Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Ieremia, propheterende in de gevanckenisse soo wel als te vooren, wort van de Vorsten, met ’s Conincx toelating, in eenen diepen modderigen kuyl geworpen, vers 1, etc, maer van Ebedmelech, met ’s Conincx consent, daer weder uytgetrocken, 7. Zedekia ontbiedt Ieremiam wederom, ende bekomt al de selve antwoorde, 14. beveelt den Propheet, wat hy den Vorsten sal seggen, als sy hem nae desen handel vragen, 24. De Propheet blijft gevangen, tot dat Ierusalem was ingenomen, 28. |
| |
| 1 ALs Sephatja de sone Matthans, ende Gedalia de sone Pashurs, ende Iuchal de sone van Selemja, ende Pashur de sone van Malchia, de woorden 1 hoorden, die Ieremia tot 2 al ’t volck sprack, seggende: |
| 1 Siet het vervolg deser redenen vers 4. |
| 2 Die tot hem in den voorhof der bewaringe quamen, ende van daer sijne woorden onder al ’t volck verspreydden. |
| |
| 2 Soo seyt de HEERE, a Wie in dese stadt blijft, sal door het sweert, door den honger, ofte door de pestilentie sterven: maer wie tot de Chaldeen uytgaet, die sal 3 leven, want hy sal sijne 4 ziele tot eenen 5 buyt hebben, ende sal leven: |
| a Ierem, 21.9. |
| 3 D. levendich blyven, Godt sal maken dat de Chaldeen hem sullen verschoonen, ende het leven (alsmen seyt) schencken. |
| 4 D. sijn leven, siet Gen. 19. op vers 17. |
| 5 Als bov. 21.9. |
| |
| 3 Soo seyt de HEERE: Dese stadt sal 6 sekerlick gegeven worden inde hant des heyrs des Conincks van Babel, dat selve salse innemen: |
| 6 Hebr. gegeven wordende gegeven worden. |
| |
| 4 So seyden de Vorsten tot den Coninck; Laet doch desen man gedoodt worden; want aldus maeckt hy de handen der krijchs-lieden, die in dese stadt zijn overgebleven, ende de handen des gantschen volcx, 7 slap, alsulcke woorden tot hen sprekende: want dese man en soeckt 8 deses volcx 9 vrede niet, maer het 10 quaet. |
| 7 Siet 2.Sam. 4. op vers 1. |
| 8 Ofte, voor dit volck geen vrede, maer quaet. |
| 9 D. welvaert, behoudenisse. siet Gen. 37. op vers 14. |
| 10 D. verderf, ongeluck. |
| |
| 5 Ende de Coninck Zedekia seyde: Siet hy is in uwe hant: want de 11 Coninck en soude geen dinck tegen u vermogen. |
| 11 D. ick And. de Coninck en is die niet, [die] yets tegen u lieden soude vermogen. |
| |
| 6 Doe namen sy Ieremia, ende wierpen hem in den 12 kuyl Malchie, des soons 13 Hammelechs, die inden voorhove der bewaringe was, ende sy lieten Ieremia af met zeelen: inden kuyl nu en was geen water, maer slijck: ende Ieremia sonck in den 14 slijck. |
| 12 Soeckende hem heymelick om den hals te brengen. |
| 13 Ofte, des Conincx, als bov. 36.26. |
| 14 Vergel. Psal. 69.3. ende 40.3. |
| |
| 7 Als nu Ebed-melech, de 15 moorman, een 16 der Camerlingen, die doe in des Conincks huys was, hoorde, datse Ieremia inden kuyl gedaen hadden: (de Coninck nu satt inde 17 poorte Benjamins.) |
| 15 Hebr. Cuschi, een vreemdelinck, maer vroomer als Ieremie eygen lantslieden. siet Gen. 2, op vers 13. ende 10. op vers 6. |
| 16 Hebr. een man een Camerlinck, ofte, hovelinck. siet Gen. 37. op vers 36. |
| 17 Misschien om gericht te houden, datmen doe gewoon was te houden in de stadtpoorten. Siet Gen. 22. op vers 17. ende vergel. ond. vers 10. misschien oock, om in de belegeringe yets te besichtigen, ofte ergens ordre op te stellen. |
| |
| 8 Soo ginck Ebed-melech uyt den huyse des Conincks uyt: ende hy sprack tot den Coninck, seggende: |
| 9 Mijn heer Coninck, dese mannen hebben qualick gehandelt in alles dat sy gedaen hebben aen den Propheet Ieremia, dien sy inden kuyl geworpen hebben: daer hy doch 18 in sijne plaetse soude gestorven zijn van wegen den honger, dewijle geen broot meer inde stadt en is. |
| 18 Daer hy was: vergel. 2.Sam. 2.23. met d’aenteeck. als of hy seyde: Hy was doch soo goet als doot, waer toe hem dan dus wreedelick het leven te nemen? |
| |
| 10 Doe geboodt de Coninck den Moorman Ebed-Melech, seggende: Neemt van hier dertich mannen 19 onder uwe hant, ende 20 haelt den Propheet Ieremia op uyt den kuyl, eer dat hy sterve. |
| 19 Hebr. in uwe hant. D. neemtse met u, onder u beleyt, bevel, tot uwen dienst. siet van dese maniere van spreken. 2.Sam.8. op vers 10. also in’t volgende vers. |
| 20 Hebr. doet opkomen, opklimmen. |
| |
| 11 Also nam Ebed-Melech de mannen onder sijne hant, ende ginck in des Conincks huys tot onder de schat-kamer, ende nam van daer 21 eenige oude 22 verscheurde ende oude 23 versletene lompen: ende hy lietse met zeelen af tot Ieremia inden kuyl. |
| 21 Hebr. oude der verscheurde etc. D. eenige van de outste etc. Vergel. de maniere van spreken, met Iud. 5.29. Prov. 14.1. Ezech. 28.7. etc. |
| 22 T.w. van uytgetrockene, afgeleyde kleederen, als sommigen meynen, om dat het Hebr. woort van trecken ende sleepen komt, ofte, versleepte, over hoop, ofte hier ende daer verworpene lompen. |
| 23 Ofte, verrotte, vervuylde, vergaene: vergel. Ies. 51.6. alwaer een gelijck woort gebruyckt wort van ’t vergaen der hemelen. |
| |
| 12 Ende Ebed-Melech, de Moorman seyde tot Ieremia; Legt nu dese oude verscheurde ende versletene lompen onder de 24 oxelen uwer 25 armen, van 26 onder aen de zeelen: ende Ieremia dede also. |
| 24 And. ellebogen. als Ezech. 13.18. |
| 25 Hebr. handen: een deel voor ’tgeheel, gelijck elders. |
| 26 Dit dede dese vroome man, op dat Ieremia sich door de zeelen, ofte koorden, niet en soude quetsen. het is aenmerckelick, dat het den H. Geest belieft heeft dit werck, ter eeren van Ebed-melech, soo omstandichlick te beschrijven. |
| |
| 13 Ende sy trocken Ieremia by de zeelen, ende haelden hem op uyt den kuyl: ende Ieremia bleef in den 27 voorhove der bewaringe. |
| 27 Inde plaetse daer hy te vooren geweest was. Vergel. bov. vers 9. |
| |
| 14 Doe sondt de Coninck Zedekia henen, ende 28 liet den Propheet Ieremia tot sich halen, in den 29 derden inganck, die aen des HEEREN huys was: ende de Coninck seyde tot Ieremia; Ick sal u 30 een dinck vragen, en verheelt geen dinck voor my. |
| 28 Hebr. nam tot sich. als bov. 37.17. |
| 29 Ofte, Vorstelicksten, principaelsten, dit kanmen verstaen van de galerye, door de welcke de Coninck op ginck in des HEEREN huys. Siet 1.Reg. 10.5. met d’aent. |
| 30 Ofte, nae ’t woort vragen, T.w. des HEEREN. siet Ezech. 3.17. ende 33.7. ende boven 37.17. |
| |
| 15 Ende Ieremia seyde tot Zedekia; Als ick [het] u verklaren sal, en sult ghy my niet 31 sekerlick dooden? ende als ick u raet sal geven, ghy en sult [doch] nae my niet hooren. |
| 31 Hebr. doodende dooden. |
| |
| 16 Doe swoer de Coninck Zedekia aen Ieremia in ’t verborgen, seggende: [Soo waerachtich als] de HEERE leeft, die ons dese b 32 ziele gemaeckt heeft, Indien ick u sal dooden, of indien ick u sal overgeven in de hant deser mannen, die uwe 33 ziele soecken 34 ! |
| b Iesa. 57.16. |
| 32 Siet Ies. 57.16. |
| 33 D. nae u leven staen. Siet Exod. 4. op vers 19. ende 2.Sam. 4. op. vers 8. |
| 34 Een afgebroken reden, in ’t eedtsweeren gebruycklick. verst. daer op, soo doe my Godt soo ende soo etc. Siet Gen. 14. op vers 26. |
| |
| 17 Ieremia dan seyde tot Zedekia, Soo seyt de HEERE, de Godt der 35 heyrscharen, de Godt Israëls; Indien ghy 36 gewillichlick tot de Vorsten des Conincks van Babel sult uytgaen, so sal uwe 37 ziele leven, ende dese stadt en sal niet verbrandt worden met vyer: ende ghy sult leven, ghy, ende u 38 huys. |
| 35 Siet 1.Reg. 18. op vers 15. |
| 36 Hebr. uytgaende uytgaen sult. |
| 37 D. ghy selfs, uwe persoon sal levendich blijven, des ghy u sult hebben te verheugen: alsoo vers 20. siet Gen. 12. op vers 5. ende vergel. Gen. 19.20. |
| 38 D. huysgesin, vrouwen, kinderen, etc. |
| |
| 18 Maer indien ghy tot de Vorsten des Conincks van Babel niet en sult uytgaen, so sal dese stadt gegeven worden in de hant der Chaldeen, ende sy sullense met vyer verbranden: oock en sult ghy van haerlieder hant niet ontkomen. |
| 19 Ende de Coninck Zedekia seyde tot Ieremia: Ick ben bevreest voor de Ioden, die tot de Chaldeen 39 gevallen zijn, dat 40 sy my niet misschien in 41 der selver hant overgeven, ende sy den spot met my drijven. |
| 39 Als bov. 37.13. |
| 40 De Chaldeen. |
| 41 Afgevallene Ioden. |
| |
| 20 Ende Ieremia seyde, Sy en sullen [u] niet overgeven: zijt doch gehoorsaem der stemme des HEEREN, nae dewelcke ick tot u spreke; so 42 sal ’t u wel gaen, ende uwe 43 ziele sal leven. |
| 42 Hebr. u sal wel zijn, ofte, ’tsal u goet zijn. |
| 43 Als bov. vers 17. |
| |
| 21 Maer indien ghy weygert uyt te gaen: [so] is dit het woort, dat de HEERE my heeft doen 44 sien: |
| 44 D. in een Prophetisch gesichte geopenbaert heeft. |
| |
| 22 Siet daer, alle de wijven, die in den huyse des Conincks van Iuda zijn 45 overgebleven, sullen uytgevoert worden tot de Vorsten des Conincks van Babel: ende 46 de selve sullen seggen; Uwe 47 vrede-genooten hebben u 48 aengehitst, ende hebben u 49 overmocht, uwe voeten zijn in de 50 modder gesoncken, sy zijn 51 achterwaerts gekeert: |
| 45 Ende te vooren met Chonia ofte Iojachin niet zijn wechgevoert. siet 2.Reg. 24.14, 15. |
| 46 Uwe wijven, sullen tot u verwijts wijse, seggen. |
| 47 Hebr. mannen uwes vredes: D. uwe vrienden ofte bontgenooten, alsoo bov. 20.10. |
| 48 Om te rebelleren. Siet 2.Reg. 24.20. 2.Chron. 36.13. ende bov 27. op vers 3. |
| 48{49} Verruckende u, door haren raet ende ophitzinge, van u devoir. Vergel. Obad. 7. |
| 50 Ghy hebt u in swaricheyt gebracht, daer uyt ghy u niet en kont redden. ’t kan zijn dat met dese wooden gesien wort op ’t gene de Coninck aen Ieremia hadde laten geschieden. bov. vers 6. |
| 51 Ghy zijt afgeweken van den Coninck van Babel, tegen uwen eedt. 2.Chron. 36.13. Vergel. dese klachte over Zedekia, met Ies. 8.21. eenige verstaen ’t van sijne vredegenooten, die hem verlaten hebben. |
| |
| 23 52 Sy sullen dan alle uwe wijven, ende alle uwe 53 sonen tot de Chaldeen uytvoeren: oock en sult ghy selfs van hare hant niet ontkomen: maer ghy sult door de hant des Conincks van Babel gegrepen worden, ende ghy sult dese stadt met vyer 54 verbranden. |
| 52 ’T voorseyde wort tot versterckinge wederhaelt. |
| 53 Van de dochteren, siet ond. 41.10. met d’aenteeck. ende 43.6. |
| 54 D. maken, ofte een oorsake daer van zijn, datse verbrandt worde. Siet bov. 21.10. ende 32.29. ende 34.2, 22. And. dese stadt sal door ’t vyer verbranden, ofte verbrandt worden: hoewel het Hebr. woort in sulcke beteeckeninge nergens alsoo meer en wort gevonden. |
| |
| 24 Doe seyde Zedekia tot Ieremia; Dat niemant en wete van dese woorden, so en sult ghy niet sterven. |
| 25 Ende als de Vorsten sullen hooren, dat ick met u gesproken hebbe, ende tot u komen, ende tot u seggen; Verklaert ons nu, wat hebt ghy tot den Coninck gesproken? en verheelt’et niet voor ons, so en sullen wy u niet dooden: ende wat heeft de Concinck tot u gesproken? |
| 26 So sult ghy tot hen seggen; Ick 55 wierp mijne smeeckinge voor des Conincx aengesichte neder: dat hy my niet en soude weder laten brengen in Ionathans 56 huys, om aldaer te sterven. |
| 55 Siet bov. 36. op vers 7. D. ick badt ende suppliceerde ootmoedelick. |
| 56 Siet bov. 37.15. |
| |
| 27 Als dan alle de Vorsten tot Ieremia quamen, ende hem vraechden, verklaerde hy hen, 57 nae alle dese woorden, die de Coninck geboden hadde: ende sy 58 lieten van hem af, om dat de sake niet en was 59 gehoort. |
| 57 D. op sulcke wijse als de Coninck hem bevolen hadde. |
| 58 Sonder meer met hem te spreken, ofte, hem yets te doen. Hebr. sy swegen, ofte, hielden haer stille van hem af. Vergel. 1.Reg. 22. op vers 3. ende wijders Psal. 28. op vers 1. ende Iob 13. op vers 13. |
| 59 D. bekent ofte ruchtbaer geworden: sy hadden niets daer van vernomen, ende dien volgens hadden sy geen stoffe om Ieremia wijders te ondersoecken. |
| |
| 28 Ende Ieremia bleef in den voorhove der bewaringe, tot op den dach, dat Ierusalem wert ingenomen: ende hy 60 wasser [noch], als Ierusalem was ingenomen. |
| 60 Siet ond. 39.14. |
