Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| De kercke Godts klaecht over de grouwelicke verwoestingen, die de vyanden overal, bysonderlick in den Tempel ende Synagogen, hadden aengerecht: ende hem voordragende des vyants wreetheyt ende Godts-lasteringen, het tegenwoordich gebreck van Godts gewoonlicke genaden-teeckenen, sijne voorgaende wonderen ende weldaden, den elendigen staet sijner beminde ende weerloose kercke, ende de vasticheyt sijns verbonts, bidt om verlossinge, tot sijner eere, ende der vyanden beschaemtheyt. |
| |
| 1 EEn’ 1 onderwijsinge, 2 voor Asaph. o Godt, waerom verstoot ghy in 3 eeuwicheyt? [waerom] soude uwen 4 toorn roocken tegen de 5 schapen uwer weyde? |
| 1 Siet Psal. 32. op vers 1. |
| 2 Ofte, Asaphs, het welcke men kan verstaen van Asaph selfs, ofte sijne nakomelingen. siet Psal. 50. op vers 1. sommige meynen dat Asaph selfs door den prophetischen Geest desen Psalm gemaeckt heeft van toekomende tijden, om gebruyckt te worden, als dese swaricheden Godts volck souden overkomen. |
| 3 Ofte, voor altoos, gantslick, teenemael. Siet van het Hebr. woort, Psal. 13. op vers 2. |
| 4 Ofte, uwe neuse. Vergel. 2.Sam. 22.16. Anders is roockende toorn soo veel, als brandende toorn, gelijck Godts toorn dickwijls by vyer vergeleken wort, waer van de roock opgaet. Siet Psal. 80.5. ende Deut. 29.20. |
| 5 Siet Psal. 100.3. |
| |
| 2 Gedenckt aen uwe 6 Vergaderinge, [die] ghy van outs verworven hebt; de 7 roede uwer erffenisse, [die] ghy verlost hebt; den berch Zion, daer op ghy gewoont hebt. |
| 6 Uwe gemeente, u volck Israel. |
| 7 D. Israel, die u erfdeel is, dat ghy u selven als met roeden hebt toegemeten. alsoo Ierem. 10.16. Vergel. Deut. 32. op vers 9. ende Psal. 16.5, 6. |
| |
| 3 Heft uwe 8 voeten op, tot de 9 eeuwige verwoestingen: de vyant heeft alles in het Heylichdom 10 verdorven. |
| 8 Ofte, gangen, treden. D. haest u, treet hardt aen, om dese langduerige verwoestingen te aenschouwen, ende daer in te versien: menschelick van Godt gesproken. |
| 9 Hebr. verwoestingen der eeuwicheyt. Dat is, lanckduerige. |
| 10 Ofte, geschendt. Hebr. eygentl. quaet gemaeckt. |
| |
| 4 Uwe wederpartijders hebben in’t midden van uwe 11 vergaderplaetsen 12 gebrult: sy hebben 13 hare teeckenen tot teeckenen gestelt. |
| 11 Daermen op gesette tijden vergadert, om den Godtsdienst te verrichten, ende het woort des Heeren te hooren; als te dier tijt waren, de Tempel, ende de Synagogen, van de welcke ond. vers 8. |
| 12 Als leeuwen. |
| 13 Met hare afgodische teeckenen, ofte krijchs-banieren, hebben sy het overal vervult, tot een teecken datse meester over ons zijn. |
| |
| 5 Een yeder werter 14 bekent, 15 als een die de bijlen om hooge aenbrengt in de dichticheyt van een 16 geboomte. |
| 14 Hebr. hy wert bekent. D. een yeder vande vyanden wert bekent. D. vermaert ende beroemt, als hebbende een manlick feyt bedreven. Vergel. Prov. 31.23. ende bov. Psal. 9.17. |
| 15 D. sy hebben niet anders gehouwen ende gekerft als ofse in een bosch doende waren met hout houwen. |
| 16 Ofte, hout. want men kan ’t oock nemen van het dicht gewrochte hout-werck des heylichdoms, den sin op een uytkomende. dan soude de oversettinge aldus staen: als de bijlen om hooge, ofte, boven aen brengende, ofte, als die de bijlen om hooge aenbracht, aendreef, aenvoerde. Dat is, een yeder wert bekent, als op sulcke wijse te werck gaende, ofte, daer door, dat hy soo dede. om dat, als, ofte, gelijck, niet altoos siet op eenige gelijckheyt, maer oock somtijts op de daet ende waerheyt. Siet Nehem. 7. op vers 2. ende Genes. 27. op vers 12. |
| |
| 6 Alsoo hebben sy nu 17 der selver graveerselen t’samen met 18 houweelen ende beuck-hamers in stucken geslagen. |
| 17 D. het gegraveerde ofte gesneden werck des heylichdoms, (waer van vers 2.) daer de gemeente plach te vergaderen, op de welcke het woordeken hare, schijnt te sien. Hebr. hare openingen. siet van dit selve woort, Exod. 28.11. |
| 18 Het Hebr. woort komt van aenstooten, vallen, nedervellen, beteeckenende alsoo een instrument, waermede men yets, afscheurt, ofte aftreckt om neder te vellen, als houweelen, haken, hellebaerden. |
| |
| 7 a Sy hebben uwe heylichdommen in’t vyer 19 gesett: 20 ter aerden toe, hebben sy de wooninge uwes Naems ontheylicht. |
| a 2. Reg. 25.9. |
| 19 Hebr. gesonden. |
| 20 D. tot den gront toe, ofte, sy hebbense ontheylicht, afbrekende ende slechtende die ter aerden. |
| |
| 8 Sy hebben in haer herte geseyt; Laetse ons te samen 21 uytplunderen: sy hebben alle Godts 22 vergader-plaetsen in den lande verbrandt. |
| 21 Ofte, onderdrucken. van’t Hebr. woort komt een ander dat eene duyve beteeckent, om datse als elck mans roof is. And. hare kinderen seggen in haer herte: sy hebben alle, etc. |
| 22 Dat is, alle Synagogen ende Scholen der Propheten, daer Godts woort gelesen, ende verklaert ofte geleert wierdt. |
| |
| 9 Wy en sien onse 23 teeckenen niet; Daer en is geen 24 Prophete meer: nochte yemant by ons, die wete 25 hoe lange. |
| 23 De ordinare ende extraordinare teeckenen van Godts genadige tegenwoordicheyt ende gunste. |
| 24 Vergel. Ezech. 7. vers 26. dewyle nochtans d’autheur deses Psalms een man Godts ende Prophete geweest is, schijnt het gevoelen der gener soo vreemt niet te zijn, die meynen dat desen Psalm van Asaph ofte eenich ander Propheet van dien naem (gelijck diergelijcke prophetische voorschriften elders in Godts woort gevonden worden) gemaeckt zy, al eer dese swaricheden Godts volck zijn overgekomen, ende als de openbare Godts-dienst noch in swanck was, als afgenomen wort uyt vers 1. om Godts kercke te dienen in verscheydene volgende tijden, eensdeels in de Babylonische gevanckenisse, na dat Ezechiel heeft opgehouden te propheteren, anderdeels onder de grouwelicke Tyrannye van Antiochus, waer van sommige dit bysonderlick verstaen: dewijle de tijt der verlossinge uyt de Babylonische gevanckenisse van Ieremia uytdruckelick was gepropheteert. Sommige verstaen, dat desen Psalm (als oock diergelijcke andere) ten tijde van Antiochus gemaeckt zij, van eenen man Godts ofte Prophete, D. leeraer, die wel door ingeven des H. Geests Godts volck geleert ende desen Psalm gedicht hebbe, maer geen sulck Prophete geweest zy, als d’andere, die bysonderlick alsoo genoemt zijn, om datse Godtlicke openbaringen van toekomende dingen gehadt hebben, van welcken Malachias de laetste geweest zy. |
| 25 D. hoe lange dese elenden ende verwoestingen sullen dueren. |
| |
| 10 Hoe lange, o Godt, sal de wederpartijder smaden? sal de vyant uwen Naem 26 in eeuwicheyt lasteren? |
| 26 Dat is, altoos, steedts. siet op vers 1. |
| |
| 11 Waerom treckt ghy uwe hant, ja uwe 27 rechterhant, af? [trecktse] uyt het midden van uwen 28 boesem, 29 maeckt een eynde. |
| 27 Met de welcke ghyy ons soo krachtelick pleecht te beschutten ende te verlossen, menschelick van Godt gesproken. |
| 28 D. steltse te werck: het contrarye wort geseyt van dien, dien’t verdriet te wercken. Prov. 26.15. |
| 29 T.w. van dese verwoestingen des vyants, ende onse elenden ofte, verteert. T.w. dese vyanden. And. steecktse ten vollen uyt het midden uwes boesems. |
| |
| 12 Evenwel is Godt mijn Coninck van outs af; die verlossingen werckt in’t midden der aerden. |
| 13 b Ghy hebt door uwe sterckte de 30 zee gespleten; Ghy hebt de koppen der 31 Draken inde wateren verbroken. |
| b Exod. 14.21. etc. |
| 30 Verstaet het roode meer, ofte de Schelfzee. |
| 31 D. der trotze Oversten van Pharao. |
| |
| 14 Ghy hebt de 32 koppen des 33 Leviathans verplettert: Ghy hebt hem tot spijse gegeven 34 den volcke in dorre plaetsen. |
| 32 D. den grooten kop, die in plaets van velen is: gelijck den Elephant Behemoth. D. beesten genoemt wort, om dat het een seer groot beest is, Iob 40.10, etc. ofte, verstaet door de koppen, Pharaos overste. |
| 33 D. des grooten vreeslicken zee-gediertes, ofte, zee-draecks, waer by Pharao hier vergeleken wort, ende andere groote Tyrannen. Iesa. 27.1. Vergel. oock Ezech. 29.3, 4, 5. ende 32.2. Siet van Leviathan Iob 40.20, etc. |
| 34 Dat is, den vogelen ende wilde dieren, die de doode lichamen der verdronckene Egyptenaren, aen lant ofte aen den oever gedreven zijnde (Exod. 14.30.) hebben opgegeten. alsoo worden mieren, sprinckhanen, konijnkens, etc. een volck ende natie genoemt. Prov. 30.25, 26. Ioel 1.6. anders kanmen’t oock alsoo verstaen, dat Godt sijnen volcke der Egyptenaren roof in de woestijne tot haer onderhoudt gegeven heeft. Vergel. Deut. 31.17. ende Num. 14.9. met d’aenteeck. |
| |
| 15 c Ghy hebt eene fonteyne ende beke 35 gekloven: d ghy hebt 36 stercke 37 rivieren uytgedroocht. |
| c Exod. 17.5, 6. Num. 20.11. Psal. 105.41. Iesa. 48.21. |
| 35 Dat is, den rotzsteen gekloven, datter er eene fonteyne ende beke uyt voortquam. |
| d Iosu. 3.13, etc. |
| 36 Hebr. rivieren der sterckte. |
| 37 Als de wateren der Iordane, daer de kinderen Israels op het drooge zijn doorgegaen. hy wil seggen: ghy brengt water voort, daer’t niet en is, ende droocht het wech, daer’t is. |
| |
| 16 De dach is uwe, oock is de nacht uwe: e ghy hebt het 38 licht ende de Sonne bereydt. |
| e Gen. 1.14, etc. |
| 38 D. een licht-gevende lichaem, waer door men hier de Mane ende sterren kan verstaen, om des nachts te lichten, gelijck de Sonne by dage. siet Gen. 1. vers 16. Psal. 136.7, 8. ende vergel. Iob 31.26. alwaer door het licht, de Sonne schijnt verstaen te worden, maer de Mane uytdruckelick genoemt wort. |
| |
| 17 Ghy hebt alle de palen der aerde gestelt: somer ende winter, die hebt ghy geformeert. |
| 18 Gedenckt hier aen: 39 De vyant heeft den HEERE gesmaedt: ende een dwaes volck heeft uwen Name gelastert. |
| 39 And. de vyant heeft gesmaedt, ofte, gehoont, ô HEERE, etc. |
| |
| 19 En geeft 40 aen het wilt gedierte de 41 ziele uwer tortelduyve niet over: den hoop 42 uwer elendigen en vergeet niet 43 in eeuwicheyt. |
| 40 Ofte, desen wilden hoop. siet van ’t Hebr. woort Psal. 68. op vers 11. |
| 41 D. het leven uwer kercke; die soo machteloos ende weerloos is om desen wreeden hoop tegen te staen, als eene tortel-duyve is tegen het gewelt van wilt gedierte; behelpende haer voorts in stilte met weenen ende klagen tot Godt, ende blijvende geestelick ende inwendichlick schoon, eenvoudig, sachtmoedich, ende haren Godt getrouw. In welck aensien de gelijckenisse van Duyven dickwijls in de H. Schrift gebruyckt wort. siet bov. Psal. 55.7. ende 56.1. ende 68.14. Cant. 1.15. ende 2.14. ende 4.1. ende 5.12. ende 6.9. Iesa. 38.14. ende 59.11. Ezech. 7.16. Hos. 11.11. Mat. 10.16. |
| 42 Die u toebehooren ende om uwes naems wille lijden. Vergel. Psal. 27.34. ende 72.2. |
| 43 D. voor altoos. als bov. vers 1. |
| |
| 20 Aenschouwt het 44 verbont: want de 45 duystere plaetsen des lants zijn vol wooningen van gewelt. |
| 44 Dat ghy met Abraham ende sijn zaet gemaeckt hebt, gegrondt in den Messia. |
| 45 D. alle hoecken des lants zijn gelijck moort-kuylen, daer de vyant alle gewelt uyt bedrijft. |
| |
| 21 Laet den verdruckten niet beschaemt wederkeeren: Laet den elendigen ende nootdurftigen uwen Name prijsen. |
| 22 Staet op, o Godt, 46 twist uwe twist-sake: gedenckt der 47 smaetheyt, [die] u vanden dwasen [wedervaert] den gantschen dach. |
| 46 Siet Psal. 35.1. |
| 47 Hebr. uwer smaetheyt van eenen dwases. |
| |
| 23 Vergeet niet 48 des geroeps uwer wederpartijders; het getier der gener die tegen u opstaen 49 klimt geduerichlick op. |
| 48 Hebr. der stemme. |
| 49 D. neemt steets toe. Vergel. 1.Reg. 22.35. ofte, klimt op nae den Hemel tot u. Als Ion. 1.2. |
