Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Ieremia, inde belegeringe Ierusalems om sijne prophetyen van de Coninck Zedekia gevangen gestelt zijnde, koopt, door Godts bevel, eenen acker, neemt getuygen, maeckt brief en segel daer van, ende geeft die te bewaren tot een teecken dat de Ioden uyt Babel weder in haer lant souden komen, vers 1, 2, etc. Ieremia bidt ootmoedichlick tot Godt, met verwonderinge over sijne Majesteyt ende wercken, ende draecht hem voor, sijnen strijt over dese ongesiene sake, 16. waerop hem Godt versekert, dat hy wel eerst sijn volck sal straffen, over hare groote sonden, maer daerna sijne belofte volbrengen, ende voorts sijne kercke de genade des nieuwen verbonts tijtlick ende eeuwichlick, lichamelick ende geestelich doen genieten, 26. |
| |
| 1 HEt 1 woort, dat tot Ieremia geschiet is van den HEERE; in’t tiende jaer van Zedekia, Coninck van Iuda: Dit jaer was het achtiende jaer van Nebucadrezar. |
| 1 Dat in’t volgende vers 7. verhaelt wort. |
| |
| 2 (Het heyr nu des Conincx van Babel belegerde doe Ierusalem: ende de Propheet Ieremia was besloten in het 2 voorhof der bewaringe, dat in’t huys des Conincx van Iuda is. |
| 2 Alsoo ond. vers 8, 12. ende 33.1. ende 37.21. Vergel. Nehem. 12.39. dit was een milder, ruymer, ende vryer gevanckenisse, als ’t gevangenhuys. siet ond. 37.15, 18, 20, 21. |
| |
| 3 Want Zedekia de Coninck van Iuda hadde hem besloten, seggende: Waerom propheteert ghy, seggende; Soo seyt de HEERE; Siet ick geve dese stadt in de hant des Conincx van Babel, ende hy salse innemen. |
| 4 Ende Zedekia, de Coninck van Iuda, en sal van de hant der 3 Chaldeen niet ontkomen: maer a hy sal 4 sekerlick gegeven worden in de hant des Conincx van Babel, ende 5 sijn mont sal tot des selven mont spreken, ende sijne oogen sullen des selven oogen sien. |
| 3 Babyloniers. |
| a Ierem. 34.3 |
| 4 Hebr. gegeven wordende gegeven worden. |
| 5 D. sy sullen mont voor mont (alsmen seyt) ofte mondelick met malkanderen spreken. Verg. ond. 34.3, 4. ende siet de vervullinge cap. 39.5. etc. ende 52.9. |
| |
| 5 Ende hy sal Zedekia nae Babel voeren, ende aldaer sal hy 6 zijn, tot dat ick hem 7 besoecke, spreeckt de HEERE: of ghylieden schoon tegen de Chaldeen strijdet, ghy en sult [doch] geen geluck hebben.) |
| 6 D. blijven, als bov. 27.22. |
| 7 D. de genade bewijse, dat hy door’t sweert niet omkome, maer in vrede sterve ende eerlick begraven worde. siet ond. 34.4, 5. ende Gen. 21. op vers 1. |
| |
| 6 Ieremia dan seyde: Des HEEREN woort is tot my geschiet, seggende: |
| 7 Siet Hanameël, de sone Sallums, uwes ooms, sal tot u komen, seggende: Koopt u mijn 8 velt, dat by 9 Anathoth is, want ghy hebt het recht van 10 lossinge, om te koopen 11 : |
| 8 Van de velden der Leviten. siet Num. 35. op vers 2. |
| 9 Siet bov. 1.1. |
| 10 Siet Ruth 2. op vers 20. |
| 11 Verstaet hier by Godts bevel aen Ieremia, van dien acker alsdan van hem te koopen, als het volgende uytwijst. |
| |
| 8 Also quam Hanameël, mijns ooms sone, nae des HEEREN woort, tot my, in den voorhof der bewaringe, ende seyde tot my, Koopt doch mijn velt, het welcke is by Anathoth, dat in den lande Benjamins is; want ghy hebt het erfrecht, ende ghy hebt de lossinge, koopt [het] voor u: Doe merckte ick dat het des HEEREN 12 woort was. |
| 12 D. date dit nae des Heeren woort geschiedde. |
| |
| 9 Dies kocht ick van Hanameël, mijns ooms sone, het velt, dat by Anathoth is: ende ick 13 woech hem het gelt toe, seventien silvere 14 sikelen. |
| 13 Siet Gen. 23. op vers 16. |
| 14 Hebr. seven sikelen ende tien van silver. van den silveren sikel, siet Gen. 20. op vers 16. |
| |
| 10 Ende ick 15 onderschreef den 16 brief ende verzegelde [dien], ende dede [het] getuygen 17 betuygen: als ick het gelt op de weegschale gewogen hadde. |
| 15 Hebr. eygentl. schreef in den brief, D. onderschreef, onderteyckende, als te sien vers 12. |
| 16 T.w. koop-brief, als volgt. |
| 17 T.w. door onderschrijvinge, ofte, onderteeckeninge, als vers 12. alsoo ond. vers 25, 44. waer voor wy seggen, getuygen daer toe te nemen. |
| |
| 11 Ende ick nam den koop-brief; die verzegelt was [nae] ’t gebodt ende de insettingen, ende den 18 openen [brief]: |
| 18 Als vers 14. waer door sommige verstaen, eene copye, ofte affschrift, uytschrift des koopbriefs, andere, een patent van ratificatie, ofte publijck bescheyt der Overheyt, dienende tot bevestinge van desen koop, in alle sijne omstandigheden. andere verstaen ’t van eenen brief die diende om den koop een yegelick bekent te maken. |
| |
| 12 Ende ick gaf den koop-brief aen 19 Baruch, den sone Nerija, des soons Machseja, voor de oogen van Hanameël mijns ooms 20 [sone], ende voor de oogen der getuygen, die den koopbrief hadden 21 onderschreven: voor de oogen aller der Ioden, die in het voorhof der bewaringe 22 saten. |
| 19 Den Schrijver, ende dienaer van den Propheet Ieremia. siet ond. 36.4, 5. etc. |
| 20 Dit is hier by gevoegt uyt vers 7, 8, 9. and. mijnes neefs: dewijle het Hebr. woordeken Dod, oock breeder somtijts, ende voor eenen beminden, ende seer lieven vrient genomen wort, als te sien is in Salomons hooge-liedt. |
| 21 Hebr. in den koop-brief hadden geschreven. als bov. vers 10. |
| 22 Ofte, woonden. |
| |
| 13 Ende ick beval Baruch voor hare 23 oogen, seggende: |
| 23 D. in hare tegenwoordicheyt, als bov. dickwijls. |
| |
| 14 Soo seyt de HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls, Neemt dese brieven, desen koopbrief, soo den verzegelden, als desen 24 openen brief, ende doetse in een aerden vat, op datse vele dagen 25 mogen bestaen. |
| 24 Siet op vers 11. |
| 25 D. op datse eenen langen tijt mogen dueren. |
| |
| 15 Want soo seyt de HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls, 26 Daer sullen 27 noch huysen, ende velden, ende wijgaerden in dit lant gekocht worden. |
| 26 Hier uyt blijckt, wat Godt met desen vreemden handel, ten tijde der belegeringe van Ierusalem, voor hadde, T.w. sijn volck te versekeren, dat de gevanckenisse van Babel een eynde soude nemen, ende sy noch weder in haer lant komen, ende dat besitten etc. siet ond. vers 43, 44. |
| 27 Ofte, wederom. |
| |
| 16 Voorts, na dat ick den koop-brief aen Baruch den sone van Nerija gegeven hadde, badt ick tot den HEERE seggende: |
| 17 Ach Heere HEERE, Siet, ghy hebt de hemelen ende de aerde gemaeckt, door uwe groote cracht, ende door uwen 28 uytgestreckten arm: geen dinck is u 29 te wonderlick. |
| 28 Als Erod. 6.5, etc. |
| 29 T.w. om te doen. alsoo ond. vers 27. Hebr. eygentl. wonderlicker dan ghy. D. soo wonderbaer dat ghy ’t niet soudt konnen doen als ghy’t belooft: geen dinck is u onmogelick. Vergel. Gen. 18.17. met d ’aent. Luc. 1.37. ende Matth. 19.26. dit siet op de verlossinge uyt de Babylonische gevanckenisse, die by den menschen onmogelijck scheen. Vergel. Ezech. 37.3, 11, 12. etc. |
| |
| 18 b Ghy die goedertierenheyt doet aen duysenden, ende de ongerechticheyt der vaderen vergeldt in den 30 schoot harer 31 kinderen, na hen: ghy groote, ghy geweldige Godt, wiens 32 naem is HEERE der heyrscharen. |
| b Exod. 34.7. |
| 30 siet Psal. 79. op vers 12. |
| 31 Die der vaderen sonden deelachtich zijn, ende hare voetstappen na-volgen. siet Exod. 20.5, 6. |
| 32 Als bov. 31.35. siet 1.Reg. 18. op vers 15. |
| |
| 19 Groot van c rade ende machtich van dade: (want uwe d 33 oogen zijn open over alle 34 wegen der menschen kinderen, om eenen yegelicken te e geven nae sijne wegen, ende nae de 35 vrucht sijner handelingen.) |
| c Iesa. 28.29. |
| d Iob. 34.21. Prov. 5.21. Ierem. 16.17. |
| 33 Dit beteeckent somtijts Godts bysondere voorsorge, als 1.Reg. 8. op vers 24. ende Psal. 32. op vers 8. somtijts Godts voorsichticheyt ende toesicht op alles watter omgaet, als hier. Vergel. Prov. 5.21. ende 15.3. item 2.Chron. 16. op vers 9. |
| 34 Siet Gen. 6. op vers 12. |
| e Ierem. 17.10. |
| 35 Siet bov. 17. op vers 10. |
| |
| 20 Ghy die teeckenen ende wonderen gestelt hebt in Egypten-lant, 36 tot op desen dach, soo in Israël, als onder [andere] 37 menschen: ende hebt u eenen naem gemaeckt, als hy is te desen dage. |
| 36 Welcker gedachtenisse duert tot op desen dach. |
| 37 Hebr. mensch. D. menschen, als dickwijls. |
| |
| 21 Ende hebt u volck Israël f uyt Egypten-lant uytgevoert: door teeckenen ende door wonderen, ende door eene stercke hant, ende door eenen uytgestreckten arm, ende door groote verschrickinge. |
| f Exod. 6.6. 2.Sam. 7.23. 1.Chron. 17.21. |
| |
| 22 Ende hebt haer dit lant gegeven, dat ghy haren vaderen gesworen hadt haer te sullen geven: een lant 38 vloeyende van melck ende honich. |
| 38 Siet Exod. 3. op vers 8. |
| |
| 23 Sy zijnder oock ingekomen ende hebben ’t erflick beseten, maer en hebben uwer stemme niet gehoorsaemt, ende in uwe wet niet gewandelt; sy en hebben 39 niets gedaen van alles, dat ghy hen geboden hadt te doen: Dies hebt ghy hen al dit 40 quaet doen bejegenen. |
| 39 Hebr. al wat ghy etc. en hebbense niet gedaen. D. niets van’t gene ghy hen geboden hadt. siet 1.Reg. 11.op vers 34. |
| 40 Der straffe. |
| |
| 24 Siet, de 41 wallen! sy zijn gekomen aen de stadt om die in te nemen, ende de stadt is 42 gegeven in de hant der Chaldeen, die tegen haer strijden; van wegen het sweert ende den honger ende de pestilentie: ende wat ghy gesproken hebt, is geschiet, ende siet, ghy siet [het]. |
| 41 Opgeworpene hoochten, schansen, bolwercken, trencheen, buyten de stadt. siet 2.Sam. 20. op vers 15. sommige verstaen andere krijchsinstrumenten, opgericht ende dienende om mueren ende groote stercke gebouwen te verbreken ende onder voeten te werpen, ofte uyt ende vande selve met allerley geweer den vyant te beschadigen. Vergel. ond. 33.4. |
| 42 Ofte, wort gegeven: alsoo versen 25, 36, 43. D. sy is soo goet (alsmen seyt) als gegeven, sy sal doch sekerlick gegeven worden: de saken zijnder soo binnen gesteld, datmen tastlick mercken kan, dat u woort in alles waerachtich is, ende voorts vervult sal worden. |
| |
| 25 Evenwel hebt ghy tot my geseyt, Heere HEERE; Koopt u dat velt voor gelt, ende doet [het] getuygen betuygen: 43 daer de stadt in der Chaldeen hant gegeven is! |
| 43 Als of hy seyde: Dit is voor het menschlick vernuft, eene vreemde ende wonderlicke sake. |
| |
| 26 Doe geschiedde des HEEREN woort tot Ieremia, seggende: |
| 27 Siet, Ick ben de HEERE, de g Godt alles 44 vleesches: soude my eenich dinck 45 te wonderlick zijn? |
| g Num. 16.22. |
| 44 Siet Gen. 6. op vers 12. ende Num. 16. op vers 22. |
| 45 Siet bov. op vers 17. |
| |
| 28 Daerom seyt de HEERE alsoo: Siet ick geve dese stadt in de hant der Chaldeen, ende in de hant Nebucadrezars des Conincks van Babel, ende hy salse innemen. |
| 29 Ende de Chaldeen, die tegen dese stadt strijden, sullender inkomen, ende dese stadt met vyer aensteken, ende sullense h verbranden, met de huysen, op welcker daken sy den Baal geroockt, ende anderen Goden dranck-offeren 46 geoffert hebben, om my te 47 vertoornen. |
| h Ierem. 21.10. |
| 46 Als bov. 7.18. |
| 47 Ofte, te tergen. alsoo in’t volgende. |
| |
| 30 Want de kinderen Israëls ende de kinderen Iuda hebben van hare 48 jeucht aen 49 alleenlick gedaen dat quaet was in mijne oogen: want de kinderen Israëls hebben my door ’t werck harer handen alleenlick vertoornt, spreeckt de HEERE. |
| 48 Siet bov. 2. op vers 2. |
| 49 D. anders niet gedaen, als etc. |
| |
| 31 Want 50 tot mijnen toorn ende tot mijne grimmicheyt is my dese stadt geweest, van den dach af dat syse gebouwt hebben, tot op desen dach toe: op dat ick haer van mijn aengesichte wechdede: |
| 50 D. Sy heeft niet anders gedaen, als dat diende om mijnen toorn ende grimmicheyt te verwecken, daerover zijn sy (alsmen seyt) altoos uyt geweest, daer op hebben sy toegeleyt. and. in mijnen toorn, D. ick ben op haer vertoornt geweest, etc. |
| |
| 32 Om alle de boosheyt der kinderen Israëls ende der kinderen Iuda, die sy gedaen hebben om my te vertoornen; sy, hare Coningen, hare Vorsten, hare Priesteren, ende hare Propheten, ende de 51 mannen van Iuda, ende de inwoonders van Ierusalem: |
| 51 Hebr. man. als bov. 4.3. |
| |
| 33 Die my den i 52 necke hebben toegekeert ende niet het aengesicht: hoewel ickse leerde, k 53 vroech op zijnde ende leerende, evenwel en hoorden sy niet, om 54 tucht aen te nemen: |
| i Ierem. 2, 27. ende 7.24. |
| 52 Siet bov. 2.27. |
| k Ierem. 7.13, 25. ende 25.3. ende 26.5. ende 29.19. |
| 53 Siet bov. 7. op vers 13. |
| 54 Siet Prov. 1. op vers 2. etc. |
| |
| 34 Maer sy hebben hare 55 verfoeyselen gestelt in’t 56 huys, 57 dat nae mijnen name genoemt is, om dat te verontreynigen. |
| 55 Siet bov. 4. op vers 1. |
| 56 Den Tempel. |
| 57 Als bov. 7.10. |
| |
| 35 58 Ende sy hebben de l hoochten Baals gebouwt, die in den dale des soons Hinnoms zijn, om hare sonen ende hare dochteren den 59 Molech door [’t vyer] te laten gaen; het welcke ick hen niet en hebbe geboden, noch 60 in mijn herte is opgekomen, dat sy desen grouwel souden doen: op datse Iuda mochten doen sondigen. |
| 58 Siet bov. 7.10. met d’aenteeck. |
| l Ierem. 19.5. |
| 59 D. ten dienste ende ter eeren deses Afgodts. siet Lev. 18. op vers 21. |
| 60 Siet bov. 7.31. |
| |
| 36 Ende nu, daerom seyt de HEERE de Godt Israëls alsoo, van dese stadt, daer ghy van segget; Sy is 61 gegeven in de hant des Conincks van Babel, door ’t sweert, ende door den honger, ende door de pestilentie: |
| 61 Als bov. vers 24. |
| |
| 37 Siet ick salse 62 m vergaderen uyt alle de landen, daer henen ickse sal verdreven hebben, in mijnen toorn, ende in mijne grimmicheyt, ende in groote verbolgentheyt: ende ick salse tot dese plaetse wederbrengen, ende salse 63 seker doen woonen. |
| 62 T.w. mijn volck. |
| m Ierem. 23.3. ende 29.14. ende 31.10. |
| 63 Hebr. in sekerheyt, ofte, in vertrouwen. D. gerust, seker, ende veylichlick, als elders dickwijls. |
| |
| 38 n Ia sy sullen my tot een 64 volck zijn: ende ick sal hen tot eenen Godt zijn. |
| n Ierem. 24.7. ende 30.22. ende 31.1, 33. |
| 64 Als bov. 30.22. ende 31.1. |
| |
| 39 Ende ick sal hen 65 eenderley herte ende eenderley 66 wech geven, om my te vreesen alle de dagen: hen ten 67 goede, mitsgaders haren kinderen na hen. |
| 65 Ick sal door mijnen Geest alsoo in de herten van mijne uytvercorene wercken, datse door een geloof ende eenen Godtsdienst in liefde aen malkanderen sullen verbonden ende vereenigt zijn. |
| 66 D. eenderley Godtsdienst, ofte Religie, eenderley maniere ofte wijse van geloove ende leven. siet Iesa. 30.21. ende 35.8. bov. 6.16. Matth. 22.16. Act. 9.2. ende 18.25, 26, etc. |
| 67 D. tot haren besten, heyl ende salicheyt. |
| |
| 40 Ende ick sal een eeuwich verbont met hen 68 maken, dat ick 69 van achter hen niet en sal afkeeren, op dat ick hen weldoe: ende ick sal mijne vreese in haer herte geven, datse niet van my af en wijcken. |
| 68 Als bov. 31.31. etc. |
| 69 D. dat ickse nimmermeer en sal verlaten, maer salse geduerichlick by woonen ende volgen met mijne weldadicheyt, siet bov. 31. op vers 33. ende verg. wijders Rom. 8.30. 1.Pet. 1.5, 9. 1.Ioh. 2.19, 20, 27. ende 3.9. ende 5.18. |
| |
| 41 Ende ick sal 70 my over hen verblijden, dat ick hen weldoe: ende ick salse 71 getrouwelick in desen lande o planten, met mijn gantsche herte, ende met mijne gantsche ziele. |
| 70 Vergel. Deut. 30.9. |
| 71 Hebr. in, ofte, met getrouwicheyt, ofte, waerheyt. |
| o Ierem. 24.6. Amos 9.15. |
| |
| 42 Want soo seyt de HEERE; Gelijck als ick over dit volck gebracht hebbe al dit groote 72 quaet; alsoo sal ick over hen brengen al het goede, dat ick over hen 73 spreke. |
| 72 T.w. Der straffe, D. elende, ongeluck, tegenspoet. |
| 73 D. hen beloove, ofte belooft hebbe. |
| |
| 43 Ende daer sullen 74 velden gekocht worden in dit lant, daer van ghy 75 segget; Het is woest, datter geen mensch noch beest in en is; het is in der Chaldeen hant 76 gegeven. |
| 74 Hebr. een velt sal, etc. D. velden als in’t volgende vers. |
| 75 D. alsdan sullet ghy seggen, alst sal verwoest zijn: alsoo ond. 33.10. |
| 76 als bov. vers 24. |
| |
| 44 Velden 77 salmen voor gelt koopen, ende de brieven 78 onderschrijven, ende versegelen, ende getuygen doen betuygen, in den lande 79 Benjamins, ende in de plaetsen rondom Ierusalem, ende in de steden van Iuda, ende inde steden van ’t geberchte: ende in de steden der leegte, ende in de steden van ’t Suyden: want ick sal hare gevanckenisse wenden, spreeckt de HEERE. |
| 77 Hebr. sullen sy, etc. als dickwijls. |
| 78 Siet bov. vers 10, 12. |
| 79 Vergel. bov. 17.26. |
