t volgende vers. |
| |
| 15 Ende die den boge handelt en sal niet 37 bestaen; ende die licht is op sijne voeten, en sal ick niet bevrijden: oock en sal, die te peerde rijdt, sijne ziele niet bevrijden. |
| 37 Ofte, blijven staen, die andersins een kloeck ende dapper krijchs-man plach te zijn. |
| |
| 16 Ende de 38 kloeck-hertichste onder de helden, sal te dien dage 39 naeckt henen vlieden, spreeckt de HEERE. |
| 38 Hebr. de stercke sijns herten, ofte, die sterck [is met] sijn herte. Vergel. Psal. 76.6. |
| 39 Wapen ende kleet wech werpende, om te lichter op de vlucht te zijn. |
