Daniël 2 – Statenvertaling

Op deze pagina kunt u de Statenvertaling met kanttekeningen online raadplegen in de editie van de GBS (Gereformeerde Bijbelstichting).

Hoofdstuk:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Inleiding Bijbelboek

Weergave:

Met kanttekeningen Parallel Zonder kanttekeningen Alleen Bijbeltekst

Daniël 2

Dit hoofdstuk voorgelezen (m):

De koning Nebukadnezar droomt een droom, denwelken hij vergeten hebbende, begeert denzelven van de wijzen der Chaldeeën te weten, vs. 1, enz. Zij dit niet kunnende doen, worden ter dood verwezen, 12. De droom wordt Daniël in een gezicht geopenbaard, nadat hij en zijn metgezellen God den Heere ijverig gebeden hadden, 17. Waarvoor zij God danken, 23. En Daniël openbaart den koning den droom, mitsgaders deszelfs uitlegging, 25. Daarom wordt Daniël van den koning verhoogd, 46.
De droom van Nebukadnézar
1 IN¹ het tweede jaar nu ²des koninkrijks van Nebukadnézar droomde Nebukadnézar ³dromen; daarvan werd zijn geest ⁴verslagen en zijn slaap ⁵werd in hem gebroken.
	1 Dit is niet te verstaan van het tweede jaar in hetwelk Nebukadnezar heeft begonnen te regeren, want Daniël wordt hier met de wijzen te Babel gezocht om gedood te worden, onder dewelke hij niet is gerekend geworden, dan nadat hij drie jaar in het hof van Nebukadnezar was opgevoed en in het schrift der Chaldeeën onderwezen geweest. Men kan dit verstaan van het tweede jaar der absolute regering van Nebukadnezar, zijn vader dood zijnde, en hij nu alleen regerende over de gehele monarchie van Babylonië, nadat hij victorieus uit Egypte en het Joodse land was wedergekomen, en nu in vrede over dezelve regeerde.
	2 Niet des rijks van Cyrus, maar van Nebukadnezar; want dit wordt hier alleen tot onderscheid bijgevoegd, dewijl van den koning Cyrus in het laatste vers van het voorgaande hoofdstuk was gewag gemaakt, dat niemand mene dat deze historie voorgevallen is in Cyrus’ rijk.
	3 Aldus spreekt de profeet, omdat ofschoon het maar één droom geweest is, zo worden er in denzelven vele delen of stukken verhaald, als vers 31, enz., te zien is. Anders: dromen, dat is, een bijzonderen en voortreffelijken droom.
	vers 31 Gij, o koning, zaagt, en zie, er was een groot beeld (dit beeld was treffelijk en deszelfs glans was uitnemend), staande tegen u over; en zijn gedaante was schrikkelijk.
	4 Hieruit heeft de koning vernomen en kunnen oordelen, dat het een extraordinaire droom was, dien God hem had ingegeven, als van Jozef, Gen. 37, den schenker en bakker, Gen. 40:6, Farao, Gen. 41, Abimelech, Gen. 20:3, Laban, Gen. 31. Zie de aant. Gen. 40 op vers 6, en zie van het Hebreeuwse woord Richt. 13 op vers 25. Vgl. Gen. 41:8.
	Genesis 37 EN Jakob woonde in het land der vreemdelingschappen zijns vaders, in het land Kanaän. Gen. 40:6 En Jozef kwam des morgens tot hen, en hij zag hen aan, en zie, zij waren ontsteld. Genesis 41 EN het geschiedde ten einde van twee volle jaren, dat Farao droomde, en zie, hij stond aan de rivier. Gen. 20:3 Maar God kwam tot Abimélech in een droom des nachts, en Hij zeide tot hem: Zie, gij zijt dood om der vrouwe wil, die gij weggenomen hebt; want zij is met een man getrouwd. Genesis 31 TOEN hoorde hij de woorden der zonen van Laban, zeggende: Jakob heeft genomen alles wat van onzen vader was; en van hetgeen dat van onzen vader was, heeft hij al deze heerlijkheid gemaakt. Gen. 40:6 (kt.) En Jozef kwam des morgens tot hen, en hij zag hen aan, en zie, zij waren ontsteld. Richt. 13:25 (kt.) En de Geest des HEEREN begon hem bijwijlen te drijven in het leger van Dan, tussen Zora en tussen Estháol. Gen. 41:8 En het geschiedde in den morgenstond, dat zijn geest verslagen was, en hij zond heen en riep al de tovenaars van Egypte en al de wijzen die daarin waren; en Farao vertelde hun zijn droom, maar er was niemand die ze Farao uitlegde.
	5 Of: als zijn slaap in hem was, dat is, toen hij nog sliep.

2 Toen ⁶zeide de koning dat men roepen zou ⁷de tovenaars en de sterrenkijkers en de ⁸guichelaars en ⁹de Chaldeeën, om den koning zijn dromen ¹⁰te kennen te geven; zij nu kwamen en stonden voor het aangezicht des konings.
	6 Dat is, gebood, als Dan. 1:3.
	Dan. 1:3 En de koning zeide tot Aspenaz, den overste zijner kamerlingen, dat hij voorbrengen zou enigen uit de kinderen Israëls, te weten uit het koninklijk zaad en uit de prinsen;
	7 Zie Gen. 41, de aant. op vers 8.
	Gen. 41:8 (kt.) En het geschiedde in den morgenstond, dat zijn geest verslagen was, en hij zond heen en riep al de tovenaars van Egypte en al de wijzen die daarin waren; en Farao vertelde hun zijn droom, maar er was niemand die ze Farao uitlegde.
	8 Zie Ex. 7 op vers 11.
	Ex. 7:11 (kt.) Farao nu riep ook de wijzen en de guichelaars; en de Egyptische tovenaars deden ook alzo met hun bezweringen.
	9 Dit was in die tijden een erenaam, alsof zij al de wijsheid en wetenschap alleen gehad hadden, en dat in andere landen of mensen geen wijsheid ware te vinden geweest.
	10 Versta hierbij: en daarna uit te leggen, vers 5.
	vers 5 De koning antwoordde en zeide tot de Chaldeeën: De zaak is mij ontgaan; indien gij mij den droom en zijn uitlegging niet bekendmaakt, gij zult in stukken gehouwen worden, en uw huizen zullen tot een drekhoop gemaakt worden.

3 En de koning zeide tot hen: Ik heb een droom gedroomd; en mijn geest is ontsteld, ¹¹om dien droom te weten.
	11 Dit is een kortafgebroken rede in verbaasdheid gesproken, die op deze of diergelijke wijze kan vol gemaakt worden: en ik ben begerig om dien droom te weten.

4 Toen spraken ¹²de Chaldeeën tot den koning ¹³in het Syrisch: ¹⁴O koning, leef in ¹⁵eeuwigheid; zeg ¹⁶uw knechten den droom, ¹⁷zo zullen wij de uitlegging te kennen geven.
	12 Onder dezen naam moet men hier verstaan al die soorten van tovenaars, waarvan vers 2 gesproken is.
	vers 2 Toen zeide de koning dat men roepen zou de tovenaars en de sterrenkijkers en de guichelaars en de Chaldeeën, om den koning zijn dromen te kennen te geven; zij nu kwamen en stonden voor het aangezicht des konings.
	13 Hebr. in het Aramees. Want Aram is Syrië. Zie 2 Sam. 8, de aant. op vers 5. De Syrische spraak was ook de spraak der Chaldeeën en der Babyloniërs, en zij was in die tijden zeer gemeen in al de oosterse landen.
	2 Sam. 8:5 (kt.) En de Syriërs van Damascus kwamen om Hadad-ézer, den koning van Zoba, te helpen; maar David sloeg van de Syriërs twee en twintig duizend man.
	14 Van hier af tot het einde van het 7de hoofdstuk is de tekst Chaldeeuws of Babylonisch.
	15 Dat is, lang en gelukkiglijk. Vgl. 1 Kon. 1:31, met de aant. Hebr. in eeuwigheden.
	1 Kon. 1:31 Toen neigde zich Bathséba met het aangezicht ter aarde en boog zich neder voor den koning, en zeide: Mijn heer de koning David leve in eeuwigheid.
	16 Dat is, ons, die uw knechten zijn.
	17 Dit is al te stout een beloftenis, te beloven de uitlegging van een droom, eer zij denzelven gehoord hadden.

5 De koning antwoordde en zeide tot de Chaldeeën: ¹⁸De zaak is mij ontgaan; indien gij mij den droom en zijn uitlegging niet bekendmaakt, ^a¹⁹gij zult in stukken gehouwen worden, en uw huizen zullen tot een ²⁰drekhoop gemaakt worden.
	18 Dat is, ik ben vergeten wat ik gedroomd heb, als vers 8. Anders: Daar gaat een bevel van mij uit, te weten hetgeen dat hier volgt, tenzij dat gij, enz., en alzo vers 8.
	vers 8 De koning antwoordde en zeide: Ik weet vastelijk dat gijlieden den tijd uitkoopt, dewijl gij ziet dat de zaak mij ontgaan is. vers 8 De koning antwoordde en zeide: Ik weet vastelijk dat gijlieden den tijd uitkoopt, dewijl gij ziet dat de zaak mij ontgaan is.
	a Dan. 3:29.
	Dan. 3:29 Daarom wordt van mij een bevel gegeven, dat alle volk, natie en tong, die lastering spreekt tegen den God van Sadrach, Mesach en Abed-nego, in stukken gehouwen worde en zijn huis tot een drekhoop gesteld worde; want er is geen andere god die alzo verlossen kan.
	19 Chald. *gij zult tot* stukken gemaakt worden**, dat is, gij zult in stukken gekapt of gehouwen worden. Dit was in zichzelven een gans onrechtvaardige begeerte, en zulk een dreigement gans tiranniek; want wat mens is er, die den droom van een ander mens kan weten? Nochtans, dewijl deze sterrenkijkers zich beroemden uit den loop des hemels verborgen dingen, ook toekomende, te kunnen weten en voorzeggen, zo eist de koning hier niets meer van hen, dan zij zelven snoefden te kunnen doen, God deze zaak alzo door Zijn voorzienigheid stierende, opdat de ijdelheid van hun hoge beroeming zou openbaar worden.
	20 Of: mesthoop, privaat. Alzo Ezra 6:11. Dan. 3:29.
	Ezra 6:11 Voorts wordt bevel van mij gegeven, dat al dengene die dit woord zal veranderen, een hout uit zijn huis zal gerukt en opgericht worden, waaraan hij zal worden opgehangen; en zijn huis zal deswege tot een drekhoop gemaakt worden. Dan. 3:29 Daarom wordt van mij een bevel gegeven, dat alle volk, natie en tong, die lastering spreekt tegen den God van Sadrach, Mesach en Abed-nego, in stukken gehouwen worde en zijn huis tot een drekhoop gesteld worde; want er is geen andere god die alzo verlossen kan.

6 Maar indien gijlieden den droom en zijn uitlegging te kennen geeft, zo zult gij geschenken en ²¹gaven en ²²grote eer van mij ontvangen; daarom, geeft mij den droom en zijn uitlegging te kennen.
	21 Het Chaldeeuwse woord betekent een overvloedige of overdadige verering, als men geen geld spaart. Hieruit blijkt hoe groot des konings begeerte was om dezen droom te weten.
	22 Of: veel heerlijkheid, te weten verhoging van gages, privileges, vrijheden, vereringen.

7 Zij antwoordden ten tweeden male en zeiden: De koning zegge zijn knechten den droom, dan zullen wij de uitlegging te kennen geven.
8 De koning antwoordde en zeide: Ik weet ²³vastelijk dat gijlieden ²⁴den tijd uitkoopt, dewijl gij ziet dat ²⁵de zaak mij ontgaan is.
	23 Chald. uit vaste, dat is, zekerlijk, voorzeker.
	24 Dat is, uitstel zoekt, tijd zoekt te winnen en mijn begeerte uit te stellen zolang als het ulieden goeddunken zal.
	25 Chald. het woord. Zie de aant. op vers 5.
	vers 5 (kt.) De koning antwoordde en zeide tot de Chaldeeën: De zaak is mij ontgaan; indien gij mij den droom en zijn uitlegging niet bekendmaakt, gij zult in stukken gehouwen worden, en uw huizen zullen tot een drekhoop gemaakt worden.

9 Indien gijlieden mij ²⁶dien droom niet te kennen geeft, ulieder ²⁷vonnis is enerlei; daarom hebt gij een leugenachtig en verdicht woord voor mij te zeggen bereid, ²⁸totdat de tijd verandere. Daarom, zegt mij den droom, dan zal ik weten dat gij mij deszelfs uitlegging zult te kennen geven.
	26 Versta hierbij: met zijn uitlegging.
	27 Chald. wet. Vgl. Esth. 4:11. Alsof de koning zeide: Gij weet wel wat vonnis er alrede over ulieden uitgesproken is, te weten dat gij zult in stukken gehouwen worden, vers 5, daarom hebt gij, enz.
	Esth. 4:11 Alle knechten des konings en het volk der landschappen des konings weten wel, dat al wie tot den koning ingaat in het binnenste voorhof, die niet geroepen is, hij zij man of vrouw, zijn enig vonnis zij dat men hem dode, tenzij dat de koning den gouden scepter hem toereike, opdat hij levend blijve; ik nu ben deze dertig dagen niet geroepen om tot den koning in te komen. vers 5 De koning antwoordde en zeide tot de Chaldeeën: De zaak is mij ontgaan; indien gij mij den droom en zijn uitlegging niet bekendmaakt, gij zult in stukken gehouwen worden, en uw huizen zullen tot een drekhoop gemaakt worden.
	28 Dat is, totdat ik met langheid van tijd vergeet ulieden aan te porren; en gij middelerwijl ontkomen moogt.

10 De Chaldeeën antwoordden ²⁹voor den koning en zeiden: ³⁰Er is geen mens ³¹op den aardbodem, die des konings ³²woord zou kunnen te kennen geven; daarom is er geen koning, ³³grote of heerser, die zulk een zaak begeerd heeft van enigen tovenaar of sterrenkijker of Chaldeeër.
	29 Dat is, in de tegenwoordigheid des konings, of voor het aangezicht des konings, als vers 11.
	vers 11 Want de zaak die de koning begeert, is te zwaar; en er is niemand anders die dezelve voor den koning te kennen kan geven, dan de goden welker woning bij het vlees niet is.
	30 Zij brengen drie redenen van excuses bij: I. dat het den mens onmogelijk is; II. dat nooit een koning zulks geëist heeft; III. dat het alleen den goden toekomt te weten hetgeen dat de koning van hen begeerde te weten.
	31 Chald. op het droge, als Gen. 1:10.
	Gen. 1:10 En God noemde het droge aarde, en de vergadering der wateren noemde Hij zeeën. En God zag dat het goed was.
	32 Dat is, hetgeen dat de koning begeert te weten.
	33 Het Chaldeeuwse woord betekent een die groot is in macht of eer of enige andere zaak.

11 Want de zaak die de koning begeert, ³⁴is te zwaar; en er is niemand anders die dezelve voor den koning te kennen kan geven, dan ³⁵de goden welker woning ³⁶bij het vlees niet is.
	34 Chald. is te dierbaar, te kostelijk, dat is, zij wordt onder de mensen niet gevonden.
	35 Dit is gesproken naar de wijze der heidenen, die vele goden hadden.
	36 Dat is, bij de mensen, die met vlees en bloed bekleed zijn.

12 ³⁷Daarom werd de koning toornig en zeer verbolgen, en ³⁸zeide dat men al de wijzen te Babel zou ombrengen.
	37 Eensdeels, omdat zij des konings begeerte niet konden voldoen; anderdeels, omdat zij den koning genoegzaam van tirannie beschuldigden, omdat hij zulke onmogelijke, ongehoorde, ja, Goddelijke dingen van hen wilde weten.
	38 Dat is, gebood.

13 Die ³⁹wet dan ging uit, en ⁴⁰de wijzen werden gedood; ⁴¹men zocht ook Daniël en zijn metgezellen, om gedood te worden.
	39 Vonnis, oordeel, sententie.
	40 Enigen der wijzen. Daniël heeft verhinderd dat zij allen zijn gedood geworden, maar de sententie was aan enigen al ter executie gebracht eer Daniël tevoorschijn kwam.
	41 Hieruit is af te leiden, dat Daniël en zijn metgezellen niet zijn geweest in het gezelschap der Chaldeeuwse tovenaars, toen zij voor den koning kwamen.

14 ⁴²Toen bracht Daniël een raad en oordeel in aan Arioch, ⁴³den overste der trawanten des konings, die uitgetogen was om de wijzen van Babel te doden.
	42 Anders: Toen antwoordde Daniël aan Arioch met raad en wijsheid. Anders: Toen schortte Daniël het besluit en de commissie, welke aan Arioch gegeven was. Anders: Toen antwoordde Daniël een raad en voorzichtigheid, dat is, een voorzichtigen raad.
	43 Zie Gen. 37, de aant. op vers 36.
	Gen. 37:36 (kt.) En de Medanieten verkochten hem in Egypte, aan Pótifar, Farao’s hoveling, overste der trawanten.

15 ⁴⁴Hij antwoordde en zeide tot Arioch, ⁴⁵den bevelhebber des konings: ⁴⁶Waarom zou de wet van des konings wege zo verhaast worden? ⁴⁷Toen gaf Arioch aan Daniël de zaak te kennen.
	44 Dat is, hij sprak, of hij hief zijn rede op. Aldus wordt het woord antwoorden dikwijls genomen. Zie Richt. 18 op vers 14.
	Richt. 18:14 (kt.) Toen antwoordden de vijf mannen die gegaan waren om het land van Laïs te verspieden, en zeiden tot hun broederen: Weet gijlieden ook, dat in die huizen een efod is en terafim en een gesneden en een gegoten beeld? Zo weet nu wat u te doen zij.
	45 Chald. heerser. Hetwelk hier zoveel is als een geweldhebber of overste van des konings garde, als vers 10.
	vers 10 De Chaldeeën antwoordden voor den koning en zeiden: Er is geen mens op den aardbodem, die des konings woord zou kunnen te kennen geven; daarom is er geen koning, grote of heerser, die zulk een zaak begeerd heeft van enigen tovenaar of sterrenkijker of Chaldeeër.
	46 Dat is, wat reden is er, dat men dus haastelijk met het doden der wijzen voortvaart? En zou het uitvoeren dezer sententie niet nog wat kunnen of mogen opgeschort worden? Chald. Waarom haast deze wet of sententie van het aangezicht des konings?
	47 Hieruit blijkt dat Daniël niet is ontboden geweest met de tovenaars, enz. De Heere heeft niet gewild, dat Zijn dienaars onder des duivels dienaars gemengd of gerekend zouden worden, tot verkleining of verdonkering van de eer Zijner heilige Majesteit.

16 ⁴⁸En Daniël ging in en verzocht van den koning, dat hij hem een bestemden tijd wilde geven dat hij den koning de uitlegging te kennen gave.
	48 Versta dit alzo, dat Daniël in het paleis des konings gegaan is, en door een van de voornaamste hovelingen verzocht heeft, dat hem een zekere tijd mocht gesteld worden om den koning den droom en deszelfs uitlegging te kennen te geven, maar zelf is hij voor die maal tot den koning niet ingegaan en heeft hem niet gesproken; want vers 25 staat, dat Daniël door Arioch tot den koning is gebracht.
	vers 25 Toen bracht Arioch met haast Daniël in voor den koning, en hij sprak alzo tot hem: Ik heb een man van de gevankelijk weggevoerden van Juda gevonden, die den koning de uitlegging zal bekendmaken.

17 Toen ging Daniël naar zijn huis, en ⁴⁹hij gaf de zaak aan zijn metgezellen Hanánja, Mísaël en Azárja te kennen;
	49 Te weten te dien einde, opdat zij met hem God zouden bidden, dat Hij hem den droom en deszelfs uitlegging zou willen openbaren. Zie vss. 23, 30. Ofschoon Daniël zijn metgezellen in wijsheid en verstand ver te boven ging, zo veracht hij hen nochtans niet, maar hij verzoekt dat zij hun gebeden tot de zijne zouden willen voegen; gelijk Paulus ook gedaan heeft, Rom. 15:30. 2 Kor. 1:11. Filipp. 1:19.
	vers 23 Ik dank en ik loof U, o God mijner vaderen, omdat Gij mij wijsheid en kracht gegeven hebt, en mij nu bekendgemaakt hebt wat wij van U verzocht hebben, want Gij hebt ons des konings zaak bekendgemaakt. vers 30 Mij nu, mij is de verborgenheid geopenbaard, niet door de wijsheid die in mij zij boven alle levenden, maar daarom opdat men den koning de uitlegging zou bekendmaken, en opdat gij uws harten gedachten zoudt weten. Rom. 15:30 En ik bid u, broeders, door onzen Heere Jezus Christus en door de liefde des Geestes, dat gij met mij strijdt in de gebeden tot God voor mij; 2 Kor. 1:11 Alzo gijlieden ook medearbeidt voor ons door het gebed, opdat over de gave, door vele personen aan ons teweeggebracht, ook voor ons dankzegging door velen gedaan worde. Filipp. 1:19 Want ik weet dat dit mij ter zaligheid gedijen zal, door uw gebed en toebrenging des Geestes van Jezus Christus;

18 Opdat zij ⁵⁰van den God des hemels ⁵¹barmhartigheden verzochten over deze verborgenheid, dat Daniël en zijn metgezellen met de overige wijzen van Babel niet omkwamen.
	50 Chald. van het aangezicht van den God des hemels.
	51 Alhoewel deze mannen zo uitnemend waren in godzaligheid, zo wenden zij geen verdiensten voor, om welker wil zij de openbaring van deze verborgenheden zouden verdienen.

19 Toen werd aan Daniël ⁵²in een nachtgezicht de verborgenheid geopenbaard; toen ⁵³loofde Daniël den God des hemels.
	52 In den slaap, of wakker zijnde.
	53 Hebr. zegende, als Gen. 14:20, en elders.
	Gen. 14:20 En gezegend zij de allerhoogste God, Die uw vijanden in uw hand geleverd heeft. En hij gaf hem de tiende van alles.

20 Daniël ⁵⁴antwoordde en zeide: ⁵⁵De Naam Gods zij geloofd van eeuwigheid tot in eeuwigheid, want ⁵⁶Zijne is de wijsheid en de kracht.
	54 Zie op vers 15.
	vers 15 (kt.) Hij antwoordde en zeide tot Arioch, den bevelhebber des konings: Waarom zou de wet van des konings wege zo verhaast worden? Toen gaf Arioch aan Daniël de zaak te kennen.
	55 Dat is, God de Heere, als Ps. 7:18; 113:2; 115:18; 116:4.
	Ps. 7:18 Ik zal den HEERE loven naar Zijn gerechtigheid, en den Naam des HEEREN, des Allerhoogsten, psalmzingen. Ps. 113:2 De Naam des HEEREN zij geprezen, van nu aan tot in der eeuwigheid. Ps. 115:18 Maar wij zullen den HEERE loven van nu aan tot in der eeuwigheid. Hallelujah. Ps. 116:4 Maar ik riep den Naam des HEEREN aan, zeggende: Och HEERE, bevrijd mijn ziel.
	56 Zodat Zijn voornemen op generlei wijze kan tegengestaan of belet worden.

21 Want ⁵⁷Hij verandert de tijden en stonden, Hij ⁵⁸zet de koningen af en Hij ⁵⁹bevestigt de koningen; Hij geeft den wijzen wijsheid, en wetenschap dengenen ⁶⁰die verstand hebben;
	57 Dat is, Hij ordineert, stiert en regeert al de zaken die in de wereld geschieden, naar Zijn believen en Goddelijke almacht. Zodat alle ding, persoon en wat het wezen mag, zijn zekeren bestemden tijd van God verordineerd is, wanneer, hoe, door wien, dit of dat onfeilbaarlijk geschieden zal, ofschoon het alle mensen en duivelen zochten te verhinderen. Vgl. Pred. 3:1.
	Pred. 3:1 ALLES heeft een bestemden tijd, en alle voornemen onder den hemel heeft zijn tijd.
	58 Of: verzet. Chald. die de koningen overzet, te weten van een hogen tot een nederigen staat, ja, ook van het leven in het graf. Anders: Hij doet hen voorbijgaan, Hij neemt hen weg. Zie de voorbeelden van Nebukadnezar en Belsazar in dit boek, en vergelijk met deze plaats Job 12 op vers 18.
	Job 12:18 (kt.) Den band der koningen maakt Hij los, en Hij bindt den gordel aan hun lendenen.
	59 Of: zet in, te weten in hun koninklijke waardigheid. Zie Job 34 op vers 24. Ps. 75 op vers 7.
	Job 34:24 (kt.) Hij vermorzelt de geweldigen dat men het niet doorzoeken kan, en stelt anderen in hun plaats. Ps. 75:7 (kt.) Want het verhogen komt niet uit het oosten, noch uit het westen, noch uit de woestijn;
	60 Chald. die verstand kennen of weten. Zie Jak. 1:5, 17.
	Jak. 1:5 En indien iemand van u wijsheid ontbreekt, dat hij ze van God begere, Die een iegelijk mildelijk geeft, en niet verwijt; en zij zal hem gegeven worden. Jak. 1:17 Alle goede gave en alle volmaakte gift is van boven, van den Vader der lichten afkomende, bij Welken geen verandering is of schaduw van omkering.

22 Hij ^bopenbaart ⁶¹diepe en verborgen dingen; ⁶²Hij weet wat in het duister is, want ⁶³het licht woont bij Hem.
	b Job 32:8.
	Job 32:8 Zekerlijk, de Geest, Die in den mens is, en de inblazing des Almachtigen, maakt henlieden verstandig.
	61 Dat is, hetgeen dat de mens niet zou kunnen verstaan of doorgronden, tenware dat Hij hun verstand door de werking Zijns Heiligen Geestes verlichtte.
	62 De zin is: Daar is geen ding zo verborgen of het is voor Zijn ogen openbaar. Zie Hebr. 4:13. Ja, Hij weet ook alle toekomende dingen.
	Hebr. 4:13 En er is geen schepsel onzichtbaar voor Hem; maar alle dingen zijn naakt en geopend voor de ogen Desgenen met Welken wij te doen hebben.
	63 De Heilige Schrift getuigt, dat God het Licht Zelf is, 1 Joh. 1:5; dat Hij in het licht is, 1 Joh. 1:7; dat Hij woont in het licht waartoe niemand komen kan, 1 Tim. 6:16; zodat voor Zijn ogen geen ding duister of verborgen is.
	1 Joh. 1:5 En dit is de verkondiging die wij van Hem gehoord hebben, en wij u verkondigen, dat God een Licht is en gans geen duisternis in Hem is. 1 Joh. 1:7 Maar indien wij in het licht wandelen, gelijk Hij in het licht is, zo hebben wij gemeenschap met elkander, en het bloed van Jezus Christus, Zijn Zoon, reinigt ons van alle zonde. 1 Tim. 6:16 Die alleen onsterfelijkheid heeft en een ontoegankelijk licht bewoont, Denwelken geen mens gezien heeft, noch zien kan; Welken zij eer en eeuwige kracht. Amen.

23 Ik dank en ik loof U, o God mijner vaderen, omdat Gij mij wijsheid en ⁶⁴kracht gegeven hebt, en mij nu bekendgemaakt hebt wat wij van U verzocht hebben, want Gij hebt ⁶⁵ons ⁶⁶des konings zaak bekendgemaakt.
	64 Versta hier door kracht of sterkte courage of moed om het wrede voornemen des konings te stutten. Sommigen verstaan hier door de kracht het vermogen of de macht om des konings droom en deszelfs beduiding te verstaan. Want Daniël had geen uitwendige kracht van wapenen, gelijk de koningen en prinsen dezer wereld hebben.
	65 Te weten mij en mijn metgezellen.
	66 Dat is, des konings droom en deszelfs uitlegging.
Daniël verklaart den droom
24 Daarom ging Daniël in tot Arioch, dien de koning gesteld had om de wijzen van Babel om te brengen; hij ging heen en zeide aldus tot hem: ⁶⁷Breng de wijzen van Babel niet om, maar breng mij in voor den koning, en ik zal den koning ⁶⁸de uitlegging te kennen geven.
	67 Daniëls mening is, dat de wijzen geenszins daarmede den dood verdiend hadden, omdat zij den koning den droom niet zeggen of uitleggen konden. Maar hij excuseert hen daarin niet, dat zij tovenaars, enz., waren, en te dien aanzien waardig waren aan het leven gestraft te worden. De koning daarentegen liet hun professie goed blijven, en hij strafte hen omdat zij dezelve niet terdege konden, naar zijn opinie.
	68 Den droom en de uitlegging van den droom, want zulks verzocht de koning.

25 Toen bracht Arioch ⁶⁹met haast Daniël in voor den koning, en hij sprak alzo tot hem: Ik heb een man van de ⁷⁰gevankelijk weggevoerden van Juda gevonden, die den koning de uitlegging zal bekendmaken.
	69 Of: op het spoedigste. Chald. met beroering, want in de haast is beroering. Het kan ook wel genomen worden naar de letter, alzo namelijk, dat Arioch in zijn gemoed is ontroerd geweest, omdat hij den koning zou kunnen verblijden, en omdat hij nu zou ontslagen worden van de commissie belangende het doden der wijzen.
	70 Chald. kinderen der gevangenis of gevankelijke wegvoering, als Dan. 5:13.
	Dan. 5:13 Toen werd Daniël voor den koning ingebracht. De koning antwoordde en zeide tot Daniël: Zijt gij die Daniël, een uit de gevankelijk weggevoerden van Juda, die de koning, mijn vader, uit Juda gebracht heeft?

26 De koning ⁷¹antwoordde en ⁷²zeide tot Daniël, wiens naam Béltsazar was: ⁷³Zijt gij machtig mij bekend te maken den droom dien ik gezien heb, en zijn uitlegging?
	71 Antwoorden voor een rede aanvangen of spreken. Zie vers 20. Spr. 15 op vss. 1, 28; 16:1.
	vers 20 Daniël antwoordde en zeide: De Naam Gods zij geloofd van eeuwigheid tot in eeuwigheid, want Zijne is de wijsheid en de kracht. Spr. 15:1 (kt.) EEN zacht antwoord keert de grimmigheid af, maar een smartend woord doet den toorn oprijzen. Spr. 15:28 (kt.) Het hart des rechtvaardigen bedenkt zich om te antwoorden, maar de mond der goddelozen zal overvloediglijk kwade dingen uitstorten. Spr. 16:1 DE mens heeft schikkingen des harten, maar het antwoord der tong is van den HEERE.
	72 Te weten nadat Daniël tot hem was ingebracht.
	73 Dat is, hebt gij de wetenschap en het verstand?

27 Daniël antwoordde voor den koning en zeide: De verborgenheid die de koning eist, kunnen de wijzen, de sterrenkijkers, de tovenaars en ⁷⁴de waarzeggers den koning niet te kennen geven;
	74 Versta hier zulke personen, die de Latijnen haruspices noemen, die uit het ingewand der opgeofferde beesten zich vermaten toekomstige dingen te kunnen voorzeggen. Chald. eigenlijk: snijders, omdat zij de geofferde beesten opsneden, tot zulk einde als daarstraks gezegd is. Zie Ez. 21:21.
	Ez. 21:21 Want de koning van Babel zal aan de wegscheiding staan, aan het hoofd van de twee wegen, om waarzegging te gebruiken; hij zal zijn pijlen slijpen, hij zal den terafim vragen, hij zal de lever bezien.

28 Maar er is een God in den hemel, Die verborgenheden openbaart; ⁷⁵Die heeft den koning Nebukadnézar bekendgemaakt wat er geschieden zal ⁷⁶in het laatste der dagen. Uw droom en de gezichten uws hoofds op uw leger ⁷⁷zijn deze:
	75 Het heeft God den Heere niet beliefd den koning Nebukadnezar door Daniël te openbaren even wat er in alle afzonderlijke vorstendommen, of alle hoeken der wereld geschieden zou; maar alleen wat gelegenheid het hebben zou met de vier monarchieën in het gemeen.
	76 Chald. in navolging der dagen, dat is, hierna, in volgende tijden, als vss. 29, 45. Vgl. ook Gen. 49:1. Jer. 23:20.
	vers 29 Gij, o koning, op uw leger zijnde, klommen uw gedachten op, wat hierna geschieden zou; en Hij Die verborgen dingen openbaart, heeft u te kennen gegeven wat er geschieden zal. vers 45 Daarom hebt gij gezien dat uit den berg een steen zonder handen afgehouwen is geworden, die het ijzer, koper, leem, zilver en goud vermaalde. De grote God heeft den koning bekendgemaakt wat hierna geschieden zal. De droom nu is gewis en zijn uitlegging is zeker. Gen. 49:1 DAARNA riep Jakob zijn zonen, en hij zeide: Verzamelt u en ik zal u verkondigen hetgeen dat u in de navolgende dagen wedervaren zal. Jer. 23:20 Des HEEREN toorn zal zich niet afwenden, totdat Hij zal hebben gedaan en totdat Hij zal hebben daargesteld de gedachten Zijns harten; in het laatste der dagen zult gij met verstand daarop letten.
	77 Chald. is dit, dat is, het betekent dit dat er geschieden zal in toekomende tijden.

29 Gij, o koning, op uw leger zijnde, klommen uw gedachten op, wat ⁷⁸hierna ⁷⁹geschieden zou; en Hij Die verborgen dingen openbaart, heeft u te kennen gegeven wat er geschieden zal.
	78 Te weten lang na uw dood.
	79 Te weten van uw monarchie, of zij in uw nakomelingen zal blijven, of dat zij aan een ander geslacht of volk zal overgebracht worden.

30 Mij nu, mij is de verborgenheid geopenbaard, ⁸⁰niet door de wijsheid die in mij zij boven alle levenden, maar ⁸¹daarom opdat men den koning de uitlegging zou bekendmaken, en ⁸²opdat gij uws harten gedachten zoudt weten.
	80 Daniël wil geenszins hebben, dat men hem die eer zou geven, alsof hij door zijn wijsheid den koning zijn droom zou kunnen openbaren; maar hij wil dat men daarvan al de eer Gode zal toeschrijven.
	81 Of: om dergenen wil die, enz. Of: deshalve opdat. Chald. ter oorzake opdat zij den koning bekend zouden maken. Waarvan de zin zou zijn, naar sommiger gevoelen: Dit is mij geopenbaard om der Joden wil, uw gevangenen, waar ik een van ben, in deze gevangenis of ballingschap; door welker gebeden God geopenbaard heeft des konings droom en deszelfs uitlegging, opdat zij enigen troost daardoor van u zouden verkrijgen; die door mij den droom en zijn uitlegging uwe majesteit zullen bekendmaken.
	82 Dat is, opdat gij weten moogt wat het is, waarover gij zozeer bekommerd zijt.

31 Gij, o koning, ⁸³zaagt, en zie, er was ⁸⁴een ⁸⁵groot beeld (dit beeld was treffelijk en ⁸⁶deszelfs glans was uitnemend), staande tegen u over; en ⁸⁷zijn gedaante was schrikkelijk.
	83 Chald. waart ziende, niet met de vleselijke ogen, maar al slapende en in den droom.
	84 In de gedaante van een man, representerende de politieke regering onder verscheidene monarchieën, die op elkander zouden volgen.
	85 In dikte, hoogte, breedte, afbeeldende de grote macht en voortreffelijkheid van deze koninkrijken.
	86 Dat is, het blonk, en het had een schoon schijnsel en glans in de ogen der mensen.
	87 Of: en het was schrikkelijk aan te zien.

32 Het hoofd van dit beeld was ⁸⁸van goed goud, zijn borst en zijn armen van zilver, zijn ⁸⁹buik en zijn dijen van koper,
	88 Door de verscheidenheid van de materie of stof waarvan dit beeld gemaakt was, werd afgebeeld de verscheidene gelegenheid en staat der koninkrijken, die dit beeld representeerde, waarvan het Babylonische het beste geweest is, alhoewel boos en wreed genoeg.
	89 Chald. ingewanden.

33 Zijn schenkels van ijzer, zijn voeten ⁹⁰eensdeels van ijzer en eensdeels van leem.
	90 Chald. van hen des ijzers en van hen des leems, dat is, geen zuiver ijzer, maar ijzer met leem of klei vermengd.

34 ⁹¹Dit zaagt gij, totdat er ⁹²een steen ⁹³afgehouwen werd ⁹⁴zonder handen; die sloeg dat beeld aan zijn voeten van ijzer en leem, en vermaalde ze.
	91 Dit beeld zaagt gij staan. Zie de verklaring van het 34ste en 35ste vers, vers 44.
	vers 44 Doch in de dagen van die koningen zal de God des hemels een Koninkrijk verwekken, dat in der eeuwigheid niet zal verstoord worden; en dat Koninkrijk zal aan geen ander volk overgelaten worden; het zal al die koninkrijken vermalen en tenietdoen, maar zelf zal het in alle eeuwigheid bestaan.
	92 Dat is, Christus, met Zijn geestelijk lichaam, hetwelk Zijn kerk is, vss. 35, 44.
	vers 35 Toen werden tezamen vermalen het ijzer, leem, koper, zilver en goud, en zij werden gelijk kaf van de dorsvloeren des zomers, en de wind nam ze weg en er werd geen plaats voor dezelve gevonden; maar de steen die het beeld geslagen heeft, werd tot een groten berg, alzo dat hij de gehele aarde vervulde. vers 44 Doch in de dagen van die koningen zal de God des hemels een Koninkrijk verwekken, dat in der eeuwigheid niet zal verstoord worden; en dat Koninkrijk zal aan geen ander volk overgelaten worden; het zal al die koninkrijken vermalen en tenietdoen, maar zelf zal het in alle eeuwigheid bestaan.
	93 Of: uitgehouwen, te weten van of uit een berg, vers 45.
	vers 45 Daarom hebt gij gezien dat uit den berg een steen zonder handen afgehouwen is geworden, die het ijzer, koper, leem, zilver en goud vermaalde. De grote God heeft den koning bekendgemaakt wat hierna geschieden zal. De droom nu is gewis en zijn uitlegging is zeker.
	94 Of: niet door handen, dat is, niet door enige menselijke hulp of kracht.

35 Toen werden ⁹⁵tezamen vermalen het ijzer, leem, koper, zilver en goud, en zij werden gelijk kaf van ⁹⁶de dorsvloeren des zomers, en de wind nam ze weg en er werd geen plaats voor dezelve gevonden; maar de steen die het beeld geslagen heeft, werd tot een groten berg, alzo ⁹⁷dat hij de gehele aarde vervulde.
	95 Dat is, het ganse beeld bestaande uit ijzer, leem, enz.
	96 Waar het koren gedorst zijnde, het kaf van den wind weggewaaid en hier en daar verstrooid wordt. Alzo zijn al deze monarchieën, die zo heerlijk en bestendig schenen, verdwenen en tot niet gekomen.
	97 Dat is, hij breidde zich uit door den gansen aardbodem; betekenende de uitbreiding van Christus’ Rijk over de gehele wereld. Naar den loop der natuur kan geen steen die uit een berg gehouwen is, groeien of groter worden dan hij is. Zo betekent dan de grote wasdom van dezen steen, dat de wasdom en vermenigvuldiging van Christus’ kerk gans bovennatuurlijk is.

36 Dit is de droom; zijn uitlegging nu zullen ⁹⁸wij voor den koning zeggen.
	98 Aldus spreekt Daniël, als sprekende niet alleen in zijn naam, maar het woord tegelijk voerende in zijner metgezellen en aller Joden naam, om welker wil hem die verborgenheid was geopenbaard. Zie vers 30.
	vers 30 Mij nu, mij is de verborgenheid geopenbaard, niet door de wijsheid die in mij zij boven alle levenden, maar daarom opdat men den koning de uitlegging zou bekendmaken, en opdat gij uws harten gedachten zoudt weten.

37 Gij, o koning, zijt ⁹⁹een koning der koningen; want de God des hemels heeft u ¹⁰⁰een koninkrijk, ¹macht en sterkte en eer gegeven;
	99 Dat is, de grootste koning op aarde, denwelken andere koningen onderworpen zijn en gehoorzamen, gelijk Jeremia voorzegt, Jer. 25:15, enz.; 27 doorgaans. Zie ook Ez. 29:19. En van deze manier van spreken zie Gen. 9:25.
	Jer. 25:15 Want alzo heeft de HEERE, de God Israëls, tot mij gezegd: Neem dezen beker van den wijn der grimmigheid van Mijn hand, en geef dien te drinken al den volken tot welke Ik u zend; Jeremia 27 IN het begin des koninkrijks van Jójakim, zoon van Josía, koning van Juda, geschiedde dit woord tot Jeremía van den HEERE, zeggende: Ez. 29:19 Daarom, zo zegt de Heere HEERE: Zie, Ik zal Nebukadrézar, den koning van Babel, Egypteland geven; en hij zal deszelfs menigte wegvoeren, en deszelfs buit buiten, en deszelfs roof roven, en het zal het loon zijn voor zijn heir. Gen. 9:25 En hij zeide: Vervloekt zij Kanaän; een knecht der knechten zij hij zijn broederen.
	100 Te weten de Babylonische monarchie, die te dien tijde met groot geweld heerste over alle andere koninkrijken en landen.
	1 Ten aanzien van uw grote en machtige heirlegers en rijkdommen.

38 En ²overal waar mensenkinderen wonen, heeft Hij de beesten des velds en de vogelen des hemels ³in uw hand gegeven, en Hij heeft u ⁴gesteld tot een heerser over al dezelve; ⁵gij zijt ⁶dat gouden hoofd.
	2 Dat is, in alle omliggende koninkrijken en landen die bewoond worden, als Gen. 41:54.
	Gen. 41:54 En de zeven jaren des hongers begonnen aan te komen, gelijk als Jozef gezegd had. En er was honger in al de landen, maar in gans Egypteland was brood.
	3 Dat is, Hij heeft u heerschappij over al dezelve gegeven.
	4 Chald. doen heersen. Alzo vers 48.
	vers 48 Toen maakte de koning Daniël groot, en hij gaf hem vele grote geschenken, en hij stelde hem tot een heerser over het ganse landschap van Babel, en een overste der overheden over al de wijzen van Babel.
	5 Dat is, gij en uw nakomelingen worden betekend door het gouden hoofd. Want men moet dit hier verstaan gesproken te zijn, niet zozeer van de personen, als van hun monarchieën en staten.
	6 Dat is, een koninkrijk bloeiende boven alle andere koninkrijken van zijn tijd in rijkdom en macht. Zie Dan. 3:1.
	Dan. 3:1 DE koning Nebukadnézar maakte een beeld van goud, welks hoogte was zestig ellen, zijn breedte zes ellen; hij richtte het op in het dal Dura, in het landschap van Babel.

39 En ⁷na u zal ⁸een ander koninkrijk opstaan, ⁹lager dan het uwe; daarna ¹⁰een ander, het derde koninkrijk, van koper, hetwelk heersen zal ¹¹over de gehele aarde.
	7 O koning Nebukadnezar. Doch onder hem wordt ook begrepen zijn zoon Evil-Merodach, en zijn kleinzoon Belsazar, want deze beiden zijn ook monarchen van Babel geweest. Zie Jer. 27:7. Daniël 5.
	Jer. 27:7 En alle volken zullen hem en zijn zoon en zijns zoons zoon dienen, totdat ook de tijd van zijn eigen land komt; dan zullen zich machtige volken en grote koningen van hem doen dienen. Daniël 5 DE koning Bélsazar maakte een groten maaltijd voor zijn duizend geweldigen, en hij dronk wijn voor die duizend.
	8 De monarchie der Meden en Perzen, onder den koning Kores, afgebeeld door de borst en armen van zilver, vers 32.
	vers 32 Het hoofd van dit beeld was van goed goud, zijn borst en zijn armen van zilver, zijn buik en zijn dijen van koper,
	9 Of: benedener dan gij, dat is, dan uw monarchie, gelijk het zilver lager van waarde is dan het goud. Het Perzische rijk was groot van rijkdom. Zie Jes. 45:3. Nochtans kan ook in dit opzicht de Perzische monarchie minder geweest zijn dan de Babylonische.
	Jes. 45:3 En Ik zal u geven de schatten die in de duisternissen zijn en de verborgen rijkdommen, opdat gij moogt weten dat Ik de HEERE ben, Die u bij uw naam roept, de God Israëls;
	10 Versta de monarchie der Grieken, afgebeeld door den buik en de dijen, vers 32.
	vers 32 Het hoofd van dit beeld was van goed goud, zijn borst en zijn armen van zilver, zijn buik en zijn dijen van koper,
	11 Dat is, over een groot deel der aarde, te weten over Chaldea en de rijken daaronder behorende. Alzo Luk. 2:1 de gehele wereld, dat is, al degenen die onder het Romeinse rijk stonden, hetwelk een groot deel der wereld was. Dat nu de derde monarchie, namelijk der Grieken, gezegd wordt van koper te zijn, daarmede wordt aangewezen dat deze monarchie harder zou wezen dan de twee vorige, want het koper is harder dan het goud en zilver. Dit komt wel overeen met de monarchie van Alexander, die door de wapenen de Perzische monarchie heeft ten onder gebracht, en van zijn opvolgers (die sommigen onder deze monarchie mede begrijpen), welke wrede vervolgers der kerke Gods geweest zijn, gelijk de boeken der Makkabeeën getuigen.
	Luk. 2:1 EN het geschiedde in diezelve dagen, dat er een gebod uitging van den keizer Augustus, dat de gehele wereld beschreven zou worden.

40 En ¹²het vierde koninkrijk zal hard zijn gelijk ijzer, aangezien het ijzer alles vermaalt en verzwakt; ¹³gelijk nu het ijzer, dat zulks alles verbreekt, alzo zal het vermalen en verbreken.
	12 Welks schenkels zijn van ijzer, enz., vers 33. Velen duiden dit op de Romeinse monarchie; maar anderen menen, dat men door het vierde koninkrijk moet verstaan het rijk der Seleuciden en Lagiden, navolgers van Alexander den Grote, koningen van Klein-Azië, Syrië, Egypte, nadat zijn koninkrijk verdeeld en als tenietgelopen was, van dewelke de Joden, ten tijde der Makkabeeën, zeer jammerlijk zijn geplaagd geweest. Zie Daniël 8; 11. Doch vergelijk inzonderheid Dan. 8:21, 22, met de aantt.
	vers 33 Zijn schenkels van ijzer, zijn voeten eensdeels van ijzer en eensdeels van leem. Daniël 8 IN het derde jaar des koninkrijks van den koning Bélsazar verscheen mij een gezicht, mij, Daniël, na hetgeen dat mij in het eerst verschenen was. Daniël 11 IK nu, ik stond in het eerste jaar van Daríus, den Meder, om hem te versterken en te stijven. Dan. 8:21 Die harige bok nu is de koning van Griekenland; en de grote hoorn welke tussen zijn ogen is, is de eerste koning. Dan. 8:22 Dat er nu vier aan zijn plaats stonden toen hij verbroken was: vier koninkrijken zullen uit dat volk ontstaan, doch niet met zijn kracht.
	13 Anders: en gelijk het ijzer verbreekt, zal het alles vermalen en verbreken. Aangaande de monarchie der Romeinen, hun tirannie is genoegzaam bekend. Van de wreedheid der Seleuciden en Lagiden zie de boeken der Makkabeeën, en vgl. Dan. 7:23; 8:24.
	Dan. 7:23 Hij zeide aldus: Het vierde dier zal het vierde rijk op aarde zijn, dat verscheiden zal zijn van al die rijken; en het zal de ganse aarde opeten en het zal dezelve vertreden en het zal ze verbrijzelen. Dan. 8:24 En zijn kracht zal sterk worden, doch niet door zijn kracht; en hij zal het wonderlijk verderven, en zal geluk hebben, en zal het doen, en hij zal de sterken mitsgaders het heilige volk verderven;

41 En dat gij gezien hebt de voeten en de tenen ten dele van pottenbakkersleem en ten dele van ijzer: dat zal ¹⁴een gedeeld koninkrijk zijn, ¹⁵doch daar zal van des ijzers vastigheid in zijn, ten welken aanzien gij gezien hebt ijzer vermengd met modderig leem;
	14 De monarchie van Alexander den Grote is wel in vier koninkrijken verdeeld (zie Dan. 8:22), maar hier worden alleen de twee voornaamste (Egypte en Syrië) door de twee schenkels, naar sommiger gevoelen, afgebeeld, vers 33, omdat deze de kerke Gods meest vervolgd hebben. Daarna is het verdeeld geworden in vele landschappen, hetwelk door de tenen wordt afgebeeld. Doch anderen verstaan dit van de Romeinse monarchie, in het geheel, onder één monarchie, en bij de voeten en tenen dezelve monarchie naderhand in het oosterse en westerse koninkrijk verdeeld.
	Dan. 8:22 Dat er nu vier aan zijn plaats stonden toen hij verbroken was: vier koninkrijken zullen uit dat volk ontstaan, doch niet met zijn kracht. vers 33 Zijn schenkels van ijzer, zijn voeten eensdeels van ijzer en eensdeels van leem.
	15 Alsof hij zeide: Ofschoon het verdeeld zal wezen, zo zal het evenwel sterk en machtig zijn, want deze koningen hebben bezeten Syrië, Klein-Azië en Egypte, met andere daartoe behorende landen. Insgelijks is ook macht gebleven bij de monarchie der Romeinen, waarvan anderen dit verstaan.

42 En ¹⁶de tenen der voeten ten dele ijzer en ten dele leem: dat koninkrijk zal ¹⁷ten dele hard zijn en ten dele broos.
	16 Chald. de vingers der voeten.
	17 Dit wordt gezegd ten aanzien van het Joodse volk, hetwelk somtijds van de koningen van Syrië en van Egypte hard is geslagen geworden; alsook wel van de Romeinen hard geperst en gedrukt; hoewel de Joden ook somtijds treffelijke victories hebben bevochten, als in de boeken der Makkabeeën te zien is.

43 En dat gij gezien hebt ijzer vermengd met modderig leem: zij zullen zich wel door menselijk zaad ¹⁸vermengen, maar zij zullen de een aan den ander niet hechten, gelijk als zich ijzer met leem niet vermengt.
	18 Dat is, ten huwelijk geven zullen. Dit passen sommigen op de Romeinen, door huwelijken verstaande eensdeels politieke verbintenissen, anderdeels eigenlijke huwelijken. Op de Seleuciden en Lagiden past het ook wel, want deze families hebben meermaals hun vredesonderhandelingen met huwelijken bevestigd, gelijk in Dan. 11:6, 7 gezegd wordt, maar tevergeefs. Ptolemaeus Philadelphus heeft zijn dochter Bernice aan Antiochus Theüs, den zoon van Soter, en Antiochus de Grote heeft zijn dochter Cleopatra aan Ptolemaeus Epiphanes gehuwd; maar de vriendschap is daarom te bestendiger niet geweest; maar integendeel hebben die koningen door deze huwelijken gelegenheid gezocht elkander te bedriegen en in het land te vallen.
	Dan. 11:6 Op het einde nu van sommige jaren, zullen zij zich met elkander bevrienden, en de dochter van den koning van het zuiden zal komen tot den koning van het noorden, om billijke voorwaarden te maken; doch zij zal de macht des arms niet behouden, daarom zal hij noch zijn arm bestaan; maar zij zal overgegeven worden, en die haar gebracht hebben, en die haar gegenereerd heeft, en die haar gesterkt heeft in die tijden. Dan. 11:7 Doch uit de spruit harer wortels zal er een opstaan in zijn staat; die zal met heirkracht komen, en hij zal komen tegen de sterke plaatsen des konings van het noorden, en hij zal tegen dezelve doen, en hij zal ze bemachtigen.

44 Doch in de dagen van ¹⁹die koningen zal de God des hemels ²⁰een Koninkrijk verwekken, ^cdat in der eeuwigheid niet zal verstoord worden; en ²¹dat Koninkrijk ²²zal aan geen ander volk overgelaten worden; het zal ²³al die koninkrijken ²⁴vermalen en tenietdoen, maar zelf zal het in alle eeuwigheid bestaan.
	19 Chald. *in hun dagen, namelijk* dier koningen, dat is, niet lang na de verdelging van het laatste onder die koninkrijken, te weten nadat Egypte door den keizer Augustus overheerd zou worden. Doch anderen nemen het voor den tijd van de Romeinse monarchie zelve, dewelke ten tijde van Augustus al die andere koninkrijken onder zich had, en onder welker hoogste fleur Christus** gekomen is.
	20 Te weten het Koninkrijk van Christus, zijnde een geestelijk Koninkrijk, voortgeplant door de predicatie van het Heilig Evangelie. Hierop heeft Johannes de Doper gezien, ja, Jezus Christus ook, zeggende: Het Koninkrijk der hemelen is nabij.
	c Dan. 4:3, 34; 6:27; 7:14, 27. Micha 4:7. Luk. 1:33.
	Dan. 4:3 Hoe groot zijn Zijn tekenen, en hoe machtig Zijn wonderen! Zijn Rijk is een eeuwig Rijk en Zijn heerschappij is van geslacht tot geslacht. Dan. 4:34 Ten einde dezer dagen nu hief ik, Nebukadnézar, mijn ogen op ten hemel, want mijn verstand kwam weder in mij; en ik loofde den Allerhoogste, en ik prees en verheerlijkte den Eeuwiglevende, omdat Zijn heerschappij is een eeuwige heerschappij, en Zijn Koninkrijk is van geslacht tot geslacht; Dan. 6:27 Van mij is een bevel gegeven, dat men in de ganse heerschappij mijns koninkrijks beve en siddere voor het aangezicht van den God van Daniël; want Hij is de levende God en bestendig in eeuwigheden, en Zijn Koninkrijk is niet verderfelijk, en Zijn heerschappij is tot het einde toe. Dan. 7:14 En Hem werd gegeven heerschappij en eer en het Koninkrijk, dat Hem alle volken, natiën en tongen eren zouden; Zijn heerschappij is een eeuwige heerschappij, die niet vergaan zal, en Zijn Koninkrijk zal niet verdorven worden. Dan. 7:27 Maar het Rijk en de heerschappij, en de grootheid der koninkrijken onder den gansen hemel, zal gegeven worden aan het volk der heiligen der hoge plaatsen, welks Rijk een eeuwig Rijk zijn zal; en alle heerschappijen zullen Hem eren en gehoorzamen. Micha 4:7 En Ik zal haar die hinkende was, maken tot een overblijfsel, en haar die verre heen verstoten was, tot een machtig volk; en de HEERE zal Koning over hen zijn op den berg Sion, van nu aan tot in eeuwigheid. Luk. 1:33 En Hij zal over het huis Jakobs Koning zijn in der eeuwigheid, en Zijns Koninkrijks zal geen einde zijn.
	21 Te weten van den Koning Christus. Anders: en de regering daarvan zal, enz.
	22 Dat is, het zal niet veranderd worden, gelijk van andere aardse koningen; geen sterker zal ze overweldigen; de poorten der hel vermogen niets tegen Christus, Matth. 16:18.
	Matth. 16:18 En Ik zeg u ook, dat gij zijt Petrus, en op deze petra zal Ik Mijn gemeente bouwen, en de poorten der hel zullen dezelve niet overweldigen.
	23 Niet alleen die vier, maar ook alle andere, die na deze zullen opkomen.
	24 Hij zal ze verbrijzelen (vgl. Jer. 44:10) tot oprechte bekering en gehoorzaamheid des Evangelies. Of: Hij zal ze verpletteren met een ijzeren scepter. Zie Ps. 2:9, 10. Jes. 60:12. 2 Kor. 10:4, 5, 6.
	Jer. 44:10 Zij zijn tot op dezen dag nog niet verbrijzeld van hart; en zij hebben niet gevreesd, noch gewandeld in Mijn wet en in Mijn inzettingen, die Ik voor ulieder aangezicht en voor het aangezicht uwer vaderen gegeven heb. Ps. 2:9 Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat. Ps. 2:10 Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde. Jes. 60:12 Want het volk en het koninkrijk welke u niet zullen dienen, die zullen vergaan; en die volken zullen gans verwoest worden. 2 Kor. 10:4 Want de wapenen van onzen krijg zijn niet vleselijk, maar krachtig door God, tot nederwerping der sterkten; 2 Kor. 10:5 Dewijl wij de overleggingen ternederwerpen, en alle hoogte die zich verheft tegen de kennis Gods, en alle gedachte gevangen leiden tot de gehoorzaamheid van Christus; 2 Kor. 10:6 En gereed hebben hetgeen dient om te wreken alle ongehoorzaamheid, wanneer uw gehoorzaamheid zal vervuld zijn.

45 ²⁵Daarom hebt gij gezien dat ²⁶uit den berg ²⁷een steen ²⁸zonder handen ²⁹afgehouwen is geworden, ³⁰die het ijzer, koper, leem, zilver en goud vermaalde. De grote God heeft den koning bekendgemaakt wat ³¹hierna geschieden zal. De droom nu ³²is gewis en zijn uitlegging is zeker.
	25 Dat is, om u dit bekend te maken, is u in den droom getoond, dat, enz.
	26 Onze Koning Christus, Die naar Zijn Goddelijke natuur van den Vader van eeuwigheid geboren is (waarop sommigen menen dat hier ook gezien wordt) en uit den hemel gezegd wordt nedergedaald te zijn, Joh. 3:13. 1 Kor. 15:47, zal naar Zijn menselijke natuur uit het koninkrijk van Juda (gelijk koninkrijken bij bergen in de Schrift worden vergeleken) en voorts uit de maagd Maria (die van Davids geslacht is) zonder mans toedoen door de werking des Heiligen Geestes (Luk. 1:34, 35) voortkomen, en de voorzeide koninkrijken verbrijzelen, en Davids koninkrijk in een geestelijk en eeuwig veranderen. Vergelijk de manier van spreken met Jes. 51:1.
	Joh. 3:13 En niemand is opgevaren in den hemel, dan Die uit den hemel nedergekomen is, namelijk de Zoon des mensen, Die in den hemel is. 1 Kor. 15:47 De eerste mens is uit de aarde, aards; de tweede Mens is de Heere uit den hemel. Luk. 1:34 En Maria zeide tot den engel: Hoe zal dat wezen, dewijl ik geen man beken? Luk. 1:35 En de engel antwoordende zeide tot haar: De Heilige Geest zal over u komen, en de kracht des Allerhoogsten zal u overschaduwen; daarom ook, dat Heilige, Dat uit u geboren zal worden, zal Gods Zoon genaamd worden. Jes. 51:1 HOORT naar Mij, gij die de gerechtigheid najaagt, gij die den HEERE zoekt; aanschouwt den rotssteen waar gijlieden uit gehouwen zijt, en de holligheid des bornputs waar gij uit gegraven zijt.
	27 Door dezen steen is te verstaan Jezus Christus. Vgl. Ps. 118:22. Jes. 28:16. Sommigen menen dat tegelijk door den steen wordt te kennen gegeven, dat de Persoon en het Rijk van Christus in het eerst gering en van klein aanzien bij de mensen op aarde wezen zou, gelijk een steen gering is, vergeleken bij goud of zilver, die in dat beeld waren.
	Ps. 118:22 De steen dien de bouwlieden verworpen hadden, is tot een hoofd des hoeks geworden. Jes. 28:16 Daarom, alzo zegt de Heere HEERE: Zie, Ik leg een Grondsteen in Sion, een beproefden Steen, een kostelijken Hoeksteen, Die wel vast gegrondvest is; wie gelooft, die zal niet haasten.
	28 Anderen zetten de woorden van den tekst aldus over: die in geen handen is, dat is, dat Christus niet door menselijke wegen en macht tot de regering van Zijn Rijk zal gebracht worden, noch menselijkerwijze hetzelve zal bedienen, maar alleen naar Zijn en Zijns Vaders welbehagen en wil, door de werking des Heiligen Geestes.
	29 Dat is, die onvoorziens zal verschijnen aan de mensen zittende in duisternis en in de schaduw des doods. Christus zegt Luk. 17:20: Het Koninkrijk Gods komt niet met uiterlijk gebaar, dat is, het komt niet met uiterlijken glans van menselijke majesteit, waaruit het de wereld zou kunnen kennen.
	Luk. 17:20 En gevraagd zijnde van de farizeeën, wanneer het Koninkrijk Gods komen zou, heeft Hij hun geantwoord en gezegd: Het Koninkrijk Gods komt niet met uiterlijk gelaat;
	30 Dat is, die te schande maakte alle koninkrijken die hem tegenstaan; want hier worden genoemd al de delen van het beeld hetwelk den koning is vertoond geworden.
	31 Zie vers 28.
	vers 28 Maar er is een God in den hemel, Die verborgenheden openbaart; Die heeft den koning Nebukadnézar bekendgemaakt wat er geschieden zal in het laatste der dagen. Uw droom en de gezichten uws hoofds op uw leger zijn deze:
	32 Met dusdanige vrijmoedigheid hebben ook de leraars des Nieuwen Testaments gesproken. Vgl. 1 Tim. 1:15; 3:16; 4:8, 9. 2 Tim. 2:11. Tit. 3:8, enz.
	1 Tim. 1:15 Dit is een getrouw woord en alle aanneming waardig, dat Christus Jezus in de wereld gekomen is om de zondaren zalig te maken, van welke ik de voornaamste ben. 1 Tim. 3:16 En buiten allen twijfel, de verborgenheid der godzaligheid is groot: God is geopenbaard in het vlees, is gerechtvaardigd in den Geest, is gezien van de engelen, is gepredikt onder de heidenen, is geloofd in de wereld, is opgenomen in heerlijkheid. 1 Tim. 4:8 Want de lichamelijke oefening is tot weinig nut, maar de godzaligheid is tot alle dingen nut, hebbende de belofte des tegenwoordigen en des toekomenden levens. 1 Tim. 4:9 Dit is een getrouw woord en alle aanneming waardig. 2 Tim. 2:11 Dit is een getrouw woord; want indien wij met Hem gestorven zijn, zo zullen wij ook met Hem leven; Tit. 3:8 Dit is een getrouw woord, en deze dingen wil ik dat gij ernstiglijk bevestigt, opdat degenen die aan God geloven, zorg dragen om goede werken voor te staan. Deze dingen zijn het die goed en nuttig zijn den mensen.

46 ³³Toen viel de koning Nebukadnézar op zijn aangezicht en ³⁴aanbad Daniël; en hij zeide dat men hem met spijsoffer en lieflijk reukwerk een drankoffer doen zou.
	33 Tevoren beval hij dat men Daniël doden zou, vers 13. Nu doet hij hem grote eer aan. De natuurlijke mens, aan welke zijde hij valt, kan geen maat houden.
	vers 13 Die wet dan ging uit, en de wijzen werden gedood; men zocht ook Daniël en zijn metgezellen, om gedood te worden.
	34 Indien hierdoor verstaan wordt, gelijk sommigen gevoelen, een burgerlijke of hoofse eerbied, zo heeft de koning zulks doende niet gezondigd; alsook Daniël niet, zulks toelatende. Het betaamt ons dit gevoelen van den heiligen profeet Daniël te hebben, dat hij alle Goddelijke eer heeft geweigerd aan te nemen, veelmeer zal hij den koning bestraft hebben, als hij zou gemerkt hebben, dat de koning zulks wilde doen. Gelijk de heidenen wel plegen. Vgl. Hand. 14:11, enz.
	Hand. 14:11 En de scharen ziende hetgeen Paulus gedaan had, verhieven hun stemmen en zeiden in het Lycaónisch: De goden zijn den mensen gelijk geworden en tot ons nedergekomen.

47 De koning ³⁵antwoordde Daniël en zeide: Het is ³⁶de waarheid, ³⁷dat ulieder God een God der goden is, en een Heere der koningen, en Die de verborgenheden openbaart, dewijl gij deze verborgenheid hebt kunnen openbaren.
	35 Welverstaande, nadat Daniël hem had vermaand, dat hij alleen den waren God zou aanbidden en Hem alleen de eer geven van deze openbaring. Of antwoorden is hier te zeggen: spreken.
	36 Chald. uit de waarheid.
	37 Dat is, dat de God Dien gijlieden eert en aanbidt, is een waarachtig God, te eren en te achten boven alle goden. De belijdenis is goed en waarachtig. Doch dit is maar een haast oplopende beweging geweest in dezen koning, gelijk in Farao, Ex. 9:28. Het hart van Nebukadnezar was nog niet terdege aangeroerd, gelijk straks hierna gebleken is, toen hij dat grote gouden beeld heeft opgericht en het van eenieder wilde aangebeden hebben.
	Ex. 9:28 Bidt vuriglijk tot den HEERE (want het is genoeg), dat geen donder Gods noch hagel meer zij; dan zal ik ulieden trekken laten, en gij zult niet langer blijven.

48 ³⁸Toen maakte de koning Daniël groot, en hij gaf hem vele grote geschenken, en hij stelde hem tot een heerser over het ganse landschap van Babel, en een overste der overheden over al de wijzen van Babel.
	38 Sommigen menen dat dit geschied is wel twee jaren eer Jechonia is gevangen geworden, om de godzalige Joden des te williger te maken in de Babylonische gevangenis te gaan, ziende dat hun edelen aldaar in zulke eer en hoge ambten waren.

49 ³⁹Toen verzocht Daniël van den koning; en hij stelde Sadrach, Mesach en Abed-nego ⁴⁰over ⁴¹de bediening des landschaps van Babel; ⁴²maar Daniël bleef aan de poort des konings.
	39 Dit verzocht Daniël ten beste van de kerk der Joden, opdat die het des te verdraaglijker in de Babylonische gevangenis mocht hebben.
	40 Daniël was als gouverneur-generaal, de drie jongelingen stonden onder hem als ondergouverneurs, of als thesauriers van de schattingen, inkomsten en vruchten der landen en landerijen.
	41 Hetzij over de landbouwerij of andere zaken des konings.
	42 Hebbende last dat zonder zijn verlof niemand tot den koning mocht ingaan; wie den koning te spreken had, die moest zich eerst bij Daniël aangeven. Door deze gelegenheid, die zonder twijfel Daniël wel heeft weten waar te nemen, heeft hij de zaken der Joden bij den koning grotelijks weten te bevorderen.

Einde Daniël 2

Hoofdstuk:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Inleiding Bijbelboek

Weergave:

Met kanttekeningen Parallel Zonder kanttekeningen Alleen Bijbeltekst

Naar top van deze pagina

Statenvertaling.nl

Daniël 2 – Statenvertaling

Daniël 2

Einde Daniël 2