Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Davids laetste bevel aen de Vorsten, vers 1, etc. Ende aen Salomo, aengaende het onderhouden aller geboden Godes, ende by namen der opbouwinge des Tempels, 9. Hy geeft Salomo een voor-beelt van ’t gantsche gebouw, mitsgaders aller vaten daer toe gehoorende, 14. Corte wederhalinge der vermaninge Davids aen Salomo, 20. |
| |
| 1 1 DOe vergaderde David te Ierusalem alle Overste van Israël, de Overste der stammen, ende 2 de Overste der verdeelingen den Coninck dienende, ende de Overste der duysenden, ende d’Overste der honderden, ende de Overste van alle have, ende vee des Conincks, ende 3 sijner sonen, met 4 de Kamerlingen ende de helden, ja allen kloecken helt. |
| 1 Hier keert de schrijver deses boecx wederom tot de Historie die hy begonnen hadde, bov. cap. 22. |
| 2 Van de welcke siet oock bov. 27.1, etc. |
| 3 And. sijne sonen. |
| 4 Siet de aenteeck. op Genes. 31. vers 36. |
| |
| 2 Ende de Coninck David 5 stont op sijne voeten, ende hy seyde, Hoort my mijne broeders, ende mijn volck, Ick hadde in mijn herte 6 een huys der ruste voor de Arke des verbonts des HEEREN te bouwen, ende voor den 7 voet-banck der voeten onses Godts, ende ick hebbe gereetschap gemaeckt om te bouwen. |
| 5 Met dit opstaen gaf hy te kennen de eere die hy den woorde Godes toedroech, ’twelck hy van Godt ontfangen hadde, ende der vergaderinge wilde voor-dragen. Vergel. Iud. 3.20. |
| 6 T.w. den Tempel, in welcken de Arke sekerlick mochte rusten, sonder voortaen van d’eene plaetse tot d’andere te moeten verdragen worden, gelijck voor desen dickwijs geschiet was. Siet 2.Sam. 7.1. |
| 7 Aldus wort de Arke des verbonts genoemt, ten aensien dat de Heere daer op tusschen de Cherubim sat, 2.Sam. 6.2. ende antwoorde gaf. |
| |
| 3 a Maer Godt heeft tot my geseyt, Ghy en sult mijnen Name geen huys bouwen: want ghy zijt een krijchs-man, ende ghy hebt 8 veel bloets vergoten. |
| a 2.Sam. 7.5. 1.Reg. 5.3. 1.Chron. 22.8. |
| 8 Hebr. bloeden. |
| |
| 4 Nu heeft my de HEERE de Godt Israëls verkoren uyt mijnes vaders gantsche huys, dat ick tot Coninck over Israël wesen soude 9 in eeuwicheyt, want hy heeft 10 Iuda tot eenen Voorganger verkoren, ende mijnes vaders huys in het huys Iuda: ende onder de sonen mijnes vaders heeft hy een welgevallen aen my gehadt, b dat hy my ten Coninck maeckte over gantsch Israël. |
| 9 D. mijn leven lanck, want dat is de eeuwe der menschen. Doch ten aensien onses Heeren Iesu Christi des soons Davids, is het een eeuwich blijvende Coninckrijcke, dat nimmermeer eynden en sal, Luc. 1.33. Siet 2.Sam. 7.13. |
| 10 D. de stamme Iuda. Siet Genes. 49.8. ende 1.Chro. 5.2. |
| b 1.Sam. 16.12. |
| |
| 5 Ende uyt alle mijne sonen (want de HEERE heeft my veel sonen gegeven) so heeft hy mijnen sone Salomo vercoren, dat hy sitten soude op den stoel des Coninckrijcks des HEEREN over Israël. |
| 6 Ende c hy heeft tot my geseyt, Uw’ sone Salomo, die sal mijn huys, ende mijne voor-hoven bouwen: want ick hebbe hem my uytverkoren tot eenen sone, ende d ick sal hem tot eenen vader zijn. |
| c 2.Sam. 7.13. 2.Chron. 1.9. |
| d 2.Sam. 7.14. |
| |
| 7 Ende ick sal sijn Coninckrijcke bevestigen tot 11 in eeuwicheyt: Indien hy sterck wesen sal om mijne geboden ende mijne rechten te doen, 12 gelijck te desen dage. |
| 11 Siet vers 4. |
| 12 Dat is, gelijck hy tot op desen dach onderwesen is, ende tot noch toe, achtervolgens de goede onderwijsinge, sich bevlijticht heeft wel te doen, met het onderhouden van mijne geboden. |
| |
| 8 Nu dan, voor de oogen des gantschen Israels, de gemeynte des HEEREN, ende voor de ooren onses Godts, 13 houdet ende soecket alle de geboden des HEEREN uwes Godts: op dat ghy lieden dat goede lant erffelick besittet, ende uwen kinderen na u tot in eeuwicheyt doet erven. |
| 13 Voor, soeckt ende onderhoudt, D. beneersticht u te soecken ende t’onderhouden. |
| |
| 9 Ende ghy, mijn sone Salomo, kent 14 den Godt uwes vaders, ende dient hem met een volkomen herte, ende met eene willige ziele: want e de HEERE door-soeckt alle herten, ende hy verstaet 15 al het gedichtsel der gedachten: indien ghy hem soeckt, hy sal van u gevonden worden: maer indien ghy hem verlaett, hy sal u tot in eeuwicheyt verstooten. |
| 14 D. Dien Godt, die een wel-gevallen aen my gehadt heeft (als vers 4) ende dien ick getrouwelick gedient hebbe. |
| e 1.Sam. 16.7. ond. 29.17. Psal. 7.10 Ierem. 11.20. ende 17.10. ende 20.12. Apocal. 2.23. |
| 15 D. Al wat de menschen dencken of versieren. |
| |
| 10 Siet nu toe, want de HEERE heeft u verkoren, dat ghy een huys ten Heylichdom bouwet, weest sterck, 16 ende doet het. |
| 16 D. volmaeckt het, brengt het ten eynde. |
| |
| 11 Ende David gaf sijnen sone Salomo een 17 voorbeelt des voorhuyses, met sijne behuysingen, ende sijne schat-kameren, ende sijne opper-salen, ende sijne binnen-kameren, ende van het huys 18 des versoen-decksels, |
| 17 Vergel. Exod. 25. op vers 40. |
| 18 Dit was het decksel dat op de Arke des verbondts lach, daer op de Cherubim stonden, ende was als de throon, ofte sit-stoel Godes. Doch door het versoen-decksel verstaet hy de Arke des verbondts selve, die in het alder-heylichste des Tempels moste gestelt worden. |
| |
| 12 Ende een voor-beelt van alles dat 19 by hem 20 door den Geest was, [namelick] van de voorhoven des Huyses des HEEREN, ende van alle kameren rontom: 21 tot de schatten des Huyses Godes, ende tot de schatten der heylige dingen, |
| 19 D. in sijn gemoet. |
| 20 Verst. door den H. Geest, die David heeft geopenbaert hoe alle dese dingen mosten gemaeckt wesen in den Tempel, vers 19. Gelijck eertijts Godt Mosi oock geopenbaert heeft het voor-beelt des Tabernakels, ende alles wat hy meer moste maken, ende heeft hem sulcks op den berch vertoont, ende verklaert. Siet Exod. 31.3. |
| 21 T.w. om de schatten daer in te bewaren. And. van de schatten, verstaende een voor-beelt van de plaetsen daer in de schatten des huyses souden bewaert worden, ofte de schatten selve. |
| |
| 13 Ende 22 van de verdeylingen der Priesteren ende der Leviten, ende van alle werck des dienstes van het Huys des HEEREN, ende van alle vaten des dienstes van het Huys des HEEREN. |
| 22 Siet van dese verdeylingen boven in de capitt. 24. 25. ende 26. |
| |
| 14 23 Het gout [gaf hy] nae’t goutgewichte, tot alle vaten 24 van elcken dienst: [oock silver] tot alle silveren vaten by gewichte, tot alle de vaten 24 van elcken dienst. |
| 23 De goudene vaten ende gereetschap wierden gebruyckt in den Tempel ter plaetse die het heylige genaemt wert: maer de silveren vaten ofte gereetschap inden voorhof der Priesteren. And. Van gout nae’t gout gewichte. Verstaende, dat hier vervolcht wort het voor-beelt van alles. |
| 24 . 24 Hebr. des dienstes, ende des dienstes. D. soo wel des dienstes die men in ’t heylige dede, als diemen in den voor-hof dede. |
| |
| 15 Ende ’t gewichte tot de goudene Candelaers, ende hare goudene Lampen, nae ’tgewichte 25 eenes yegelicken Candelaers, ende sijner Lampen: oock tot de silveren Candelaers nae ’t gewichte eenes Candelaers ende sijner Lampen, nae den dienst eenes yegelicken Candelaers. |
| 25 Hebr. des Candelaers, des Candelaers. Ende alsoo hier ond. |
| |
| 16 Oock [gaf hy] ’tgout nae ’tgewichte 26 tot de Tafelen der toerichtinge, 27 tot elcke tafel: ende ’tsilver tot de silveren Tafelen. |
| 26 T.w. op de welcke de toon-brooden in ordre zijn gestelt geworden, nae ’t bevel godes door Mosen gegeven. |
| 27 Hebr. tot tafel ende tafel. |
| |
| 17 Ende louter gout tot de krauwelen, ende tot 28 de spreng-beckens, ende tot de schotelen: ende tot goudene bekers, ’tgewichte 29 tot elcken beker: desgelijcx tot silveren bekers, tot elcken beker ’tgewichte. |
| 28 In de welcke men het bloet der offer-handen ontfing, ende daer mede men den Altaer in de offer-handen besprengde, Siet Exod. 24.6. |
| 29 Hebr. tot beker ende beker. |
| |
| 18 Ende tot den reuck-altaer geloutert gout in gewichte: ende gout tot het voor-beelt 30 des wagens [te weten] der Cherubim, die [de vleugels] souden uytbreyden, ende de Arke des verbonts des HEEREN overdecken. |
| 30 Aldus noemt hy de Cherubim, om dat de Heere met besondere teeckenen sijner tegenwoordicheyt wort geseyt te sitten tusschen de Cherubim; Siet 1.Sam. 4.4. ende sy worden geseyt sijnen wagen te zijn. Siet Psal. 18.11. Ezech. 1.24, 25, 26. ende 10.13, 16. |
| |
| 19 Dit alles 31 heeftmen my [seyde David] 32 by geschrifte te verstaen gegeven van de hant des HEEREN, [te weten] alle de wercken deses voor-beelts. |
| 31 Ofte: heeft hy (T.w. de Heere) te verstaen gegeven, etc. |
| 32 So en heeft dan David hier in niet gehandelt uyt volkomene Conincklicke macht, ordonnerende den Godtsdienst nae sijn eygen goet-duncken: maer hy heeft dit gedaen als een prophete Godts, 2.Chron. 8.14 door de ingevinge des H. Geestes, als hier vers 12. ende oock door Gad ende Nathan. 2.Chro. 29.25. Aldus heeft oock Godt de Heere Mose een voor-beelt, ofte patroon aengewesen van alles dat hy maken soude, Exod. 25.40. ende 26.30. ende Hebr. 8.5. |
| |
| 20 Ende David seyde tot sijnen sone Salomo, f Weest sterck, ende hebt goeden moet, ende doet het, en vreest niet noch en weest niet verslagen: want de HEERE Godt, mijn Godt, sal met u zijn, hy en sal u niet begeven, noch hy en sal u niet verlaten, tot dat ghy al het werck ten dienste des Huyses des HEEREN sult volbracht hebben. |
| f Deut. 31.7, 8. Ios. 1.7. |
| |
| 21 Ende siet, daer zijn de verdeylingen der Priesteren ende der Leviten tot allen dienste des Huyses Godes: ende by u zijn tot allen wercke allerley vrywillige, met wijsheyt tot allen dienste, oock de Vorsten, ende ’tgantsche volck, [bereydt] tot alle uwe 33 bevelen. |
| 33 Of woorden, of wercken. |
