Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Sommige Outsten des volcks komen tot den Propheet, om Godt, quansuys, raet te vragen, vers 1. Godt antwoortse door den Propheet nae de verdienste harer Afgoderye ende huychelrye, ende dreycht alle sulcke vragers, oock de verleydde Propheten, die den vrageren nae der selver appetijt propheteerden, het verderf, met eene belofte voor de boetveerdigen, 2, etc. Godt verclaert dat de voorbiddingen, selfs van de aldervroomste (als daer waren Noa, Daniel, ende Iob) Ierusalem, noch geen volck, dat hy vastelijck besloten heeft te straffen, souden konnen helpen, maer alleenlick hare eygene zielen redden, 12. Voorseyt dat eenige sullen overblijven, ende tot de andere Ioden in Babel oock gevoert worden, haerlieden tot een exempel ende spiegel van Godts rechtveerdicheyt, 22. |
| |
| 1 DAerna quamen tot my mannen uyt de 1 Outste Israëls, ende a 2 saten neder voor mijn aengesichte. |
| 1 D. Regeerders, ende hoofden der Gemeynte, die in Chaldea woonden. siet Exo. 3. op vers 16. ende Levit. 4. op vers 15. |
| a Ezech. 20.1. |
| 2 T.w. om door den Prophete Godt raet te vragen van den toekomenden stant sijnes volcks, soo wel in Ierusalem, als daer in Chaldea. siet het volgende 3. vers Vergel. bov. 8.1. ende ond. 20.1. |
| |
| 2 Doe geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende: |
| 3 Menschen kint, dese mannen hebben hare dreckgoden in haer herte 3 opgeset, ende hebben 4 den aenstoot harer ongerechticheyt recht voor hare aengesichten gestelt: worde ick dan 5 eernstlick van hen gevraegt? |
| 3 D. hebbense in haer gemoet de hoogste plaetse gegeven (gelijckse oock buyten het herte plegen op hoochten opgericht te worden) so dat syse boven alle andere dingen, ja oock boven my hooch achten, ende vereeren. alsoo in’t volgende. |
| 4 Verstaet de afgoden. want als sy dese voor hare aengesichten oprichteden tegen Godts bevel, so zijnse hen een oorsake geweest van veelsins tegen Godt te sondigen, ende tot vele grouwelen te vervallen. alsoo in’t volgende. item alsoo worden de afgoden eenen strick genaemt, Exo. 23.33. Deut. 7.16. Iud. 2.3. |
| 5 Hebr. gevraecht zijnde gevraecht. D. met eernst ofte oprechtelick. Hy wil seggen, Neen. Dit en kant t’ samen niet bestaen, datmen de afgoden soude aenhangen, ende evenwel den waren Godt om raet vragen. And. soude ick eenichsins van hen gevraecht worden? D. ick en begeere van sulcken volck niet gevraecht te zijn. De Heere wiert om raet gevraecht ordinaerlick door den Hoogenpriester met den Ephod bekleet zijnde. Siet Num. 27.21. ende de aenteeck. Iud. 1. op vers 1. ofte door een Propheet. 1.Sam. 23. op vers 2. ende 6. ende 28.6. 2.Sam. 2.1. 2.Chron. 18.7. |
| |
| 4 Daerom spreeckt met hen, ende segt tot hen; Alsoo seyt de Heere HEERE, 6 Een yeder man uyt den huyse 7 Israëls, die de dreckgoden in sijn herte opset, ende den aenstoot sijner ongerechticheyt recht voor sijn aengesichte stelt, ende 8 komt tot den Prophete; Ick de HEERE 9 sal hem, 10 als hy komt, antwoorden 11 nae de menichte sijner dreckgoden: |
| 6 Hebr. man man. D. een yeder. Siet Levit. 15. op vers 2. alsoo ond. vers 7. |
| 7 D. Iuda. siet bov. 6. op vers 2. Verstaet de Ioden, die daer in Chaldea woonden. |
| 8 T.w. om door hem Godt raet te vragen. |
| 9 Ofte, hebbe hem geantwoort. |
| 10 And. in dien [tijt]. |
| 11 D. ick salse antwoorden, niet datse geerne hooren souden, maer gelijck hare groote, ende menigerley afgoderije verdient heeft. And. van de menichte sijner dreckgoden. D. ick en salse anders niet antwoorden, dan dat aengaet eensdeels de menichvuldicheyt harer afgoderije, anderdeels de straffen, die sy daer door verdient hebben. |
| |
| 5 Op dat ick het huys Israëls 12 in haer herte grijpe, dewijle sy alle door hare dreckgoden van my vervreemdet zijn. |
| 12 D. ick salse soo antwoorden, dat ick in’t licht brengen sal, dat in haer herte verborgen was. want sy willen haer als godtvruchtige uytgeven, als sy comen, om my raet te vragen, maer ick sal met mijne antwoorde ontdecken de godtloosheyt die in haer herte schuylt. |
| |
| 6 Daerom segt tot het huys Israels; Alsoo seyt de Heere HEERE, Bekeeret u, ende keeret u af van uwe dreckgoden: ende keeret uwe 13 aengesichten af van 14 alle uwe grouwelen. |
| 13 Verstaet onder dit woort oock de herten, sonder welcker afkeeringe de aengesichten qualick afgekeeret konnen worden. Dit is het tegendeel van den aenstoot recht voor sijn aengesicht te stellen. bov. vers 3. |
| 14 D. niet alleen van uwe afgoderije, ende sonden begaen tegen de eerste tafel, maer oock van alle uwe schelmerijen, bedreven tegen de tweede tafel der wet. |
| |
| 7 Want 15 yeder man uyt den huyse Israëls, ende uyt 16 den vreemdelinck die in Israël verkeert, die sich van achter my afscheydt, ende sett sijne dreckgoden op in sijn herte, ende 17 stelt den aenstoot sijner ongerechticheyt recht voor sijn aengesichte, ende komt tot den Prophete 18 om my door hem te vragen; Ick ben de HEERE, hem sal geantwoordt worden 19 door my: |
| 15 Hebr. man man, als bov. vers 4. |
| 16 D. den Iodengenoot, die soodanich geworden was, ofte te vooren in Iudea, ofte daer na in Chaldea, hebbende aengenomen de Religie der Ioden, met de onderhoudinge van hare ceremonien. Siet van sulcke vreemdelingen, Levit. 17.8. ende 25.35. |
| 17 Siet bov. op vers 4. |
| 18 Anders, om aen, ofte, van hem my aengaende te vragen. |
| 19 Dat is, niet alleen door den Prophete, dien hy vraecht, maer door, ofte van my selven, die hem antwoorden sal, niet soo seer met woorden, als met plagen, ende straffen, gelijck de volgende woorden uytwijsen. |
| |
| 8 Ende ick 20 sal mijn aengesichte tegen dien selven man setten, ende sal hem stellen tot 21 een b teecken, ende 22 tot spreeckwoorden, ende sal hem 23 uytroeyen uyt het midden mijns volcks: ende ghylieden sult weten, dat ick de HEERE ben. |
| 20 Siet Levit. 17. op vers 10. |
| 21 Te weten, van mijne rechtveerdige wrake tegens de huychelaers. Want ick sal met die in’t straffen soo vreeselick, ende seltsamelick omgaen, dat een yeder daer over verschrickt sal zijn, als over een openbaer teecken mijner wrake een yeder van my voorgestelt tot sijner waerschouwinge. Vergel. Deut. 28.46. And. sal hem verwoesten tot een teecken. D. dat hy tot een teecken zy, etc. |
| b Deut. 28.37. Ezech. 5.15. |
| 22 Siet Deut. 28. op vers 37. item Iob 17. op vers 6. Siet oock 1.Reg. 9, 7, 8. 2.Chron. 7.20, 21. Psal. 44.14,15. ende 69.12. Ier. 24.9. Hab. 2.6. |
| 23 Siet Levit. 20. op vers 3. |
| |
| 9 Als nu een Propheet c 24 overredet sal zijn, ende 25 yet gesproken sal hebben, ick de HEERE hebbe dien selven Propheet 26 overredet, ende ick sal 27 mijne d hant tegen hem uytstrecken, ende sal hem verdelgen uyt het midden mijns volcx Israëls. |
| c Ezech. 13.1, 2, etc. |
| 24 Te weten, vande hypocriten, diese raet vragen, ende begeeren, dat hen wat goets gepropheteert worde. Siet van het Hebr. woort. Iud. 14. op vers 15. |
| 25 T.w. dat de vrager geerne hoort, maer valsch is. |
| 26 Te weten, niet met den Propheet eenich quaet in te geven, maer met de hypocrisie des vragers door des Propheten lichtveerdicheyt, ende giericheyt, die van den Prophete, ende den Satan komen, rechtveerdelick te straffen. Vergelijckt 2.Samuel 12.12. 1.Reg. 12.15. ende 22.22. Ierem. 4.10. met de aenteeck. item 2.Thess. 2.11, 12. |
| 27 T.w. tegen dien Propheet, om hem te straffen. alsoo Exod. 7.5. Ies. 5.25. Ier. 15.6. onder vers 13. ende 25.7, etc. |
| d Ezech. 13.9. |
| |
| 10 Ende sy sullen 28 hare ongerechticheyt dragen: gelijck de ongerechticheyt des vragers sal zijn, alsoo sal zijn de ongerechticheyt des Propheten: |
| 28 Het Hebr. woort beteeckent hier de straffe, die door de ongerechticheyt ende misdaet verdient is. siet Levit. 5. op vers 1. |
| |
| 11 Op dat het huys Israëls niet meer van achter my af en dwale, ende sy sich niet meer en verontreynigen met alle hare 29 overtredingen: alsdan sullen sy my 30 tot een volck zijn, ende ick sal hen 31 tot eenen Godt zijn, spreeckt de Heere HEERE. |
| 29 De welcke meermaels onreynicheden inde H. Schrift genaemt worden, als Ezr. 9.11. ond. 24.13. ende 36.17. ende 39.24. 1.Thess. 4.7. Iac. 1.21. |
| 30 Siet Levit. 26.12. |
| 31 Siet Gen. 17. op vers 7. |
| |
| 12 Voorder geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende: |
| 13 Menschen kint, als een lant tegen my gesondicht sal hebben, 32 swaerlick overtredende, so sal ick mijne hant daertegen uytstrecken, ende sal het selve 33 den e staf des broots breken, ende eenen honger daer in senden, dat ick daer uyt menschen ende beesten uytroeye: |
| 32 Hebr. overtredinge overtredende. D. overtredinge begaende. |
| 33 Siet Levit. 26. op vers 26. |
| e Levit. 26.26. Ezech. 4.16, ende 5.16. |
| |
| 14 Of schoon dese drie mannen 34 Noach, Daniel, ende Iob, in’t midden des selven waren; sy souden door 35 hare gerechticheyt 36 [alleen] hare 37 ziele bevrijden, spreeckt de Heere HEERE. |
| 34 Hy naemt dese 3 persoonen, om datse hem onder andere aengenaem geweest waren, ende groote weldaden van hem ontfangen hadden. Vergel. Ierem. 15.1. |
| 35 T.w. aengesien, ende geweerdeert in den middelaer Christo, wiens volmaeckte gerechticheyt, de onvolmaecktheyt, die in aller vromen gerechticheyt is, wechneemt, ofte toedeckt, soo datse met segeninge uyt genade beloont wort. |
| 36 Dat dit woort hier ingevoegt moet zijn, is af te nemen uyt de volgende versen 16, 18. |
| 37 D. haer leven uyt het gemeyne verderf des lants vry houden. |
| |
| 15 So ick 38 het boos gedierte maecke door het lant door te gaen, ’t welcke dat van kinderen beroove, so dattet woest worde 39 datter niemant door en gae, van wegen het gedierte: |
| 38 Dese plage wort den sondigen volcke gedreygt, Levit. 26.22. bov. 5.17. ende dadelick toegesonden, 2.Reg. 17.25. |
| 39 Hebr. sonder doorganger. |
| |
| 16 Die drie mannen in’t midden des selven zijnde, [soo waerachtich als] ick leve, spreeckt de Heere HEERE, sose sonen, ende sose dochteren 40 redden souden! 41 sy selve alleen souden bevrijdet worden, maer het lant soude woest worden. |
| 40 Verstaet, dat syse niet redden en souden: gelijck de volgende woorden uytwijsen: ende vergel. het volgende 18. vers. |
| 41 Hier wort gesproken van een onwederroepelick vonnis Godts over de grouwelicke hartneckicheyt ende ondanckbaerheyt des volcks, ende dat nae sijn rechtveerdich oordeel. siet ond. vers 23. |
| |
| 17 Ofte, [als] ick 42 het sweert brenge over dat selve lant, ende segge, 43 Sweert, gaet door, door dat lant, so dat ick daer van uytroeye menschen ende beesten: |
| 42 D. de oorloge. siet Lev. 26. op vers 6. |
| 43 Godt spreeckt de levenloose, ende onvernuftige schepselen toe, als ofse leefden, ende verstant hadden, om te toonen sijne almogentheyt, ende de heerschappie die hy over alle dingen heeft, ende datter niet en geschiet in eenige dingen, hoe groot ofte kleyn datse mogen zijn, by gevalle, maer alles door sijne over al tegenwoordige voorsichticheyt. Vergel. Deut. 4. op vers 26. |
| |
| 18 Of schoon die drie mannen in’t midden des selven waren, [soo waerachtich als] ick leve, spreeckt de Heere HEERE, sy en souden sonen, noch dochteren bevrijden, maer sy selve alleene souden bevrijdet worden. |
| 19 Ofte [als] ick de pestilentie in dat selve lant sende, ende mijne grimmicheyt daer over 44 met bloet 45 uytgiete, om daer van menschen, ende beesten uyt te roeyen: |
| 44 D. met het doooden, ende ombrengen van vele menschen, ende beesten. Want bloet wort voor doodinge, dootslach, moordt dickwijls genomen. Siet Gen. 37. op vers 26. siet vande slachtinge, die Godt door sijnen Engel gedaen heeft, 2.Sam. 24.15, 16. |
| 45 Siet bov. 7. op vers 8. |
| |
| 20 Of schoon Noach, Daniel, ende Iob in ’t midden des selven waren, [soo waerachtich als] ick leve, spreeckt de Heere HEERE; sose eenen sone, [ofte] sose eene dochter 46 souden bevrijden! sy souden [alleene] hare ziele 47 door hare gerechticheyt bevrijden. |
| 46 Hy wil seggen, Neense, Siet bov. op vers 16. |
| 47 Siet bov. vers 14. |
| |
| 21 Want alsoo seyt de Heere HEERE, 48 Hoe veel te meer, als ick mijne vier 49 boose gerichten, het sweert, ende den honger, ende het boose gedierte, ende de pestilentie gesonden sal hebben tegen Ierusalem, om daer uyt, menschen ende beesten uyt te roeyen? |
| 48 De sin is, Indien de voorgenaemde mannen in’t leven zijnde, als ick een lant maer met eene plage en straffe, haer selven alleen souden konnen vande straffe vry houden, hoe veel te meer souden sy voor haer selven alleen dat connen doen, als Godt vier plagen over Ierusalem t’seffens senden soude. and. hoe veel te min, T.w. souden sy het volck konnen bevrijden wanneer Godt vier plagen over haer sendt. |
| 49 Ofte, oordeelen. D. straffen, ofte plagen. Siet Exod. 6.5. ende 7.5. ende de aenteeck. Vergel. 2.Chron. 20.12. Boos ofte quaet wordense genaemt, om datse den mensche swaer, pijnlick, ende seer schadelick vallen. Siet oock van 4. soorten der plagen, genaemt geslachten, hoewel van dese ten deele onderscheyden, Ierem. 15.3. |
| |
| 22 Doch siet, 50 daer in sullen 51 ontkomene overblijven, die uytgevoeret sullen worden, sonen ende dochteren; siet, sy sullen tot 52 u lieden 53 uytkomen, ende ghy sullet haren 54 wech sien, ende hare handelingen: ende ghy sullet 55 vertroostet worden over het quaet, dat ick over Ierusalem gebracht sal hebben [ja] al wat ick sal gebracht hebben over haer. |
| 50 D. in Ierusalem. |
| 51 Hebr. eene ontcominge. D. die het verderf vande 4. voorgemelde plagen ontkomen sullen. Ontcominge, voor ontcomene, als 2.Reg. 19.30. 1.Chron. 4.43. alsoo het overblijfsel voor overgeblevene, 2.Chron. 36.20. gevanckenisse voor gevangene. Num. 31.12. |
| 52 Die hier in Chaldea woonet. |
| 53 T.w. uyt Ierusalem, ende Iudea, herwaert nae Babel gevanckelick gevoert zijnde. |
| 54 D. maniere van doen, zeden, leven, ende wandel: waer uyt ghy sult konnen bemercken, wat het voor een volck zy, namelick gantsch verkeert, ende verdorven. |
| 55 Te weten, niet met woorden die ghy van hen hooren sullet, maer met de elende, boosheyt ende smaetheyt, die ghy aensien sullet. Want ghy sult daer uyt mercken, dat Godt meer dan reden heeft gehadt, om haer aldus te straffen, sulcks dat ghy u over sijne oordeelen te vreden sult houden. |
| |
| 23 So sullen sy u vertroosten, als ghy haren wech, ende hare handelingen sien sullet: ende ghy sullet weten, dat ick niet, sonder oorsake gedaen en hebbe, al wat ick 56 in haer gedaen hebbe, spreeckt de Heere HEERE. |
| 56 Ofte, aen, met, ofte, tegen haer, T.w. Ierusalem. |
