Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| De Propheet vervolcht sijne weeklage, vers 1. ende wenscht van sijn volck wech te zijn, om de grouwelen die onder haer gemeyn waren, als overspel, trouwloosheyt, liegen ende bedriegen, 2, etc. ongehoorsaemheyt, ende afgoderye, 13, 14. daerom haer Godt moet ende sal straffen, ende soo schrickelick verwoesten, datmen het niet genoech en konne beklagen, 7, 9, 10. etc. Godt waerschouwt voor ydel vertrouwen, ende leert sijn volck op hem alleen te vertrouwen, ende te trachten nae ’tgene dat hem behaecht, 23. dreycht eyndelick niet alleen den Ioden, als misbruyckers, maer oock den omliggenden heydenen, als verachters der besnijdenisse, 25. |
| |
| 1 1 OCh a dat mijn hooft water ware, ende mijn’ ooge een sprinck-ader van tranen! so soud’ ick dach ende nacht beweenen de verslagene der dochter mijns volcks. |
| 1 Hebr. wie sal geven etc. een maniere van wenschen by den Hebreen gebruycklick: alsoo in’t volgende. Siet Deut. 5. op vers 29. |
| a Iesa. 22.4. Iere. 4.19. |
| |
| 2 Och dat ick in de woestijne een 2 herberge der wandelaers hadde! so soud’ ick mijn volck verlaten, ende van hen trecken: want sy zijn alle b overspeelders, een 3 trouloosen hoop. |
| 2 Siet Iesa. 24. op vers 20. |
| b Iere. 5.7, 8. |
| 3 Hebr. hoop, ofte, vergaderinge der trouwloosen. And. [op] den verbots dach. (D. selfs op de bysonderste Feestdagen) handelen sy trouwlooslick. siet Levit. 23. op vers 36. |
| |
| 3 Ende sy 4 spannen hare tonge, [als] haren boge, [tot] c leugen; sy worden geweldich in den lande, doch niet 5 tot waerheyt: want sy 6 gaen voort van d boosheyt tot boosheyt, maer my en kennen sy niet, spreeckt de HEERE. |
| 4 Hebr. treden: gelijckmen den voetboge doet alsmen dien spant. ofte aldus: Sy spannen hare tongen, haren boge is leugen. |
| c Iesa. 59.4, 13, 15. |
| 5 Ofte, in de waerheyt, ofte geloove, trouwe. |
| 6 Vergel. Deut. 29.19. met d’aenteeck. |
| d Ierem. 6.7. |
| |
| 4 Wachtet u, een yegelijck van sijnen vrient, ende en vertrouwet niet op eenigen broeder: want elck broeder 7 doet niet dan bedriegen, ende elck vrient e wandelt [in] achterklap. |
| 7 Hebr. ondertredende ondertreedt. D. onderdruckt, bedriegt in alle manieren. Siet Gen. 27. op vers 36. ende ond. 17. op vers 9. |
| e Iere. 6.28. |
| |
| 5 Ende sy 8 handelen bedriechlick, een yeder met sijnen vrient, ende en spreken de waerheyt niet: sy leeren hare tonge leugen spreken, sy maken sich moede met verkeerdelick te handelen. |
| 8 And. spotten, drijven den spot. Siet het gebruyck des Hebr. woorts. Gen. 31.7. 1.Reg. 18.27. Iob 31.9. |
| |
| 6 9 Uwe wooninge is in’t midden van 10 bedroch: door bedroch weygeren sy my te kennen, spreeckt de HEERE. |
| 9 Dit zijn Godts woorden tot Ieremia. |
| 10 D. van menschen, die met enckel bedriegerye omgaen: dies alle uwe vermaningen by hen te vergeefs zijn. bedroch voor bedriegers. Siet Iob 35. op vers 13. |
| |
| 7 Daerom seyt de HEERE der 11 heyrscharen alsoo; Siet ick salse 12 smelten ende salse beproeven: want hoe soud’ ick [anders] doen, ten aensien der dochter mijns volcks? |
| 11 Siet 1.Reg. 18. op vers 15. |
| 12 Door ’t vyer der elende, plagen ende straffen: wantse doch anders tot geen gevoel van hare boosheyt te brengen en zijn. |
| |
| 8 Hare f tonge is een 13 moort-pijl, sy spreeckt bedroch: 14 een yeder spreeckt met sijnen naesten [van] vrede met sijnen g mont, maer in sijn 15 binnenste leyt hy 16 sijne lagen. |
| f Psal. 120.4. Prov. 30.14. |
| 13 And. een uytgereckte, uytgeschoten, pijl. |
| 14 Hebr. hy spreeckt. D. een yeder, ofte men spreeckt. |
| g Psal. 12.3. ende 28.3. |
| 15 D. in sijn herte. |
| 16 Ofte, leyt hy hem lagen. Hebr. lage. |
| |
| 9 h Soud’ ickse om dese dingen niet 17 besoecken, spreeckt de HEERE? en soude mijne ziele haer niet wreken aen sulck een volck, als dit is? |
| h Iere. 5.9, 29. |
| 17 Met straffen. siet Gen 21. op vers 1. |
| |
| 10 Ick sal een geween ende eene weeklage opheffen over de bergen, ende een klaechliedt over de 18 herders-hutten der woestijne: want sy zijn 19 afgebrandt, datter niemant door en gaet, ende men hoorter geene stemme van vee; van de vogelen des Hemels aen tot de beesten toe, 20 zijnse wech-gesworven, doorgegaen. |
| 18 Ofte, weyden, daer de herders hare wooningen ofte hutten hebben. |
| 19 D. ’t sal alsoo sekerlick gebeuren: ende soo in’t volgende. |
| 20 Als ond. 50.3. |
| |
| 11 Ende ick sal Ierusalem stellen tot [steen]hoopen, [tot] eene wooninge der i draken: ende de steden van Iuda sal ick stellen [tot] eene verwoestinge, sonder inwoonder. |
| i Iere. 10.22. |
| |
| 12 Wie is de 21 wijse man, die dit verstae? ende tot wien heeft de mont des HEEREN gesproken, dat hy’t 22 vercondige? Waerom het lant vergaen [ende] afgebrant zy als eene woestijne, datter niemant door en gaet. |
| 21 Als of hy seyde: sulcke zijnder seer weynich onder den gantschen volcke, niet tegenstaende, dat ick, neffens andere dienst-knechten des Heeren, dit gedurichlick door Godts bevel uytroepe, tegen de verleydingen der valsche Propheten, die niet als van vrede spreken. Siet bov. 8.11, 15. |
| 22 Ofte, verklare. |
| |
| 13 Ende de HEERE seyde; Om dat sy mijne wet, die ick voor haer aengesichte gegeven hadde, verlaten hebben: ende nae mijne stemme niet gehoort, noch daer nae gewandelt en hebben: |
| 14 Maer hebben gewandelt na het 23 goetduncken haers herten: ende na de 24 Baals, het welcke hare vaders hen geleert hadden: |
| 23 Als bov. cap. 3.17. |
| 24 Siet Iud. 2. op vers 11. |
| |
| 15 Daerom seyt de HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls, alsoo; Siet 25 ick sal dit volck spijsen met k 26 alssen: ende ick salse drencken met l galle-water. |
| 25 Hebr. ick sal haer spysen, dit volck. |
| k Iere. 23.15. |
| 26 D. hen bittere ende verderflicke elenden ende plagen toesenden. Siet bov. 8.14. Deut. 29. op vers 18. ende Psal. 69. op vers 20. |
| l Iere. 8.14. |
| |
| 16 Ende ick salse m verstroyen onder de heydenen, die sy niet gekent en hebben, sy noch hare vaders: ende ick sal het sweert achter hen senden, 27 tot dat ickse verteert sal hebben. |
| m Levit. 26.33. |
| 27 Als ond. 49.37. |
| |
| 17 Soo seyt de HEERE der heyrscharen, Merckt daer op, ende roepet 28 klaegvrouwen, datse komen: ende sendet henen nae de 29 wijse [vrouwen], datse komen, |
| 28 Dit siet op de gewoonte van die tijden ende plaetsen, datmen in tijt van groote rouwe, Sangers ende Sangerssen ontboot, die konstige klaeg-liederen beweeglick konden singen om de menschen tot weenen te verwecken. siet 2.Chro. 35.25. ende Iob 3.8. Ezech. 32.16. Amos 5.16. Mat. 9.23. Marc. 5.38. Godt wil hier door te verstaen geven, datter allesins oorsake van rouwe in den lande wesen sal, so datmen de elenden van dien tijt niet genoech sal konnen beweenen. |
| 29 Die in dese konst van klaeg-liederen te singen wel ervaren zijn. Vergel. ond. 10.9. |
| |
| 18 Ende haesten, ende een weeklage over ons opheffen: dat onse oogen van tranen 30 nederdalen, ende onse oogen-leden van water vlieten. |
| 30 D. tranen in overvloet uyt onse oogen afloopen, afvallen, afvlieten, nederdalen: alsoo ond. 13.17. ende 14.17. |
| |
| 19 Want daer is eene stemme van weeklage gehoort uyt Zion: Hoe zijn wy verstoort! wy zijn seer beschaemt, om dat wy het lant hebben verlaten, 31 om datse onse wooningen hebben omgeworpen. |
| 31 Ofte, om dat onse wooningen [ons] hebben uytgeworpen, ofte, wechgeworpen. |
| |
| 20 Hooret dan des HEEREN woort, ghy wijven, ende uwe oore ontfange het woort sijns monts: ende leeret uwe dochteren 32 weeklagen, ende elck-eene hare met-gesellinne klaeg-liederen. |
| 32 Hebr. wee-klage, klaeg-liedt. |
| |
| 21 33 Want de doot is geklommen in onse vensteren, sy is in onse Palleysen gekomen: om de 34 kinderkens uyt te roeyen van de wijcken, de jongelingen van de straten. |
| 33 Ofte, sekerlick; ende alsoo konden dese woorden een formulier zijn van een klaeg-liedt. |
| 34 Van ’t Hebr. woort, Siet Psal. 8. op vers 3. |
| |
| 22 Spreeckt; Soo spreeckt de HEERE, n Ia een doot lichaem des menschen sal 35 liggen, als mist op het 36 open velt: ende als eene 37 garve achter den maeyer, 38 die niemant op en samelt. |
| n Iere. 7.33. |
| 35 Alsoo wort het Hebr. woort, dat gemeenlick vallen beteeckent, oock elders voor liggen genomen. Siet Deut. 21.1. Iud. 4.22. ende 9. op vers 26. 1.Sam. 31.8. 2.Chro. 20.24. ond. 51.4. Ezech. 6.7, etc. |
| 36 Hebr. aengesichte des velts. |
| 37 Eenige koorn-aren, die de maeyer overslaet ende vallen laet, daermen niet meer nae omsiet. |
| 38 Ofte, ende niemant sal ’t (te weten, het doode lichaem) insamelen, opnemen, wechnemen, om te begraven. Vergel. bov. cap. 8.2. |
| |
| 23 Soo seyt de HEERE: o Een wijse en beroeme sich niet 39 in sijne wijsheyt, ende de stercke en beroeme sich niet in sijne sterckheyt: een rijcke en beroeme sich niet in sijnen rijckdom. |
| o 1.Cor. 1.31. 2.Cor. 10.17. |
| 39 ofte, van, over, om. alsoo in ’t volgende. |
| |
| 24 Maer die sich beroemt, beroeme sich hier in, dat hy verstaet, ende my kent, dat ick de HEERE ben, doende weldadicheyt, recht ende gerechticheyt op der aerden: want in die dingen hebbe ick lust, spreeckt de HEERE. |
| 25 Siet, de dagen komen, spreeckt de HEERE, dat ick 40 besoeckinge sal doen, over allen besnedenen, met de gene die de 41 voorhuyt hebben. |
| 40 Als vers 9. |
| 41 Hebr. met de voorhuyt. D. met den onbesnedenen (als Rom. 2.26. Siet wijders Iob 35. op vers 13.) over den eenen met den anderen, wil de Heere seggen: mijn volck, dat besneden is, soo wel als de onbesnedene heydensche natien. Vergel. ond, cap. 25.17, 18, 19, 20, etc. sommige verstaen, met, ofte, in de voorhuyt. D. sodanige, die wel nae den vleesche zijn besneden, maer onbesneden van herten, als in’t volgende van Israël geseyt wort. |
| |
| 26 Over 42 Egypten, ende over Iuda, ende over Edom, ende over de kinderen Ammons, ende over Moab, ende over alle die aen de 43 hoecken afgekort zijn, die in de woestijne woonen: want alle de heydenen 44 hebben de voorhuyt, maer het gantsche huys Israëls heeft p de 45 voorhuyt des herten. |
| 42 D. de Egyptenaers, ende soo voorts. |
| 43 Hebr. den hoeck. T.w. haers hoofts, D. die rontom aen de hoecken des hoofts zijn beschoren, gelijck de Arabiers, vergel. Levit. 19.27. alsoo ond. 25.23. ende 49.32. And. die in den uytersten hoeck gelegen zijn. D. de heydensche volcken die buyten, ende aen de uyterste hoecken van Canaan, in’t oosten, zuyden, ofte, nae ’t roode meyr toe, ofte aen sekeren uytersten hoeck van dien (als eenige meynen) woonachtich waren. |
| 44 Hebr. als ofmen seyde: zijn gevoorhuydet. |
| p Levit. 26.41. Rom. 2.28, 29. |
| 45 D. zijn onbesneden van herten, hoewelse nae den lichame besneden zijn. Siet bov. cap. 4. op vers 4. |
