Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Prophetie van de groote droogte, ende de elenden die in Iuda daer op souden volgen, vers 1, etc. een klaeglick ende vyerich gebedt des Propheten, om genade voor Iuda, 7. daer op hem Godt sijn voorbidden met bygevoegde redenen verbiedt, 10. De Propheet verontschuldicht het volck, soo veel hy kan, door de verleydinge der valsche Propheten, maer ten helpt niet, Godt wil die Propheten, ende het volck te samen straffen, 13. Den Propheet wort bevolen door weeklagen de elenden af te beelden, 17. hy bidt wederom seer klaeglick voor ’t volck, 19. |
| |
| 1 HEt woort des HEEREN, dat tot Ieremia geschiedt is, over de 1 saken der grooter droochte. |
| 1 Hebr. eyg. woorden, ofte, saken der ophoudingen, wederhoudingen, afsnijdingen, verhinderingen, afweeringen. T.w. van regen ende dauw, (siet bov. 3.3.) waer uyt dan droogte moet volgen, ende dierte, sulcx dat het Hebr. woort daer voor oock genomen wort. Vergel. ond. 17.8. ende siet de beteeck. des oorspronckelicken woorts Gen. 11.6. Iob 42.2. etc. |
| |
| 2 2 Iuda treurt, ende hare 3 poorten zijn 4 verswackt, sy zijn in’t 5 swart gekleedet ter aerden toe: ende Ierusalems geschrey 6 klimt op. |
| 2 D. het volck, ofte, lant van Iuda: hy spreeckt hier van Iuda, als van eene vrouwe. |
| 3 D. steden, ende voorts, de inwoonders, ofte de Richters, ende het volck dat in de poorten plach by een te komen. siet Gen. 22. op vers 17. |
| 4 Ofte, flaeuw, amechtich, geworden. |
| 5 Ofte, liggen ter aerden in’t swart. tot teecken van rouwe. siet Iob 5. op vers 11. ende Psal. 35. op vers 14. |
| 6 Neemt toe, wort grooter ende grooter, van wegen de groote elende, diemen overal in’t lant siet, vermits droogte ende gebreck by grooten ende kleynen, als volgt. |
| |
| 3 Ende hare 7 voortreffelicke senden hare 8 kleyne nae water: sy komen tot de 9 grachten, sy en vinden geen water, sy komen [met] hare vaten ledich weder; sy zijn beschaemt, ja worden schaemroot, ende 10 bedecken haer hooft. |
| 7 Ofte, doorluchtige, heerlicke, etc. Siet Psal. 8. op vers 2. |
| 8 D. dienaers. |
| 9 Ofte, slooten. |
| 10 Ofte, bewinden, tot teecken van schaemte ende rouwe. siet 2.Sam. 15. op vers 30. alsoo in ’t volgende vers. |
| |
| 4 Om dat het aerdrijck 11 gescheurt is, dewijle daer geen regen op der aerden en is: de ackerlieden zijn beschaemt, sy bedecken haer hooft. |
| 11 Ofte, geborsten, gespleten. |
| |
| 5 Want oock de 12 hinden in’t velt werpen jongen, ende verlaten [die], om datter geen jonck gras en is. |
| 12 Hebr. de hinde baert, etc. |
| |
| 6 Ende de wout-ezels staen op de hooge plaetsen, sy 13 scheppen den wint gelijck de 14 draken: hare oogen versmachten, om datter geen a kruyt en is. |
| 13 Als bov. 2.24. sich daermede verquickende, in plaetse van vochtich gras ofte water. |
| 14 Die seer sterck uyt ende in-aessemen, als sommige daer van schrijven. |
| a Iere. 12.4. |
| |
| 7 15 Hoewel onse ongerechticheden tegen ons 16 getuygen, ô HEERE, 17 doet [het] om uwes naems wille: want onse afkeeringen zijn 18 menichvuldich, wy hebben tegen u gesondicht. |
| 15 Ofte, dewijle, sekerlick. |
| 16 Vergel. Iesa. 59.12. Hose. 5.5. ende 7.10. |
| 17 Als of de Propheet seyde: Staen onse sonden u in den wege, dat ghy ons geene weldadicheyt en kont bewijsen, soo neemt ende vindt d’oorsake in u selven, ende doet het om uwes dierbaren naems wille, op dat uwe ondoorgrondelicke barmherticheyt ende lanckmoedicheyt by de vroome geroemt, ende uwen naem van de vyanden niet gelastert en worde. dit is des Propheten voorbede voor den volcke. |
| 18 Ofte, groot. |
| |
| 8 O Israëls 19 verwachtinge, sijn verlosser in tijt van benaeutheyt! waerom soudt ghy zijn als een 20 vreemdelinck in den lande? ende als een 21 reysiger, [die slechs] inkeert om te vernachten? |
| 19 ô Ghy eenige ware Godt, in welcken alleen uwe kercke hare hope stelt, ende van welcken sy in hare nooden behoort ende pleegt hulpe te verwachte, ende t’ontfangen. alsoo ond. 17.13. ende 50.7. Vergel. ond. vers 22. |
| 20 D. u houden, als of ghy niet meer bewogen en waert over onsen staet, als een vreemde, ofte yemant die maer door ’t lant passeert etc. daer ghy immers onder ons uwe vaste wooninge hebt genomen; als volgt. |
| 21 Ofte, reysende [man], wandelaer. |
| |
| 9 Waerom soudt ghy zijn als een 22 vertsaecht man? als een helt, [die] niet en kan verlossen? ghy zijt doch in’t midden van ons, ô HEERE, ende wy zijn 23 nae uwen Name genoemt, en verlaet ons niet. |
| 22 Ofte, verbaest, die geenen raet en weet. And. afgematt. Het Hebr. woort wort alleenlick hier gevonden. |
| 23 Als bov. cap. 7.10. |
| |
| 10 Alsoo seyt de HEERE 24 van desen volcke; Sy hebben soo lief gehadt te 25 swerven, sy en hebben hare voeten niet bedwongen: daerom en heeft de HEERE geen welgevallen aen hen, 26 nu sal hy harer b ongerechticheyt 27 gedencken, ende hare sonden 28 besoecken. |
| 24 Dit is Godts antwoort op de voorbede van Ieremia. |
| 25 Nu nae vreemde heydensche volcken, dan nae allerley Afgoden, om hulpe te soecken. siet bov. cap. 2.36. etc. |
| 26 D. al haest sal hyse straffen. Siet Hose. 10. op vers 3. |
| b Hose. 8.13. ende 9.9. |
| 27 Siet Gen. 8. op vers 1. ende vergel. Hos. 8.13. ende 9.9. |
| 28 D. straffen. siet Gen. 21. op vers 1. |
| |
| 11 Wijders seyde de HEERE tot my: c En bidt niet voor dit volck 29 ten goede. |
| c Exod. 32.10. Ier. 7.16. ende 11.14. |
| 29 Tot haren besten, dat ickse langer soude verschoonen: verstaet dit ten aensien van de onbekeerlicke, waer door Godt den gantschen volcke wil vertoonen hoe seer hy op haer vertoornt was, om de bekeerlicke te bewegen tot boetveerdicheyt. |
| |
| 12 d Of sy schoon vasten, ick en sal nae haer geschrey niet hooren, ende of sy schoon e brandoffer ende spijsoffer offeren, ick en sal aen haer geen welgevallen hebben: maer door ’tsweert, ende door den honger, ende door de pestilentie sal ickse f verteeren. |
| d Prov. 1.28. Iesa. 1.15. Iere. 11.11. Ezech. 8.18. Mich. 3.4. |
| e Iere. 6.20. ende 7.21, 22. |
| f Iere. 9.16. |
| |
| 13 Doe seyd’ ick; Ach Heere HEERE, siet, die 30 Propheten seggen hen, Ghy en sult geen 31 sweert sien, ende ghy en sult geenen 32 honger hebben: maer 33 ick sal u eene 34 gewisse vrede geven in dese plaetse. |
| 30 Verstaet valsche Propheten, als volgt. Siet bov. 5.31. ende 6.13. |
| 31 D. geen gewelt noch overlast van krijch ofte oorloch ondervinden, ofte, sulcx en sal u niet overkomen. siet Iob 7. op vers 7. ende ond. 42.14. |
| 32 D. hongers noot. |
| 33 Als of Godt selfs dit gesproken hadde. |
| 34 Hebr. vrede der waerheyt, gewisheyt, trouwe. D. eene ongetwijfelde, gewisse, vaste vrede, dat is, sekeren welstant. |
| |
| 14 Ende de HEERE seyde tot my; Die Propheten propheteren valsch in mijnen Name; g Ick en hebse niet gesonden, nochte hen bevel gegeven, nochte tot hen gesproken: sy propheteren u lieden een 35 valsch gesichte, ende 36 waersegginge, ende 37 nieticheyt, ende haers herten bedriegerye. |
| g Iere. 23.21. ende 27.15. ende 29.8, 9. |
| 35 Hebr. gesichte der valscheyt, ofte, des leugens. |
| 36 Siet Deut. 18.10. Ezech. 13.2, 3, 7, 8, 9. met d’aenteeck. |
| 37 Van ’t Hebr. woort Elil, dat een nietich dinck, ofte, nieticheyt beteeckent, worden de Afgoden oock genoemt Elilim. Siet Levit. 19. op vers 4. |
| |
| 15 Daerom seyt de HEERE alsoo; Aengaende de Propheten, die in mijnen Name propheteren, daer ickse niet gesonden en hebbe, ende sy [dan noch] seggen, Daer en sal geen sweert noch honger in desen lande zijn: die selve Propheten sullen door’t sweert ende door den honger verteert worden. |
| 16 Ende het volck, tot welcken sy propheteren, sullen op de straten van Ierusalem wech-geworpen zijn van wegen den honger ende het sweert; ende daer en sal niemant zijn diese begrave, hen, hare wijven, ende hare sonen ende hare dochteren: alsoo sal ick hare 38 boosheyt over haer 39 uytstorten. |
| 38 Ofte, haer quaet. D. de straffe harer boosheyt: als bov. cap. 11.12. beyds in eenen sin. |
| 39 Vergel. bov. 10. op vers 25. |
| |
| 17 Daerom sult ghy dit woort tot hen seggen; h Mijne oogen sullen van tranen 40 nederdalen nacht ende dach, ende niet ophouden: want de 41 Ionckvrouwe der dochter mijns volcks, is gebroken [met] eene groote 42 breucke, eene 43 plage die seer 43 smertelick is. |
| h Iere. 13.17. Thren. 1.16. ende 2.18. |
| 40 Als bov. 9.18. |
| 41 D. mijn volck, ofte, mijne lantslieden. ofte, (als sommige) de staet mijns volcx, dat hy, nae den stijl der schrifture, vergelijckt op een Ionckvrouwe, van wegen hare schoonheyt, tederheyt, ende aengenaemheyt, ten aensien des staets, die hen van Godt gegeven was, ofte (als sommige) om datse noch noyt gantschlick overwonnen ende verdestrueert en waren. siet 2.Reg. 19. op vers 21. And. de jonckvrouwe, de dochter mijns volcks. |
| 42 Siet bov. 4.6. |
| 43 Ofte, wonde, die seer pijnlick, weedoende, zeerich. ende voorts gevaerlick is. alsoo bov. 10.19. ond. 30.12. Nah. 3.19. |
| |
| 18 So ick uytgae in’t velt, siet daer de verslagene van den sweerde; ende so ick in de stadt kome, siet daer de 44 krancke van honger: Ia 45 soo wel de Propheten als de Priesters loopen om in’t lant, ende en 46 weten niet. |
| 44 Hebr. kranckheden. siet Iob 24. op vers 20. |
| 45 Hebr. oock de Propheet, oock de Priester. |
| 46 D. weten geenen raet, weten niet wat sy sullen doen, ofte laten, dien ’t betaemde dit quaet te remedieren. and. want beyde Propheten ende Priesters drijven cramerie tegen het lant, ende sy (’t volck) en mercken het niet. T.w. datse haer met valsche Prophetien uytputten ende bedriegen. Vergel. bov. 5.31. |
| |
| 19 Hebt ghy dan Iuda 47 gantschlick verworpen? heeft uwe ziele eene walginge aen Zion? waerom hebt ghy ons geslagen, datter geene 48 genesinge voor ons en is? i Men wacht nae vrede, maer daer en is niet goets; ende nae tijt van genesinge, maer siet, daer is verschrickinge. |
| 47 Hebr. verwerpende verworpen? |
| 48 Ofte medecijne, remedie. |
| i Iere. 8.15. |
| |
| 20 HEERE, wy kennen onse godtloosheyt, [ende] onser vaderen ongerechticheyt: want wy hebben k tegen u gesondicht. |
| k Psal. 106.6. Dan. 9.8. |
| |
| 21 En versmaedt [ons] niet, om uwes Naems wille; en 49 werpt den 50 throon uwer heerlickheyt niet neder: 51 gedenckt, en 52 vernieticht niet u verbont met ons. |
| 49 Ofte, kleyn-acht niet, laet niet vervallen, ofte, verwelckeren, onteert niet. |
| 50 Uwen Tempel, Ierusalem, Iuda, daer ghy uwe sitplaetse genomen, ende uwe eere geopenbaert hebt: ofte, men kan hier door verstaen de Arke des verbonts, als Psal. 63.3. ende 78.61. |
| 51 T.w. uwes verbonts. |
| 52 Ofte, maeckt niet krachteloos, breeckt niet, het verbont dat ghy met ons gemaeckt hebt. |
| |
| 22 Zijnder onder de 53 ydelheden der heydenen, die doen regenen? of kan den hemel 54 droppelen 55 geven? zijt l ghy 56 die niet ô HEERE onse Godt? daerom sullen wy op 57 u wachten; want ghy 58 doet alle die dingen. |
| 53 D. konnen d’Afgoden regen geven? siet op 1.Reg. 16.13. ende 2.Reg. 17.15. hy wil seggen: geensins. siet Gen. 18. op vers 17. |
| 54 Ofte, regen schuuren. |
| 55 T.w. van sich selven? |
| l Psal. 135.7. ende 147.8. Iesa. 30.23. Iere. 5.24. ende 10.13. |
| 56 D. ’t is immers ontwijffelick waer, dat ghy die zijt, die sulcx alleen doet. Siet Gen. 13. op vers 9. |
| 57 Dat ghy ons den noodigen regen gevet, want ghy zijt onse verwachtinge, (bov. vers 8.) gelijck in alle andere nooden, alsoo oock in dese droogte, waer van boven in ’t begin des cap. gesproken is. |
| 58 Ofte, ghy hebt alle die dingen gemaeckt: regen ende droogte etc. komen van u. |
